Adolescentie aan het begin van de 21ste eeuw Prof. Dr. Wim Meeus Onderzoeksgroep Adolescentie Universiteit Utrecht Lezing op Studium Generale Universiteit Maastricht, 18-10-2007

Deze lezing… Adolescentie als historisch fenomeen Jongeren als buitenstaanders Fasen in de adolescentie Identiteit Ouders en vrienden De invloed van ouders Een cumulatief risicomodel Normen en waarden

De adolescentie als sociale uitvinding School duurt in 2000 6,5 jaar langer Jeugdcultuur begint in 2000 7 jaar eerder Periode van relatievorming duurt in 2000 7,5 jaar langer Daarnaast: gezinsverdunning, 2 kinderen per gezin toename gezinsbudget, dus toename budget per kind toename van jeugdmarkt als effect van langere opleiding, gezinsverdunning en verlenging jeugdcultuur

Jongeren en maatschappij: gevestigden en buitenstaanders jongeren zijn altijd bereid iets nieuws te beginnen een omgekeerd generatieconflict: jongeren niet altijd welkom actiebereidheid en ervaren discriminatie: een explosief mengsel: banlieus en bijv. Kanaleneiland Utrecht

Fasen in de adolescentie vroege adolescentie: 12-14, puberteit midden adolescentie: 15-17, uitgaan en peers late adolescentie: 18-20, tertiair onderwijs (werk) post adolescentie: 21-23, werk (tertiair onderwijs)

De moeilijke adolescentie

Terecht ? Criminaliteit ? Ja en nee dus!

Identiteitsontwikkeling: Processen Twee processen: commitments aangaan en exploratie van alternatieven (gesimuleerde data) Identiteit wordt sterker en meer zeker in loop van adolescentie

Identiteitsstatussen M = 20% F = 25% D = 25% A stijgt met Leeftijd 2 keer meer M bij allochtonen

Opvoedingsdoelen van ouders Zelfstandig worden is de opgave!

Relaties in de adolescentie I, Ouders Dus: minder macht van ouders, meer gelijkheid en minder conflicten

Relaties in de adolescentie II, Ouders en vrienden Ouders blijven belangrijk tot in de late adolescentie!

Relaties in de adolescentie III, conflicten met ouders en vrienden Meeste conflicten met moeder, maar ook meeste steun

Ouderlijke regels en alcohol Als ouders strenge regels hanteren voor drinken is de kans 4 tot 5 keer groter dat jongeren niet gaan drinken

Effecten van echtscheiding

Samenvattend I Relaties tussen ouders en kinderen veranderen van karakter: van autoriteitsrelaties naar gelijkheidsrelaties Dat strookt ook met de ouderlijke wens tot zelfstandigheid van kinderen! Vrienden worden in de loop van de adolescentie even belangrijk: jongeren gaan met vrienden voorzichtiger om. 4. Ouders hebben invloed: zowel ten goede als ten kwade

Samenvattend II Separatie-individuatie als fundamenteel proces In de loop van de adolescentie wordt de relatie met de ouders minder belangrijk voor welbevinden, en identiteit belangrijker

Wanneer gaat het fout? Een cumulatief risicomodel

Normen en waarden Ouders bevorderen zelfstandigheid en een sociale opstelling in relaties Op zich is dat functioneel in modern Nederland Maar het maakt ook assertieve, hedonistische en egocentrische burgers. zowel naar de overheid (zij moeten ‘het’voor mij regelen), en geringe betrokkenheid bij anderen In het onderwijs is deze assertieve opstelling van jongeren inmiddels te ver doorgeschoten Op straat en in de wijk is de geringe betrokkenheid bij anderen - lees extreme non-interventie- inmiddels ook te ver doorgeschoten.

Afsluiting De huidige adolescentie is een sociale uitvinding Jongeren als dubbele buitenstaanders: vernieuwing en marginalisering De lastige adolescentie: veel verandering De ouderlijke eis tot zelfstandigheid en de adolescente eis tot gelijkheid Conflicten en warmte gaan samen (vaak) Separatie-individuatie als fundamenteel proces Meestal verloopt de ontwikkeling goed, niet bij een stapeling van risicofactoren Het risico van de moderne opvoeding: de assertieve, hedonistische en egocentrische adolescent (en volwassene)