Hst 1: De wereld: Systeem van landen en relaties

Planning van vandaag Paragraaf 1.1: De samenhang in het wereldsysteem Opdrachten maken Paragraaf 1.2: Wereldsysteem in historisch perspectief

Samenhang in een wereld van verschillen Steeds meer halen we onze producten uit andere gebieden. Relaties met andere gebieden bepalen dus steeds meer ons dagelijks leven. Goederen worden tegenwoordig gemaakt waar dit het economisch (en kwalitatief) het beste kan. Dit noem je internationale arbeidsverdeling.

Internationale arbeidsverdeling Internationale arbeidsverdeling: Basis van globalisering en internationale handel. Ieder land produceert waar men (relatief) goed in is. Waar is bijvoorbeeld China dan goed in? In de productiefactor: Veel arbeiders voor weinig loon. Belangrijk aan de in de internationale arbeidsverdeling is hoe Multinationals vorm geven aan deze mondiale ontwikkelingen. Ze doen dat als volgt: Overnemen!

Samenhang in een wereld van verschillen Steeds meer halen we onze producten uit andere gebieden. Relaties met andere gebieden bepalen dus steeds meer ons dagelijks leven. Goederen worden tegenwoordig gemaakt waar dit het economisch (en kwalitatief) het beste kan. Dit noem je internationale arbeidsverdeling. De economische samenhang in de wereld is op een aantal terreinen duidelijk zichtbaar: Vele handelsrelaties Macro economische schommelingen Vestigingsgedrag (De wereld als dorp, global village).

Kwetsbaarheid Deze steeds intensere samenhang tussen gebieden maakt landen ook kwetsbaar. Zo worden wij, in de Westerse Wereld, steeds afhankelijker van natuurlijke hulpbronnen uit andere landen (denk aan olie, gas en ertsen/mineralen).

Economische structuur van het wereldsysteem Om zicht te krijgen in de vele processen die plaatsvinden op de wereld, bekijken de geografen, de wereld als een systeem. De systeembenadering Vaak vanuit een economische invalshoek. Daarom ook wel; ‘De aarde als economische systeem’. Een systeem bestaat uit elementen met onderlinge relaties. Dit toegepast: Het wereldsysteem draait om landen EN hun onderlinge (politieke) en economische relaties. Veranderingen in het ene land heeft altijd positieve of negatieve gevolgen voor het andere land!!!!

Wereldsysteem: Centrum - Periferie Je kunt het wereldsysteem verdelen in drie economische groepen; Landen die het economisch hoog ontwikkeld zijn [Centrum] Landen die economisch een middenpositie innemen [Semi-periferie] Landen die economisch laag ontwikkeld zijn [Periferie]

Centrum – Periferie model 1 De wereld is continue aan verandering onderhevig, zo ook de politieke (en economische) machtsverhoudingen. Kolonialisme; Welke landen waren de kolonisator? En welke landen werden gekoloniseerd? Kolonisatiegolven Eerst Azië (handelsposten) Dan vanaf 1492 continent Amerika Pas vanaf 1800 Afrika Verschillende koloniën: Vestigingskolonie Exploitatiekolonie (leeghalen) Door oa kolonisatie zijn duidelijker cultuurgebieden ontstaan.

Vestiging- of exploitatiekolonie Kolonies kunnen 2 functies hebben als: Exploitatiekolonie OF Vestigingskolonie India diende als zogenaamde Exploitatiekolonie (=Uitbuiten) India was belangrijk als leverancier van landbouwproducten De goederen moesten zo snel mogelijk naar VK; daarom een spoorwegennet gericht op havensteden India diende ook als afzetmarkt, ze werden overladen met machinaal gemaakte kledij. Welvaart bleef uit in India vanwege: Winsten stroomden terug naar het moederland Hoge bevolkingsgroei van de bevolking Australië is een voorbeeld van Vestigingskolonie

Centrum – Periferie model 1 De wereld is continue aan verandering onderhevig, zo ook de politieke (en economische) machtsverhoudingen. Kolonialisme; Welke landen waren de kolonisator? En welke landen werden gekoloniseerd? Kolonisatiegolven Eerst Azië (handelsposten) Dan vanaf 1492 continent Amerika Pas vanaf 1800 Afrika Verschillende koloniën: Vestigingskolonie Exploitatiekolonie (leeghalen) Door oa kolonisatie zijn duidelijker cultuurgebieden ontstaan.

Centrum – periferie model 2 Door kolonialisme was er uitbuiting van de arme landen De rijke landen profiteerde hiervan. Deze verhouding van arme en rijke landen werd in de vorm van het Centrum-periferie model gegoten. (centrum = rijke landen), (periferie = arme landen) Periferie betekent letterlijk: Rand 80% van de handel word gedaan door 20% van de wereldbevolking

Welke landen zijn het centrum? Welke landen zijn de periferie?

1e kernregio (=Centrum) Europa

2e Centrum: Verenigde Staten

3e Centrum: Japan

Centrum-periferie model 3 Het centrum-periferie model is toepasbaar op mondiale schaal, maar je kunt ook verder inzoomen op een streek. Welke drie centrumregio’s zijn er in de wereld? VS Europa Japan [Zuid-Korea/China] Inzoomend op de VS, wat is dan het centrum van de VS? En de periferie? C= Regio New York P= Rest Inzoomend op Japan, wat is dan het centrum van Japan? C= Tokio P= Rest Schaalniveau speelt dus een hele belangrijke rol!!! Je hebt ook nog landen/regio’s die tussen de rijke en arme landen inzitten, deze noem je Semi-periferie

Centrum van Europa? Wat is het kerngebied (centrum) van Europa? Wat is dan automatisch de periferie? Wat is de Semi-periferie? Antw: Centrum Europa: ‘Blauwe banaan’ transitielanden (transitie= structurele verandering/ verschuiving) Dit zijn landen die vanuit de semi-periferie proberen tot het centrum toe te voegen.

Drie centra van de wereld!

Economische triade + handelsstromingen 80% van de handel word gedaan door 20% van de wereldbevolking

Economische triade + handelsstromingen

Economische triade + handelsstromingen 80% van de handel word gedaan door 20% van de wereldbevolking

Veranderingen in het economische wereldsysteem Door veranderingen in de internationale arbeidsverdeling is het systeem sinds het ontstaan in drie opzichten gewijzigd. De ruimtelijke schaal. Positiewisselingen van staten binnen het systeem. Veranderingen in de aard van de economische relaties. Ad 1: Landen vallen af en haken (opnieuw) aan in het wereldsysteem. Ad 2: Wisselingen van centrum, semi-periferie en periferie. Ad 3: Van primaire, naar secundaire/tertiaire sector.

Global shift Verandering in handelsstromen door globalisering. Global shift: Het verschuiven van het economische zwaartepunt van de Atlantic Rim to Pacific Rim (atlantische oceaan naar grote oceaan) Werd voorheen de meestal handel gedaan door de oostkust VS met Europa. Nu is dit Aziatische kust met de Westkust van Amerika. Door het proces van global shift is het Centrum-periferie model sterk aan het veranderen!!!! Was voorheen Japan in Azië het machtigste land, steeds meer en meer lijkt China dit (beginnend) te worden. (staat nog wel in kinderschoenen).

Voor nu: Instaptoets maken Paragraaf 1.1: 3 opdrachten uitkiezen