Angststoornissen 19 januari 2009 Yvonne Bijl

Agenda Zelftest Presentatie Angststoornissen Verwerkingsopdracht Kijkfragment

Zelftest

Angst ‘Onplezierig gevoel van beklemming of spanning, gepaard gaand met motorische en fysiologische verschijnselen als reactie op gewaarwording van gevaar’ (F.C. Verhulst, 1996)

Angststoornis ‘Een psychische aandoening die zich kenmerkt door de aanwezigheid van een pathologische angst. Als een angst geen reële grond heeft en de betrokken persoon er sociale problemen door ondervindt, is er sprake van een stoornis’ (Wikipedia)

Angststoornissen DSM-IV Paniekstoornis Agorafobie Enkelvoudige fobie Sociale fobie Obsessieve-compulsieve stoornis Posttraumatische stress-stoornis Accute stress-stoornis Gegeneraliseerde angststoornis Angststoornis NAO

! Faalangst Schoolfobie Selectief mutisme Hypochondrie

DSM-IV GAS Buitensporige angst > 6 mnd Moeite om de zorg te baas te blijven Angst/bezorgdheid met min. 3 syptomen: 1. Rusteloosheid of opgejaagd gevoel 2. Snel vermoeid zijn 3. Concentratie problemen of leeg gevoel in ‘t hoofd 4. Prikkelbaarheid 5. Gespannen spieren 6. Slaapstoornissen D. Geen AS I stoornis E. Angst/zorg geeft lijden F. Niet gevolg van psychoactieve middelen of andere stoornis

DSM-IV separatie-angststoornis I A. Geen leeftijdsadequate angst om van huis of hechtingsfiguur te zijn:(3) van streek wanneer geanticipeerd wordt op het weggaan van huis van diegene aan wie het kind gehecht is angst hechtingsfiguur te verliezen, of angst dat hun iets kwaads zal overkomen angst scheiding hechtingsfiguur (verdwalen, gekidnapt worden) Door SA aanhoudende tegenzin/weigering om naar school o.i.d. te gaan Angst of tegenzin om alleen thuis te zijn of niet te zijn bij hechtingsfiguur, of zonder betekenisvolle volwassenen in andere omgevingen te vertoeven tegenzin/weigering om te gaan slapen zonder hechtingsfiguur dichtbij nachtmerries over separatie klachten/lichamelijke symptomen wanneer op scheiding geanticipeerd wordt of die plaatsvindt (hoofdpijn, maagklachten, misselijkheid, braken).

DSM-IV Separatie-angststoornis II B. Minimaal 4 weken C. < 18 jaar D. Psychisch lijden E. Geen sprake van ASS, schizofrenie of andere psychotische stoornis

Schoolfobie Kan hoofdsymptoom SA, Of fobische reactie <1 % knd. schoolweigering (75% mogelijk SA) separatie-angst Specifieke fobie Goed functionerend v.s. niet goed functionerend

DSM-IV Sociale fobie Angst sociaal functioneren of presteren Angst blootstelling vreemden en/of kritische beoordeling anderen Bang eigen gedrag beschamend of vernederend Gegeneraliseerd vs. Specifiek Betrokkene weet angst excessief is Vermijding of doorstaan met intense angst Psychisch lijden

Obsessies (dwanggedachten) DSM-IV OCS I Obsessies (dwanggedachten) Terugkerende, aanhoudende gedachten, impulsen of voorstellingen die beleefd worden als opgedrongen en ongepast en die angst of onlust veroorzaken Deze gedachten, impulsen of voorstellingen zijn geen zorgen over reële problemen Persoon poogt negeren, onderdrukken òf te neutraliseren d.m.v. andere gedachte of handeling Persoon erkent dat obsessies product zijn van eigen geest

Compulsies (dwanghandelingen) DSM-IV OCS II Compulsies (dwanghandelingen) Repetitieve gedragingen of repetitieve mentale handelingen als reactie op obsessie volgens strikte regels Compulsie voorkomt ongemak en spanning of gevreesde afloop situatie. (buitensporig en onrealistisch)

DSM-IV Paniekaanval Hartkloppingen of verhoogde hartslag Zweten Trillen of beven Gevoel van kortademigheid of benauwdheid Gevoel te zullen stikken Pijn of onbehaaglijk gevoel op de borst Misselijkheid of buikklachten Duizeligheid, lichtheid in het hoofd, wankel of flauw gevoel Derealisatie- of depersonalisatiegevoelens Angst voor controleverlies of om gek te worden Angst om dood te gaan Paresthesieën Koude rillingen of opvliegingen

Criteria faalangst Situatiegebonden Prestaties leveren Angst te falen (+gevolgen) School/sociaal/motorische en competitieve taken Cognitief-lichamelijk-gedragsmatig

Diagnostiek (Kinder)psychiater Uitgebreide anamnese Testbatterij

Comorbiditeit Stemmingsstoornissen Gedragsstoornissen ADHD ASS Gilles de la Tourette

Prevalentie 2% tot 6% van de kinderen Schoolweigering vanwege een angststoornis: 1-2%

Etiologie Genetische factoren Biologische factoren Omgevingsfactoren Psychologische factoren Life events

Psychotherapie (soms met medicatie) Gedragstherapie Behandeling Psychotherapie (soms met medicatie) Gedragstherapie Cognitieve aspect Gedragsmatige aspect Fysiologisch-affectieve aspect - Dappere kat - Vrienden Psychosociale methoden

Prognose > kans op een andere angststoornis of depressieve stoornis VTO Betrokkenheid van het systeem Intelligentie Aanwezigheid van psychopathologie Aanleg, o.a. temperament

Aanpak in de klas Erkenning & Acceptatie Veiligheid Beschermen & weerbaar maken Andere kijk op problemen ontwikkelen Gedragsveranderende technieken

Informatie BJZ Angst, dwang –en fobiestichting www.adfstichting.nl www.bibbers.nl www.kenniscentrum-kjp.nl Kinderpoliklinieken Literatuur

Filmfragment