Financiële continuïteit en risicomanagement te veel gebaseerd op bestuurlijke rationaliteit Drs. J. van der Moolen

Prangende kwesties in de volkshuisvesting Lange reeks incidenten vanaf verzelfstandiging in 1993 Niet uniek, ook andere sectoren: overheid, profit-, non-profit Beeldvorming: het is ‘andermans geld’ Maatschappelijke organisaties gevangen tussen overheid (wet en toezicht), markt (onvolledige marktwerking en geringe efficiencyprikkels) en achterban (stichting en raad van toezicht zijn van niemand) Er bestaat geen risicoloze samenleving: illusie van controle en toezicht Rationeel en structureel denken overheerst: regelgeving, zelfregulering, codes, richtlijnen, best practices en in control verklaringen Effect van hybriditeit?

Een greep uit de reeks: Vestia Rochdale SGBB Wst Geertruidenberg Woonbron SWZ Zwolle PWS (Havensteder) De Key Actium Waardwonen Servatius Rentree De Kleine Meierij Tria Woondiensten Stichting Wonen Den Bosch WoonInvest Huis en Erf Woningbeheer Limburg Patrimonium Nijestee Veel discussies, rapporten, voorstellen tot wetswijziging vanaf Fundamenteel veranderde er niets.

Prangende kwesties in de volkshuisvesting Het Verdien- of Verdwijnmodel: 10 kwesties Betaalbaar, toegankelijk en kwaliteit Hervorming van de woningmarkt Omvang in relatie tot de doelgroepen van beleid Beperkte legitimiteit van besturen Niet denken in termen van rendement Staatssteun geoorloofd of niet Collectieve zekerheidsstructuur Onduidelijk werkdomein Maatschappelijk ondernemen als toverwoord Bedrijfsfinanciering, faciliteringsvolume en bestedingscontrole

Prangende kwesties in de ordening en het toezicht Het bestuursmodel: 10 aandachtspunten Ontbreekt een 3 e macht naast bestuur en RvC? Versnipperd extern toezicht Kwaliteit intern toezicht moet omhoog De ‘dode hoeken’ van het toezicht: - achterstand door tijdsfactor - aangeleverde informatie - vertrouwen als basis Wat kunnen extern en intern toezicht van elkaar verwachten? Worden de luiken voldoende open gezet?

Prangende kwesties in de ordening en het toezicht Vervolg het bestuursmodel: 10 aandachtspunten Is de toegevoegde waarde duidelijk: - betrouwbaar product tegen scherpe prijs - continue verbetering ten behoeve van de klant - klant centraal in totaaloplossing Corporaties lijken kenmerken van alle drie te hebben en zijn dus niet onderscheidend Gevaar van zelfoverschatting Onderstromen van de groepsdynamica: waarom falen de commissarissen? Nog te veel zelfregulering als leidend principe

In alle discussies overheerst het rationele en structurele denken Regelgeving, codes, richtlijnen, best pratices, in control-verklaringen Hoe vang ik naast de rationele en structurele kijk ook de (on)bewuste dynamiek van menselijk gedrag in organisaties? Te weinig aandacht voor de onderstromen van de (te veel) verborgen groepsdynamica Vertrouwen, commitment, verantwoordelijkheid en werkplezier tegenover strakke focus op systemen en bedrijfsmatig denken Menselijke rationaliteit is kwetsbaar

‘In control zijn’ betekent aanvaardbare balans tussen risico’s en beheersingsmaatregelen Risico’s blijven er en incidenten ook. Er bestaat geen risicoloze samenleving Geen gladde gejuridifiseerde verklaringen Belangrijke risico’s benoemen: financiering, treasury, derivaten, verbindingen, projectontwikkeling, grondposities en integriteit Wordt rol accountant niet (opnieuw) overschat? Schaalgrootte en functiescheiding Beperkingen

Corporate governance: antwoord op principal – agency theorie en rentmeesterschap? Bestuurder is overoptimistisch en heeft overmatig zelfvertrouwen: gevaar van zelfoverschatting Bestuurder is naïef Illusie van controle en toezicht Overschatten van mogelijk succes Risico-aversie Hoe vaak wordt afgeweken van voorstel bestuur? Irrationaliteit van besturen

Volkshuisvestingsysteem op zich nog goed, op onderdelen aan herziening toe Bedrijfsvoering meer baseren op denken in rendementen Back to core business voor corporaties Bedrijfsvoering: bij sloop en investeren heb je massa nodig, bij dienstverlening aan huurders zo dichtbij mogelijk als kan/moet Wat met de solidariteit: essentieel onderdeel of spruitjesgeur uit de jaren 50? Effect van Europa op hybriditeit in Nederland? Veel risico’s zijn verzekerbaar, imago niet Toezicht beoogt gedragsverandering: effect op instrumentarium? Nog weinig bewustwording van noodzaak risicomanagement Beheer en beleggersfunctie scheiden? Moraliteit terug op de agenda Besturen als survivalstrategie?