Topografie van de Noordzee

NASA

Inleiding De Noordzee behoort tot de kleinste zeeën ter wereld. Ze wordt naargelang de gebruiker in verschillende districten opgedeeld, met elk hun typische morfologische kenmerken. Dit algemene deel van het pakket ‘topografie van de Noordzee’ bespreekt de Noordzeeregio in zijn geheel. Detailkaarten van kusten en eilanden zijn in de andere presentaties terug te vinden.

Inhoud 1. Aangrenzende zeeën 2. Territoriale verdeling 3. Havens 4. Rivieren 5. Een continentale zee 6. Vorming van de Noordzee 7. Meteorologische districten 8. Bathymetrische indeling 8.1 Bathymetrische kaart 8.2 Noorse geul 8.3 Duivelse gaten 8.4 Doggersbank 8.5 Zuidelijke Bocht 8.6 Belgische zandbanken

1. Aangrenzende zeeën Noorse Zee Noord Atlantische Oceaan Skagerak Kattegat Ierse Zee Oostzee Bron: Google earth Waddenzee Keltische Zee Nauw Van Calais Het Kanaal

2. Territoriale verdeling De Noordzee werd verdeeld onder de buurlanden. Deze territoriale grenzen werden in verdragen vastgelegd. Ieder land kreeg een deel waarover men soevereine rechten heeft over de exploratie en exploitatie van levende en niet-levende rijkdommen en andere economische gebruiken in een zone voor de kust. Toch bezitten en beheren de landen niet hun volledige deel. Op grond van internationaal zeerecht en andere internationale verdragen kunnen andere landen ook gebruik maken van de zee. Noorwegen Verenigd Koninkrijk Denemarken Bron: http://www.interregnorthsea.org Duitsland Nederland België

3. Havens Havens zijn steeds een heel belangrijke economische motor voor landen rond de Noordzee geweest: -vestiging industrie en dienstverlening -aanvoer en uitvoer grondstoffen en goederen -vervoer passagiers -organisatie distributienetwerken naar hinterland -overslagfunctie De Vlaamse havens zijn belangrijke bron voor onze welvaart. Door hun centrale ligging in Europa zijn zij voorbestemd om een poort naar de rest van de wereld te vormen. http://www.vliz.be/docs/Zeelessen/Noordzeesymposium/PP_VlaamseHavens_TheoNotteboom.pdf HAVEN ZEEBRUGGE

Foto ferry:http://www.ship-technology.com/projects/hull/hull4.html ROTTERDAM BERGEN NEWCASTLE HULL DOVER ANTWERPEN ZEEBRUGGE AMSTERDAM HAMBURG BREMER HAVEN STAVANGER EDINBURGH CALAIS ESBJERG IPSWITCH LONDON ABERDEEN SCHEEPVAARTROUTES FERRY VEEL VERKEER = HOGER RISICO CONTAINERSCHEPEN Foto ferry:http://www.ship-technology.com/projects/hull/hull4.html Overige foto’s en map: www.ecomare.nl VISSERIJ TANKERS

4. Rivieren ZOETWATER AANVOER -smeltwater (Scandinavië). -rivieren Rivieren hebben naast de havens ook een grote economische waarde. Ze verbinden de Noordzee met het hinterland. Rivierwater bevat zowel voedingsstoffen als chemicaliën die samen met rivierslib in zee uitmonden. Deze reageren met stoffen in zeewater en kunnen schade toebrengen aan het milieu Bron: kaart Greenpeace ‘De Noordzee’

5. Een continentale zee De Noordzee is een ondiepe randzee van Altantische oceaan en ligt nog op continentale deel van Euraziatische plaat. Dit heet het continentaal plat. Oceanisch NCP – Nederlands Continentaal Plat Continentaal Plat BCP – Belgisch Continentaal Plat Continentale helling Bron map: NOAA

6. Vorming van de Noordzee De Noordzee is niet altijd een zee geweest. Er liepen ooit mammoeten over de bodem en een netwerk van rivieren stroomde doorheen de weidse vlakten. Na de laatste ijstijd, zo’n 12.000 jaar geleden, begon de laatste zeespiegelstijging. Het Noordzeeland daalde en overstroomde met gesmolten landijs uit Scandinavië. De zee drong verder landinwaarts. De huidige kustvormen werden door een continue proces van afzetting en erosie gevormd. Bron: kaartjes: Vleet Meer informatie zie http://www.vliz.be/docs/Zeelessen/Noordzeesymposium/PP_MorfologieVlaamseHavens_JJPeters.pdf

7. Meteorologische districten Het weer is niet overal gelijk. Meteorologen geven aan de scheepvaart berichten per district. De benaming verwijst telkens naar een plaats in het gebied. Dover Theems (rivier) Humber (rivier) Doggersbank (zandbank) Fladen gronden (visgronden) Vikingbank (zandbank) Vissersbank (zandbank) Duitse Bocht Bron: Noordzeedistricten herwerkt naar KNMI http://www.knmi.nl/waarschuwingen_en_verwachtingen/waarschuwingen_kust_en_noordzee.html Bron: KNMI

8. Bathymetrische indeling Zuidelijke Noordzee Centrale Noordelijke 8. Bathymetrische indeling De Noordzee is een ondiepe zee Gemiddelde diepte is +/- 95 m Indeling volgens de diepte: 1. Zuidelijke Noordzee tussen 0 - 50 m 2. Centrale Noordzee tussen 50 - 100 m 3. Noordelijke Noordzee tussen 100 - 200 m met enkele uitschieters zoals geulen van 300 diep en een trog voor de Noorse kust die tot 700 m diep reikt. Bron: doorsnede Vleet

8.1 Bathymetrische kaart van de Noordzee NOORDELIJKE NOORDZEE SKAGERRAK NOORSE GEUL HOE NOORDELIJKER HOE DIEPER DUIVELSE GATEN CENTRALE NOORDZEE Diepte in meters 0-20 20-40 40-60 60-80 80-100 100-200 200-500 500-700 DOGGERSBANK ZUIDELIJKE NOORDZEE ZUIDELIJKE BOCHT

8.2 Noorse Geul is een langwerpige depressie langsheen de rand van de Noorse en Zweedse zuidkust. Deze trog is de diepste regio in De Noordzee. De zeebodem daalt vanaf de Noorse kust recht naar beneden tot een diepte van ongeveer 700 m. ontstaan: door tektonische krachten gevormd en verder door landijs uitgeslepen. Transect: http://www.uib.no/People/nmaie/northsea/skagerrak4.gif 3D: http://www.fettes.com/Shetland/index.htm DOORSNEDE NOORSE GEUL

8.3 Duivelse Gaten (Devil’s Holes) verraderlijke geulen van zo’n 350 m diep die menig visser enkele netten tot zelfs het leven hebben gekost. ligging: in het midden van de Noordzee ter hoogte van Dundee. ontstaan: door smeltwater uitgeschuurde tunneldalen Institute of Geological Sciences (N.E.R.C.) http://www.edinburghgeolsoc.org/z_14_04.html

8.4 Doggersbank Doggersbank is een ondiepe, uitgestrekte zandbank lengte: bijna 300 m lang diepte: ondiepst op 18 m, aflopend naar 40 m langs de randen. bodem: fijn tot grof zand, aan de randen meer slib. Oase van leven met hoge biodiversiteit Bron foto: Greenpeace Meer informatie over het leven op de Doggersbank: http://www.ngo.grida.no/wwfneap/Publication/briefings/Dogger.pdf

8.5 Zuidelijke Bocht diepte: gemiddeld 20 à 30 m - max +/- 50 m reliëf: typisch is zandbankenstructuur met ruggen tot 30 m hoog W/ZW of N/NO gericht bodem: vooral zandbodem met weinig grind op grotere diepte en ophoping slib aan kust

8.6 Belgische zandbanken Hinderbanken Zeelandbanken Vlaamse Banken Kustbanken Vlakte van de Raan