De Ontwikkeling van Politieke Instellingen in het Russische Rijk, OEK-Dag, 23 oktober 2004 Gent

Institutioneel Isomorfisme FWO project: ‘Institutioneel Isomorfisme in de Slavische Kern van het GOS’, belangrijke component : invloed westerse instellingen en westers democratisch model op postcommunistische hervormingen Project: 1) analyse hervorming hedendaagse politieke instellingen sinds ) interactie tussen instellingen en organisatorische velden (EU-GOS) 3) mogelijke oorzaken voor isomorfe tendensen  path dependence; historische precedenten?

De Historische Ontwikkeling van Politieke Instellingen nadruk op personen-ideeëngeschiedenis ipv instellingengeschiedenis I. overzicht voornaamste instellingen II. westerse invloed op institutioneel niveau I. Politieke Instellingen in het Russische Rijk drie fasen 1) senatoriale staatsstructuur / college-systeem ) ministeriële staatsstructuur & bureaucratisering ) consolidatie van de bureaucratische staatsadministratie

1.Senatoriale staatsstructuur 1711: pravitelstvujuščij Senat : colleges  buitenlandse zaken, oorlog, marine,rijksbelasting ( kammer ), justitie, financieel nazicht, handel, mijnwezen en nijverheid, en budgettair college ( štatskontor ).  10 à 13 ambtenaren - uitvoering beslissingen.  invloed snel verzwakt 2. Ministeriële staatsstructuur Aleksandr I  belang Senaat  1802: ministeries (oorlog, marine, buitenlandse zaken, justitie, binnenlandse zaken, financiën, handel en onderwijs)

Komitet ministrov ( ) Gosudarstvennij Sovet (1810) Macht individuele ministers ≠ clientelisme bojaren - geconditioneerd door staatsstructuur - gemeenschappelijk goed 3. Consolidatie van de Bureaucratie Aleksandr II: laatste hervormende tsaar bestaande instellingen = belangrijkste instellingen tot 1905  enkel verfijning van institutionele structuur

Staatsstructuur : - verchovnye organy : Gosudarstvennij Sovet, Komitet Ministrov, Senaat. - podchinnenye organy : ministeries. Gosudarstvennij Sovet: budgetcontrole, overleg wetsvoorstellen, aanbevelingen Komitet ministrov : problemen dagelijks bestuur Senaat : legislatieve en juridische activiteiten uitgevoerd door 1ste & 2de departement 1857: Sovet Ministrov

II. Westerse Invloed? aandacht voor hervormingsinitiatieven  bewijs van aanwezigheid van westerse, progressieve initiatieven in Rusland 1. De Senaat westerse connotatie van de naam – innovatief

2. Senatoriale ‘Partij’ ‘Europese’ doelstellingen: senaat als controlemechanisme tegen despotisme / remonstratierecht Retoriek: misleidend 1) geen partij maar belangengroep 2) toegang tot monarch 3) dubbelzinnig taalgebruik (vb despotisme)

Conclusie:  Russische ideeën realiseren met westerse instrumenten (taal, instellingen): verhoogde legitimiteit