Gedragsproblemen en gedragsstoornissen Theoretisch kader: Thema 1A 1

lectoraat Gedragsproblemen in de Onderwijspraktijk 5-4-2017 Gedragsproblemen … 2 De leraar in de spiegel Hanne Touw & Tanja van Beukering 2 2

Vroeger was alles beter … 3 3

Tacitus, 1900 jaar geleden 4 4

21 5 5

Omgaan met ernstig probleemgedrag: PUZZELEN 6

Gedragsstoornissen Disruptieve stoornissen Stoornissen in aandacht en impulsregulatie Pervasieve ontwikkelingsstoornissen Angststoornissen 7

Disruptieve stoornissen Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (Oppositional Defiant Disorder, afgekort ODD) 3,2%; ongeveer evenveel meisjes als jongens Agressieve, antisociale gedragsstoornis (Conduct Disorder, afgekort CD) 2%; meer jongens dan meisjes 8

Stoornissen in aandacht en impulsregulatie Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) 3 tot 5%, meer jongens dan meisjes Subtypen: 1. Hyperactief/impulsief subtype 2. Onoplettend subtype 3. Combinatie van beide 9

Pervasieve ontwikkelingsstoornissen Ook bekend als autismespectrumstoornis (ASS) 1%; meer jongens dan meisjes Stoornis in: 1. sociale interactie 2. communicatie 3. verbeelding 10

Angststoornissen 1-5%; twee keer zoveel meisjes als jongens - Specifieke fobie Paniekstoornis Agorafobie Sociale fobie Obsessieve compulsieve stoornis Posttraumatische en acute stressstoornis Gegeneraliseerde angststoornis Separatieangststoornis 11

Comorbiditeit Gedragsstoornis zelden in zuivere vorm. Vaak combinatie van gedragsstoornis met andere problemen, zoals leerstoornis, verstandelijke handicap, stemmingsstoornis of fysiek probleem. 12

Gedragsprobleem of -stoornis? Is het gedrag leeftijdsadequaat? Hoelang duurt het al? Is het begrijpelijk gezien de omstandigheden? Past het in de (sub)cultuur van de jongere? Komt het veelvuldig en regelmatig voor? Gaat het om een zeldzaam voorkomende problematiek? Hoe intens is het? Is het onverwacht of is er een aanleiding? (zie 3) Komt het in één of in meer situaties voor? 13

Nature-nurture Dynamische interactie tussen omgeving en aanleg door de tijd heen Continue wisselwerking Persoonlijke factor, bewust en onbewust 14

Problemen van adolescenten Veranderende relatie met ouders Toenemend belang van de peergroup Biologische en psychoseksuele veranderingen Identiteitsconflicten Veranderingen in morele ontwikkeling 15

Psychomedisch model De medische wetenschappen en de gedragswetenschappen zijn zo ver gevorderd dat er geen normaal mens over is ... 16 16

Zorgethos Zorgleerlingen Risicoleerlingen Kwetsbare leerlingen Overbelaste leerlingen 17 17

risicogroep hetzelfde als een probleem hebben? Sinds wanneer is het behoren tot een risicogroep hetzelfde als een probleem hebben? 18

NORMAAL HAAR zegt u? Nee, die worden niet meer gemaakt.’ ‘Een shampoo voor NORMAAL HAAR zegt u? Nee, die worden niet meer gemaakt.’ Kees van Kooten & Wim de Bie 19

Etikettenmachine 20

Definitie van gedragsprobleem het gedrag dat het leergedrag van het kind belemmert en/of het gedrag dat medeleerlingen belemmert in het leren en/of het gedrag dat de leraar belemmert in het uitvoeren van de onderwijstaak  Whelldall & Merrett (1984) 21