6.2 GESCHIEDENIS VAN JEUGDCULTUREN 6.3 HEDENDAAGSE JEUGD EN MEDIA Thema 6: Jeugdcultuur 6.1 WAT IS ‘JEUGDCULTUUR’? 6.2 GESCHIEDENIS VAN JEUGDCULTUREN 6.3 HEDENDAAGSE JEUGD EN MEDIA

Generaties Generatie Een groep mensen die onder gelijke maatschappelijke omstandigheden en onder een bepaald waardebesef geleefd hebben. Bepaald geboortejaar of cohorte Bepaalde grote ankerpunten Einde W.O.II, mei 1968, economische crisis, opkomst ICT, … Generatieconflict generatiekloof

Verschillende generaties Stille generatie (1930-1945) Babyboomers (na W.O. II) Generatie X (vanaf 1964) The lost generation (‘70/ ’80) Generation Z, generatie M, einsteingeneratie, internetgeneratie

HET GEBRUIK VAN SYMBOLEN 6.1 Wat is ‘jeugdcultuur’? DEFINITIE ALGEMENE KENMERKEN FUNCTIES HET GEBRUIK VAN SYMBOLEN

Inleiding Weet je nog? Dominante cultuur/ subcultuur/ tegencultuur Een cultuurpatroon dat in bepaalde opzichten afwijkt (verschilt) van de dominante cultuur, maar ook in ruimte mate ermee overeenkomt. Wordt gedragen door groepen (leeftijdsgroep, beroepsgroep, levensbeschouwelijke groep, …). Jeugdcultuur

1. Definitie Puberteit Jeugd of adolescentie Biologische geslachtsrijping Jeugd of adolescentie Levensfase gekenmerkt door een discrepantie tussen de volledige autonomie op psychologisch, sociaal en politiek vlak en een afhankelijkheid van de ouders op economisch vlak (Vranken & Henderickx, 2007) Periode tussen kindertijd en volwassenheid

1. Definitie Jeugdcultuur Subcultuur “Geheel van culturele uitingen, belevingen, waarden en normen die typisch zijn voor jongerengroepen.” Specifiek gedrag, ideeën, kledij, kapsel, muziekstijl, tijdschriften, … Twee algemene elementen: Identiteitsvorming Zich afzetten tegen volwassenen

2. Algemene kenmerken (Malschaert & Traas, 2002) Grote verscheidenheid en snelle verandering Jeugdsubculturen Conformisme aan de groep, non-conformisme tegenover buitenwereld Inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen Neiging om extreem te zijn Behoefte om grenzen af te tasten Creativiteit Zoeken naar zingeving, neiging tot mystiek

Voorbeeld: hiphop Ontsnappen uit de getto

Voorbeeld: punk Tegen traditionele machtsverhoudingen in economische crisis

3. Functies Losmaken uit het ouderlijk milieu en eigen identiteit ontwikkelen Mogelijkheid tot experimenteren Leren omgaan met problemen Een context voor het zoeken naar leeftijdsgenoten en het vinden van een mogelijke partner Samenhorigheidsgevoel en zich onderscheiden van anderen Symbolische grens tussen in-group en out-group

4. Het gebruik van symbolen

4. Het gebruik van symbolen Proces van ‘resignification’ (Clarke, 1977): Bestaand object in een andere context te plaatsen Object tot symbool maken Het plaatsen van een bestaand symbool binnen een andere sociale groep Symbool wordt ‘ander’ symbool Betekenis van het oorspronkelijke object uitvergroten Overdrijven Combineren van bestaande woorden tot een geheime taal of code ‘Slang’

HET ONTSTAAN VAN JEUGDCULTUUR GENERATIE x JEUGDCULTUUR 6.2 Geschiedenis HET ONTSTAAN VAN JEUGDCULTUUR GENERATIE x JEUGDCULTUUR

1. Het ontstaan van jeugdcultuur Na de 2de wereldoorlog (jaren ‘50) Stijgende welvaartspeil Langere schoolloopbaan Ruimte vrij tussen kindertijd en volwassentijd Muziek Rock & roll Rolmodellen, zoals Elvis Presley, James Dean, Marlon Brando

1. Het ontstaan van jeugdcultuur Jaren ’60: Bloeiende economie Babyboom Jongeren als consumenten Reclame Interessante marketinggroep Jongeren die de maatschappij willen veranderen (tegen het kapitalisme) Tot ‘60: jeugdcultuur als probleem beschouwd Voorbeelden: rockers, mods, hippies

Voorbeeld: hippies

Voorbeeld: rockers

Voorbeeld: mods http://www.youtube.com/watch?v=T2eFwK9emZg

1. Het ontstaan van jeugdcultuur Jaren ’70: Economische crisis punkgolf Vredesboodschappen van Hippies werden agressieve slogans ‘No Future’ of ‘hate and war’

1. Het ontstaan van jeugdcultuur Jaren ’80: MTV New-wave Gothic Hardrock Hiphop House

1. Het ontstaan van jeugdcultuur Jaren ’90: Dance Strijd tussen jongeren Johny’s en marina’s versus alternatievelingen Sinds 2000: Emo’s Urbanpop (R&B)

2. Generatie x jeugdcultuur JC2 JC3 JC4 JC5 … GeneratieX X GeneratieY GeneratieZ

6.3 Hedendaagse jeugd en media Media en jeugd Media en jeugdcultuur Einde van jeugdculturen?

1. Hedendaagse jeugd Hedendaagse jeugd: Jongeren vinden het moeilijk om zichzelf te omschrijven aan de hand van één jeugdsubcultuur ‘Supermarkt van stijlen’ Uit het ruime aanbod stellen jongeren zelf hun stijl samen De link tussen stijl, muziek en identiteit is minder sterk Nadruk op eigen identiteit ‘M-generatie’ (Me, Myself & I) Belang van authenticiteit Nuchter en bewust in het leven staan

1. Hedendaagse jeugd ‘Bricolage’ Toch: sterke invloed van media, reclame en commercie Gevolgen: groepsdruk en druk van de reclame die aanzet tot consumeren

1. Hedendaagse jeugd Grenzen tussen jongeren en volwassenen vervagen: Jong zijn is meer ‘merk’ dan een leeftijdskenmerk geworden Iedereen wil ‘jong’ zijn Jongeren: vroeg volwassen In 2007: meer dan de helft van de jongeren tussen 14-25 jaar heeft een vakantiebaan (Sinnaeve I., 2007). Toch: generatiekloof, maar minder conflict Kloof: Iets van alle tijden Jong-zijn met eigen meningen, gedachten en ideeën Gebruik van technologie

2. Media en jeugd Huidige samenleving is een informatiesamenleving Hoogtechnologische wereld Een digitale, mediagestuurde, 24u/24u informatiesamenleving Informatie gaat razendsnel Maar ook: een netwerksamenleving Opkomst ICT Netwerk: uitgebreid en complex geheel van sociale relaties Digitale communicatie en informatie (in principe) voor iedereen beschikbaar Via WWW met iedereen en alles verbonden

2. Media en jeugd Netwerken zijn belangrijk voor jongeren Omgaan met vrienden of ‘peers’ als belangrijke vrijetijdsbesteding Media als een sociale machine: contact met sociale netwerk Facebook Netlog Gsm YouTube …

2. Media en jeugd Media en jongeren Mediabezit (1) ‘early adopters’ Media alomvertegenwoordigd Audiovisuele/ interactieve/ printmedia Bron: Onderzoeksrapport Apestaartjaren 4, 2011

2. Media en jeugd Media en jongeren Mediagebruik (2) Privatisering, maar toch ‘een collectieve, sociale bezigheid’ Radio, televisie en muziek beluisteren Redenen: Informatiegaring Ontspanning Sociale contacten Muziek downloaden Naar een andere omgang met nieuwe media Webgeneratie? (Hartmann, 2004)

2. Media Media en jongeren Mediamaker (3) Interactiviteit van de nieuwe media Leidt tot een grotere participatie van de gebruiker Blog Eigen website Interactieve spelletjes of tv-programma’s Uploaden filmpjes bv. tutorials http://www.youtube.com/watch?v=DueKjKYWWn8 http://www.youtube.com/watch?v=pcIF7-VFrs8 …

3. Media en jeugdcultuur Door de sterke mediatisering worden jeugdsubculturen snel verspreid Bijv. ‘Emosubcultuur’ ontstaan via internet Dubbelzinnige relatie met media Enerzijds: subculturen hebben media ‘nodig’ Bekendheid en verspreiden van ideeën Anderzijds: nadelen Negatieve berichtgeving (1) Commercialisering (2)

3. Media en jeugdcultuur Negatieve berichtgeving (1) Media besteden vaak aandacht aan negatieve aspecten van jeugdcultuur, door: Overdrijving Incidenten worden breed uitgesmeerd Veralgemening “alle gabbers zijn racisten”; “alle housers zijn xtc-slikkers” Vervorming Bijkleuren in een bepaalde richting Perspectivisme Eigen ervaringen als standaard nemen

3. Media en jeugdcultuur Commercialisering van jeugdsubculturen (2) Jeugdcultuur wordt koopwaar Oorspronkelijke diepere betekenis van symbolen wordt ‘te grabbel gelegd’ Banalisering en trivialisering van het oorspronkelijke gedachtegoed Media spelen een belangrijke rol in het ontstaan, de evolutie en de dood van jeugdsubculturen

Voorbeelden

4. Einde van jeugdculturen? Naar een einde van jeugdculturen? Door ‘categorisering’ werkelijkheid beheersbaar maken Mode en kleding worden beschouwd als een verlengstuk van onze identiteit of van ons zelfbeeld Hedendaagse jeugdcultuur Individualiteit en authenticiteit Zich onderscheiden Mediatisering van jeugdsubculturen Commercialiseren van stijlen Een ware ‘supermarkt’

4. Einde van jeugdculturen? In onze moderne samenleving Conflict tussen ergens bij willen horen en zich willen onderscheiden Conflict tussen persoonlijke identiteit en sociale identiteit Persoonlijke identiteit= ‘iemand uniek willen zijn’, een individu dat zelfstandig kan denken en kiezen. Sociale identiteit= het gevoel van samenhorigheid t.a.v. bepaalde groepen wat voor het individu als identiteitsbevorderend werkt. Het bewustzijn tot een bepaalde groep te behoren en door anderen zo behandeld te worden.

4. Einde van jeugdculturen? ‘De groeiende nadruk op individualiteit en toenemende aversie tegen groepslidmaatschap’, als einde van jeugdculturen? Heeft jeugdcultuur nog een functie in de identiteitsvorming? Onderzoek van Maerten Prins Bevraging van jeugdculturele jongeren Heeft jeugdcultuur nog betekenis? Vergelijkend onderzoek: 1989 - 2001

4. Einde van jeugdculturen? Conclusies: Jeugdculturen zijn nog steeds een belangrijk indelingsprincipe Punk Kak Alternatief Gabber Metal Skate Normaal Skinhead Hip hop Straight-edge Kakkers is een verzamelterm voor jongeren binnen een bepaalde subgroep van de Westerse jeugdcultuur, die wordt gekenmerkt door een zeker elitarisme en conservatisme. De term is een afgeleide van het bijvoeglijk naamwoord "bekakt", in de betekenissen “verwaand” of “pretentieus”. Straight edge (of afgekort sXe) is een levenshouding die vooral populair is onder jongeren uit de muziekgenres punk, hardcore punk, hardcore, metalcore en deathcore. Straight-edgers gebruiken (per definitie) geen alcohol of drugs, roken niet, en sommige zijn overwegend vegetariër of veganist.

4. Einde van jeugdculturen? Stijlsurfen Groepsgrenzen zijn minder strikt en jeugdculturen overlappen Maar: ‘surfen’ meestal binnen clusters van jeugdculturen die verwant zijn Alternatief, skate, metal en punk Men is lid van meerdere jeugdsubculturen ‘uber-bricolage’ Geen betekenisloze, maar betekenisvolle objecten worden gecombineerd en samengesteld tot een unieke stijl

Poppoll Flash

Bronnen Tekst Prins, M. (2007). Jeugdculturen binnenstebuiten. Identificatie en distinctie in de homologie van jeugdculturen, in: Ladda vzw, Talkie walkie. Jongerensubcultuur: 4 believers/non-believers Leuven/Voorburg: Acco., pp. 78-94