Spellinginstructie is geen kwestie van "One-size fits all" Anna Bosman KU Nijmegen, Orthopedagogiek van leren en ontwikkeling OLO-Colloquium 16 mei 2003

Allerlei soorten woorden mat vis pet melkkruk kerstster marktkraam bureau toilet jus geit zich pauw gezet wijselijk bessensap OLO-Colloquium 16 mei 2003

TYPE WOORDEN KLANKZUIVER MAT, VIS, PET AMBIGUE FONEEM-GRAFEEM RELATIES STOUTERD, OERWOUD, WEIFELEN, TWIJFELEN INCONSISTENTE FONEEM-GRAFEEM RELATIES JEANS, BUNGALOW, SERGEANT OLO-Colloquium 16 mei 2003

Stimuli in Exp 1 Strand Kauwen Bedtijd Blauw Zuchten Schilpad OLO-Colloquium 16 mei 2003 Stimuli in Exp 1 Strand Kauwen Bedtijd Blauw Zuchten Schilpad Piano IJskoud Bouwdoos Hoofdpijn Stoplicht Schuld Bosman & de Groot, 1992 OLO-Colloquium 16 mei 2003

Proefpersonen in Exp 1 57 leerlingen uit Groep 3 50% goede en 50% zwakke spellers 3 experimentele groepen Overschrijven Probleem benoemen Mondeling spellen OLO-Colloquium 16 mei 2003

Lezen of Iets anders OLO-Colloquium 16 mei 2003

Wat is beter? OLO-Colloquium 16 mei 2003

Conclusie Exp 1 Lezen is niet zo effectief Het woord uit het hoofd hardop spellen is effectief voor alle leerlingen Spellingniveau bepaalt mede de effectiviteit van een methode OLO-Colloquium 16 mei 2003

Stimuli in Exp 2 Paleis Stouterd Kachel Rondje Vuilnis Modder Schildpad Miauwen Nagel Bloot Pantoffel Hengel van Leerdam, Bosman, & Van Orden (1998) OLO-Colloquium 16 mei 2003

Proefpersonen in Exp 2 70 leerlingen uit Groep 3 Experimentele groepen 50% goede en 50% zwakke spellers Experimentele groepen Lezen Overschrijven Probleem benoemen Mondeling spellen Visueel dictee OLO-Colloquium 16 mei 2003

Trainingsfouten* Lezen 5.3 Overschrijven 4.1 Probleem benoemen 6.9 Mondeling 8.4 Visueel dictee 9.1 * Max aantal fouten = 36 OLO-Colloquium 16 mei 2003

Wat is beter ? OLO-Colloquium 16 mei 2003

Conclusie Exp 2 Lezen is ook hier niet erg effectief Het woord uit het hoofd opschrijven is heel effectief voor alle leerlingen Spellingniveau bepaalt ook hier mede de effectiviteit van een methode OLO-Colloquium 16 mei 2003

Stimuli in Exp 3: Visueel dictee Complexe consonantclusters borstkas, kunsthandel, trommelstok, glinsteren, zwerfkatten, melkkruk, kerstbal, stripboeken, krulspelden, marktkoopman, rotstreek, hoestbui. Ambigue foneem-grafeem relaties drijfhout, blauwbaard, levensecht, geheimzinnig, politie, bouwval, achterlijf, reizigers, nieuwigheid, schiereiland, zeemeeuw, fluweel. Bosman, van Hell, Harbers, & Voorzee (2002) OLO-Colloquium 16 mei 2003

Proefpersonen in Exp 3 School Leeftijd J M LOM: 11 jaar; 4 mnd 9 2 MLK: 12 jaar; 6 mnd 4 7 ZMOK: 9 jaar; 5 mnd 10 1 OLO-Colloquium 16 mei 2003

Foutenafname na training Ambigue foneem-grafeem relaties Complexe Consonant clusters LOM 20% 14% MLK 16% 15% ZMOK 36% 12% OLO-Colloquium 16 mei 2003

Conclusie Exp 3 Visueel dictee is effectief voor alle type leerlingen Visueel dictee is met name effectief voor woorden met ambigue foneem-grafeem relaties Spellingniveau bepaalt ook hier mede de effectiviteit van een methode OLO-Colloquium 16 mei 2003

Stimuli in Exp 4 asperge bungalow champignon douane giraffe jeans jungle jus kangoeroe kievit milieu niveau onmiddellijk passagier populair station Schiffelers, Bosman & van Hell, 2002 OLO-Colloquium 16 mei 2003

Proefpersonen in Exp 4 41 leerlingen uit het Regulier onderwijs 9 jaar 20 Uitspreken-wat-er-staat 21 Lezen-zoals het hoort 44 leerlingen uit het Speciaal onderwijs 11 jaar 22 Uitspreken-wat-er-staat 22 Lezen-zoals het hoort OLO-Colloquium 16 mei 2003

Wat/Wie is beter ? Direct 1 week erna Uitspreken Regulier 45% 39% Speciaal 38% 28% Lezen Regulier 18% 15% Speciaal 19% 21% OLO-Colloquium 16 mei 2003

Conclusie Exp 4 Woorden foneem-grafeem consistent maken is een effectieve methode voor alle leerlingen De duurzaamheid van de spellingkennis is bij leerlingen zonder leerproblemen goed De duurzaamheid van spellingkennis is bij leerlingen met leerproblemen minder goed OLO-Colloquium 16 mei 2003

Stimuli in Exp 5 asperge bungalow champignon douane giraffe jeans jungle jus kangoeroe kievit milieu niveau onmiddellijk passagier populair station Schiffelers, Bosman & van Hell, 2002 OLO-Colloquium 16 mei 2003

Proefpersonen in Exp 5 33 leerlingen uit het speciaal onderwijs 11 jaar 12 meisjes, 21 jongens Twee experimentele groepen Uitspreken-wat-er-staat Uitspreken-wat-er-staat+ OLO-Colloquium 16 mei 2003

Helpt langer oefenen ? Oefenen kort lang Direct 38% 53% 1 week later 28% 51% OLO-Colloquium 16 mei 2003

Helpt de +oefening Uitspreken Uitspreken + Natoets 1 29% 40% OLO-Colloquium 16 mei 2003

Conclusie Exp 5 Woorden foneem-grafeem consistent maken is een effectieve methode voor leerlingen uit het speciaal onderwijs Het verlengen van de training heeft een positief effect op de duurzaamheid van de spellingkennis “Oefenen met de rare uitspraak lijkt het leereffect te verhogen” OLO-Colloquium 16 mei 2003

En de moraal van dit verhaal.... Een spellinginstructie-methode dient afgestemd te zijn op het type woord Een spellinginstructie-methode dient rekening te houden met het type leerling Het leren van de spelling is het meest gebaat bij een methode die het dichtst bij de vaardigheid zelf staat OLO-Colloquium 16 mei 2003

Met dank aan Martin van Leerdam Annette de Groot Janet van Hell Ilona Schiffelers Margie Voorzee Wendy Harbers Monique Bartelings Wendy Exterkate Anne-Marie Rosink OLO-Colloquium 16 mei 2003