Nederland in de 20ste eeuw

Politieke stromingen Liberalen Streven naar zo veel mogelijk vrijheid voor het individu→ongelijkheid Nachtwakersstaatgedachte→ overheid bemoeit zich zo min mogelijk met de samenleving en zorgt alleen voor -orde en rust -veiligheid -voorwaarden voor economische ontwikkeling bv infrastructuur

Liberalen Eind 19de eeuw splitsten de liberalen zich in 2 stromingen Oud liberalen Jong liberalen mensen moeten voor zichzelf zorgen -voor censuskiesrecht -tegen sociale wetgeving Liberale Staatspartij mens moet zich optimaal kunnen ontplooien→ -voor algemeen kiesrecht -voor sociale wetgeving V.D.B.

Confessionelen Confessionelen→geloofspartijen→ politiek op basis van het geloof (Bijbelse normen en waarden) Confessionelen bestaan uit protestanten en katholieken Katholieken Leiders van de kerk ook leiders van de partij RKSP

vervolg Er zijn ook nog zeer strenge protestanten (tekst van de Bijbel letterlijk) Maar een kleine groep SGP

Protestanten Gematigd protestanten Strenge protestanten -Nederlands hervormden -aanhang vooral onder de rijken -anti-katholiek CHU -gereformeerden -aanhang onder het gewone volk -minder anti-katholiek ARP

Socialisten Streven naar (meer) gelijkheid/sociale rechtvaardigheid De staat zal daarvoor moeten zorgen Ze zijn tegen -kapitalisme→winst naar de rijken -kerk →geloof zoethoudertje -koningshuis→niet democratisch -kazerne→oorlog alleen gunstig voor rijken Aanvankelijk waren socialisten revolutionair (Marx)→SDB

vervolg Later worden ze iets gematigder -voor algemeen kiesrecht -voor sociale wetgeving SDAP (socialisten) Een kleine groep radicalen splitst zich af CPH (communisten) -voor revolutie -voor volstrekte gelijkheid

Interbellum In het interbellum regeren de confessionelen (RKSP,CHU,ARP) Zij hebben samen de meerderheid en zijn geloofsverwanten Leiders van de confessionelen denken op economisch gebied liberaal (zo veel mogelijk overlaten aan het bedrijfsleven) Samenwerking confessionelen niet van harte (monsterverbond)→ Vlootwet en Nacht van Kersten zorgen voor ruzie tussen de confessionelen

vervolg Toch regeren ze samen door, want er is geen alternatief (liberalen te klein, socialisten niet acceptabel) In 1918 vond de mislukte revolutiepoging van Troelstra plaats→ socialisten in isolement -staatsgevaarlijk -te radicale ideeën In 1937 komen de socialisten met een nieuw programma

Nationaal-socialisten In de jaren ‘30 ontstond de NSB -er werd te weinig tegen de crisis gedaan -voor sterk gezag (1 leider) en tegen democratie (praten ipv doen) -nationalistisch→voor volk en vaderland -later ook anti-semitisme Zij hadden -W.A. (knokploeg) -Nationale jeugdstorm (jeugdorganisatie) -Volk en Vaderland (weekblad)

vervolg Hun aanhang nam na 1936 af door -agressief optreden Hitler/Mussolini -anti-semitisme -tegenwerking van→ Regering -uniformverbod -ambtenarenverbod Kerken -verbod lidmaatschap (anders uit de kerk) -publicaties