Hoofdstuk 3 Natuurgeweld deel 2

Platentektoniek (plaat beweging) Aan het begin van de 20ste eeuw heeft de Duitser Alfred Wegener wetenschappelijk aangetoond dat de verschillende continenten langzaam uit elkaar drijven. Hij noemde dit verschijnsel "continentendrift". Meer dan 200 miljoen jaar geleden zouden alle continenten één groot supercontinent gevormd hebben, Pangaea, dat later zou opsplitsen in Laurazië (N-Amerika + Eurazië) en Gondwana (Z-Amerika + Afrika + Oceanië + India + Arabië + Antarctica).

Platentektoniek (plaat beweging)

Platentektoniek (plaat beweging) Wegener zag dat er overeenkomsten waren bij de kustlijnen. Daarnaast wees Wegener ook op het voorkomen van dezelfde (fossielen) plant- en diersoorten op de verschillende continenten. Kustlijnen Fossielen

Platentektoniek (plaat beweging) De aardkorst (lithosfeer) bestaat uit een aantal bewegende delen of platen Totaal zijn er 21 platen, 9 grote en 12 kleinere. De 6 continenten liggen op evenzoveel grote platen en worden continentale platen genoemd. De overige platen zijn oceaanplaten en vormen het grootste deel van de oceaanbodem.

Platentektoniek (plaat beweging) De studie van de tektonische platen of platentektoniek, helpt de continentendrift, de groei van de zeebodem, vulkaanuitbarstingen en de vorming van gebergten te verklaren. Platen kunnen op 3 manieren bewegen: Divergent = van elkaar af 2. Convergent = naar elkaar toe 3. Transform = langs elkaar

Divergent Door opstijgend magma ontstaan barsten en scheuren in de lithosfeer (continentale korst). Via deze scheuren kan vulkanisch materiaal aan de oppervlakte komen. Uiteindelijk ontstaat er een rift of slenk, die twee platen van elkaar scheidt. Door de divergerende warmtestroom worden de twee platen van elkaar weggeduwd.

Divergent De twee platen schuiven verder uit elkaarr (= divergerend), de slenk wordt opgevuld met water, zodat een smalle lange zee ontstaat (bv. de Rode Zee). De zee verbreedt tot een oceaan (bv. de Atlantische Oceaan). In het midden van die oceaan, op de plaats waar het vulkanisch materiaal aan de oppervlakte komt, ontstaat een oceanische rug (bv. de Mid-Atlantische Rug). Het magma dat hier stolt vormt zo nieuwe oceanische korst (= constructief).

Divergent  Groeiende Atlantische Oceaan IJsland ligt op de Mid-Atlantische Rug. De tekening toont wat er kan gebeuren langs de rug als de Noord-Amerikaanse en de Europese plaat uit elkaar drijven. De rug (hier vanuit het zuiden bekeken) loopt verder voorbij de noordelijke top van IJsland.

Convergent 1  Oceanische plaat botst tegen continentale plaat

Convergent 1  Oceanische plaat botst tegen continentale plaat Doordat de oceanische korst zwaarder is, duikt deze onder de continentale korst. Op de plaats waar dit gebeurt, ontstaat er een verdieping in de oceaanbodem: een trog. De continentale korst wordt samengedrukt, zodat een plooiingsgebergte ontstaat (bv. het Andesgebergte). De oceanische korst smelt in de asthenosfeer, het vrijgekomen magma veroorzaakt vulkanisme. Aan de subductiezone ontstaan aardbevingen.

Convergent 2  twee continentale platen botsen

Convergent 2  twee continentale platen botsen De zwaarste continentale korst schuift onder de andere. De bovenliggende korst wordt samengedrukt, waardoor een plooiingsgebergte ontstaat (bv. het Himalayagebergte). Dit alles gaat gepaard met aardbevingen.

Convergent 3  twee oceanische platen botsen

Convergent 3  twee oceanische platen botsen De zwaarste plaat schuift onder de andere, waardoor een trog gevormd wordt. Het magma dat gevormd wordt bij de subductie van de zwaarste plaat, doet een boog van vulkanische eilanden ontstaan.

Transform Wanneer twee platen langs elkaar schuiven, doen ze dit niet met een constante beweging. Er wordt energie opgebouwd, totdat de twee platen met een schok langs elkaar bewegen. Hierdoor ontstaat een aardbeving.

Transform

Overzicht