Comorbiditeit bij patiënten met kanker Maryska Janssen-Heijnen Jan Willem Coebergh Saskia Houterman Saskia van de Schans Valery Lemmens Lonneke van de Poll-Franse Marieke Louwman Medisch specialisten

Levensverwachting in jaren Nederlandse bevolking 2007 LeeftijdMannenVrouwen ,08,7 903,44,0 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Aantal nieuwe patiënten 65+ met kanker in Nederland Stijging Mannen  % vrouwen  % Bronnen: Kanker in Nederland: Trends, prognoses en implicaties voor zorgvraag. Signaleringscommissie Kanker van KWF Kankerbestrijding

Aantal patiënten 65+ in leven met ooit diagnose kanker Stijging Mannen  % Vrouwen  % Bronnen: Kanker in Nederland: Trends, prognoses en implicaties voor zorgvraag. Signaleringscommissie Kanker van KWF Kankerbestrijding

Meer oudere patiënten met kanker  meer patiënten met comorbiditeit

Integraal Kankercentrum Zuid (IKZ) Data van alle nieuwe patiënten met kanker in Noord-Brabant en noord-Limburg Registreert comorbiditeit sinds 1993 Uit medische dossiers Voorbeelden: patiënten gediagnosticeerd tussen 1995 and 2004

Comorbiditeit in IKZ Chronisch Obstructieve Pulmonaire Ziekte (COPD) Hartaandoeningen Vasculaire aandoeningen Cerebrovasculaire aandoeningen Eerdere tumoren (behalve basaalcelcarcinoom huid) Hypertensie Diabetes Mellitus Andere: –aandoeningen weke delen –rheumatoïde arthritis –nieraandoeningen –darmaandoeningen –leveraandoeningen –dementie –Tuberculose en andere chronische infecties

Meer oudere patiënten met kanker  meer patiënten met comorbiditeit  complexere behandeling Ouderen vaak geëxcludeerd bij klinische studies  weinig bekend over uitkomst behandeling

Invloed op prognose Mogelijk verklaard door: Meer sterfte aan bijkomende ziekte Minder intensieve behandeling bijkomende ziekte Meer contraindicaties voor behandeling van kanker Meer behandelingsgerelateerde complicaties

Invloed op prognose Mogelijk verklaard door: Meer sterfte aan bijkomende ziekte Minder intensieve behandeling bijkomende ziekte Meer contraindicaties voor behandeling van kanker Meer behandelingsgerelateerde complicaties

* ** *hoger bij ouderen

*

# # van patiënten met okselkliertoilet

Factoren van invloed op complicaties

* * * * * * * * *P<0,05 *P<0,10 Referentie: geen comorbiditeit

Samenvatting Comorbiditeit bij patiënten met kanker: Invloed op overleving verschilt per tumortype Minder operaties (behalve als onvermijdbaar of laag-risico chirurgie), minder adjuvante RT/CT, okselkliertoilet Complicaties te verwachten bij spoedoperatie, cardiale ziekten of longziekten Prognostisch effect comorbiditeit niet geheel verklaard door ‘onderbehandeling’

Conclusies Niet duidelijk of minder aggressieve behandeling ouderen gerechtvaardigd is Behoefte aan onderscheid tussen ‘gezonde’ en ‘kwetsbare’ ouderen Toekomstig onderzoek: Evalueren screeningsmethoden voor onderscheid tussen ‘gezonde’ en ‘kwetsbare’ ouderen Evalueren sociale, psychische factoren en kwaliteit van leven

Referenties Janssen-Heijnen MLG, Maas HAAM, Lemmens VEPP, et al. Samenhang van leeftijd en comorbiditeit met therapie en overleving bij patiënten met kanker in Noord-Brabant en Noord- Limburg, Ned Tijdschr Geneeskd. 2005; 149; Janssen-Heijnen MLG, Houterman S, Lemmens VEPP, et al. Prognostic impact of increasing age and co-morbidity in cancer patients: a population-based approach. Crit Rev Oncol Hematol 2005;55: Janssen-Heijnen MLG, Smulders S, Lemmens VEPP, et al. Effect of comorbidity on the treatment and prognosis of elderly patients with non-small cell lung cancer. Thorax 2004;59:602-7 Lemmens VEPP, Janssen-Heijnen MLG, Verheij CDWG, et al. Comorbidity leads to altered treatment and worse survival of elderly colorectal cancer patients: a poulation-based study. Br J Surg 2005;92: Lemmens VEPP, Janssen-Heijnen MLG, Houterman S, et al. Which comorbid conditions predict complications after surgery for colorectal cancer? World J Surg 2007;31:192-9 Louwman WJ, Janssen-Heijnen MLG, Houterman S, et al. Less extensive treatment and inferior prognosis for breast cancer patient with comorbidity: a population-based study. Eur J Cancer 2005;41: Houterman S, Janssen-Heijnen MLG, Verheij CDWG, et al. Comorbidity has negligible impact on treatment and complications but influences survival in breast cancer patients. Br J Cancer 2004;90: Van de Poll-Franse LV, Houterman S, Janssen-Heijnen MLG, et al. Less aggressive treatment and worse overall survival in cancer patients with diabetes: a large population based analysis. Int J Cancer. 2007;120: