Opdracht 12 (H1) Liberaal VOOR censuskiesrecht Liberaal TEGEN censuskiesrecht

De wording van de Nederlandse rechtsstaat Hoofdstuk 2

2.1 Calvijn en de staat 16e eeuw: denkbeelden Calvijn in Nederland groot. ‘Recht op verzet tegen de overheid’

Lees bron 2: Deze tekst werd gezien als rechtvaardiging voor het verzet tegen Filips II. Hoe zie je dit in de bron? - De traditie van denken in termen van hoger recht om daarop een eventuele ongehoorzaamheid ad vorst te wettigen, vormde de basis vh verzetsrecht en het rechtsstaatidee. Waarom?

2.2 De baron en de rechtsstaat Montesquieu: Trias Politica Rousseau: Volkssoevereiniteit

Scheiding der machten: Montesquieu –Trias Politica Scheiding der machten: wetgevende, Uitvoerende, rechterlijke. (grondlegger van de moderne democratie)

Rouseau: Hoogste macht in het land moest in handen zijn van het volk. Dus een volksvertegenwoordiging die gekozen is door het volk. (kiesrecht)

Op wat voor manier droegen de ideeën van Montesquieu en Rousseau (en later dus Baron van der Capellen) bij aan de ontwikkeling van de rechtsstaat?

Maak opdracht 4

Wording Nederlandse rechtsstaat Hoofdstuk 2 Wording Nederlandse rechtsstaat

2.3 Staatsregeling en Code Civil De staatsregeling was een flinke stap in de ontwikkeling van de rechtsstaat. Omdat: Uitgangspunten staatsregeling waren gelijkheid, scheiding der machten en een onafhankelijke rechtspraak.

Invloed Franse Revolutie en Napoleon op ontwikkeling van de rechtsstaat. Fr. Rev.  ondergang feodaal stelsel en standenmaatschappij. (begon al bij staatsregeling 1778) Verklaring Rechten vd Mens  vrijheid & gelijkheid burgers vastgelegd. Napoleon  Code Civil: gelijkheid burgers Rechtspraak werd openbaar en er kwamen regels voor eerlijke rechtspraak. Deze regels zijn overgenomen in het Ned. Burgerlijke Wetboek  dat nog steeds geldt.

2.4 Liberalen en de klassieke rechtsstaat. Vanuit burgerij is het liberalisme ontstaan. Waarom?

Liberalisme: Burger is zelf verantwoordelijk voor zijn positie, de overheid moet zich hier zo min mogelijk mee bemoeien. (Adam Smith: Invisible hand Laissez Faire)

Overheid moest zich beperken tot de volgende taken: Handhaving openbare orde. Onderwijs Rechtspraak Onderhoud van wegen

Dus beperking tot klassieke grondrechten, die burger moesten beschermen tegen overheidsbemoeienis.

Tegenstanders Liberalisme spraken van een zogenaamde Nachtwakersstaat. Waarom?

1848: nieuwe grondwet (Thorbecke) Invoering Censuskiesrecht  veel macht voor rijke burgers.

Prinsjesdag http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2004 0317_prinsjesdag02 19

2.5 Sociale rechtsstaat vanaf 1870: Industrialisatie in Nederland. Gevolg: Steden groeien, veel arbeiders die onder slechte omstandigheden woonden. Zij hadden geen bescherming van de overheid. (werk en thuis)

Steeds meer vraag naar Sociale wetgeving. Eerste sociale wetten: 1917: Algemeen kiesrecht 1919: Parlement gekozen door stelsel van evenredige vertegenwoordiging. het parlement werd nu echt democratisch gekozen.

Sociale wetgeving blijft zich verder ontwikkelen: Willem Drees: opbouw Verzorgingsstaat. 1983: Sociale Rechtsstaat: sociale grondrechten vastgelegd in de wet.

2.6 vrouwenemancipatie 1871: Aletta Jacobs gaat als eerste vrouwe studeren aan de Universiteit. Na afstuderen blijft zij strijden voor de rechten van de vrouw, waaronder vrouwenkiesrecht. Eerste Feministische Golf.

Eerste Feministische Golf ging om: Betere opleidings- en beroepsmogelijkheden. Betere rechtspositie.

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2004 0317_aletta02 25

1917: Passief vrouwenkiesrecht. 1919: Actief vrouwenkiesrecht. Verschil?

Vrouwen bleven nog lang een ondergeschikte positie houden. Pas in jaren vijftig / zestig wordt er opnieuw gestreden voor meer rechten: Tweede Feministische Golf.