Kees Goudswaard WRR conferentie wonen zorg en pensioenen Den Haag, 28 september 2012 Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Economie Solidariteit tussen generaties vraagt om nieuwe arrangementen

Wat draagt jong bij aan oud? AOW en zorg: AOW: kosten worden (grotendeels) omgeslagen over 65-minners; premie tot 65 jaar ZVW en AWBZ: premie voor jong en oud gelijk, gebruik ouderen aanzienlijk hoger onderzoek SZW: inkomen ouderen inclusief netto profijt zorgverzekeringen is voor gemiddeld 60% afkomstig van jongeren; percentage loopt sterk op met leeftijd, af met inkomen

Generatie-effecten pensioenen hervormingen uit pensioenakkoord hebben maar zeer beperkte generatie-effecten maar doorsneesysteem (iedereen dezelfde premie en opbouw) betekent forse overdracht van jong naar oud, omdat de premie-inleg van jongeren veel langer rendeert en meer opbouw zou moeten geven onderzoek CPB: een 30-jarige heeft nadeel van gemiddeld circa 6% van premieplichtig loon

Wat is het probleem? overdrachten jong naar oud geen probleem, want jong wordt oud en wordt dan ontvanger? vergrijzing leidt tot fors oplopende druk op jongeren, resp. versobering van arrangementen (‘we betalen aan mooie regelingen die er straks niet meer zijn’) grotere mobiliteit op de arbeidsmarkt betekent dat doorsneesysteem slecht kan uitpakken financiële positie ouderen de laatste decennia sterk verbeterd, zowel absoluut als relatief (t.o.v. jongeren)

Inkomens ouderen onderzoeken (Knoef, SZW): trend van relatief gunstige inkomensontwikkeling ouderen zet door maar: (indexatie-)kortingen op pensioenen werken hier tegen in maar: grote spreiding rond gemiddelde; relatief grote inkomensverschillen binnen groep ouderen vermogens oud aanzienlijk hoger dan van jong (maar zeer scheef verdeeld )

Beeld roept vragen op solidariteit tussen generaties dreigt onder druk te komen (krimpende beroepsbevolking, problemen met pensioenen, zeer sterk oplopende zorgkosten) relatieve financiële posities geven aanleiding om niet alleen te kijken naar solidariteit van jong met oud, maar ook van oud met jong (meer kapitaalkrachtige ouderen)

Beleidsopties fiscalisering van de AOW - SER: lasten vergrijzing over de hele bevolking verdelen; gelijkmatige netto inkomens ontwikkeling jong en oud hogere eigen bijdragen (ouderen)zorg zorgsparen, met name voor ouderenzorg (combinatie met pensioensparen, geïntegreerde arrangementen) overgang naar degressieve pensioenopbouw (jongeren bouwen dan meer op)

Doel evenwichtige balans tussen generaties om draagvlak voor collectieve regelingen te behouden bijvoorbeeld pensioenen: risicodeling tussen generaties en collectieve regeling leveren aanzienlijke voordelen op

Onderzoek bij ontwerpen nieuwe arrangementen is het van belang om integraal beeld te hebben van financiële positie (toekomstige) ouderen Leids onderzoek (OECD/Netspar): koppeling van diverse databestanden met gegevens over pensioensopbouw (3 pijlers), eigen vermogen, netto waarde woning, voor div. leeftijdscohorten daaruit berekenen we annuïteiten voor ‘totale pensioensinkomen’  hoe adequaat is het totale pensioeninkomen?