Ecosysteem diensten & Multi-criteria Beleidsondersteuning Hans Keune - INBO Studiedag Natuurwaardeverkenner LNE

Multi-criteria analyse Criteria Gewichten Opties C1C1C1C1 C2C2C2C2 w1w1w1w1 w2w2w2w2 O1O1O1O1 s 11 s 12 O2O2O2O2

Voorbeeld één criterium: constructie van een dam Beste optie?

Twee criteria…

Beste optie? Drie criteria…

equal weights NPV = 0.33 DISP = 0.33 BIOD = 0.33

displacement NPV = 0.20 DISP = 0.60 BIOD = 0.20

biodiversity NPV = 0.20 DISP = 0.20 BIOD = 0.60

Kenmerken MCA Diversiteit aan opties beoordelen obv: –Verschillende vormen van informatie/kennis –Verschillende meningen –Diversiteit aan beoordelingscriteria Maakt het afwegingsproces transparant Geen waarheidsmachine Wel klankbord: overleg en besluitvorming

Voordelen/nadelen MCA Voordelen: –Rekenkundig (te complex voor mensen) –Integrerend & structurerend –Discussie ondersteunend –Maakt dingen overzichtelijk –Tolerant voor diversiteit Nadelen: –Ogenschijnlijk simpel concept maar moeilijk te bevatten hoe het werkt (op zich logisch, doet iets dat de mens niet kan…)

Vergelijking MCA - CBA CBAMCA Optimization on the basis of efficiency (and equity) Optimization on the basis of multiple objectives Requires monetarization of all costs and benefits Can incorporate different types of variables Limited ways of dealing with uncertaintyMultiple ways of dealing with uncertainty Viewpoint of ‘society’ or ‘the decision- maker’ Can more easily incorporate multiple stakeholders’ viewpoints Not well integrated in decision-making contexts Can be easily adapted and incorporated in different decision-making contexts Based on linear preferencesAllows for non-linear preferences Trade-offs between (sub-)criteria are implicit Allows for explicitly dealing with trade-offs between criteria Emphasis on outcomeEmphasis can be on process or outcome

Traditionele & alternatieve benaderingen Key issuesTraditional paradigmAlternative paradigm Problem formulation A single objective, optimization; if multiple objectives, then trade-off on one scale Alternative solutions on separate dimensions without trade-offs Data demandOverwhelmingReduced Judgment of data Science & consensus orientated Simple and transparent, clarifying terms of conflict Role of actorsPassive objectsActive subjects Decision making Top down, single decision maker Bottom up, multiple decision makers UncertaintyTry to abolish uncertaintyAccept uncertainty

UK National Ecosystem Assessment 2011

De Wijers obv WS 1: 5 scenario’s – 4 criteria Criteria Scenario’s Diversiteit Natuur- kwaliteit Recreatie Duidelijkheid identiteit Gebied Spreiding1544 Kernen als poorten2423 Hoefijzermodel3312 Scheiding natuur versus toerisme- recreatie 4152 Water als attractie4231

Voorbeeld rangschikking 1 scenario op 4 criteria

Voorbeeld rangschikking 1 scenario bij verschillende gewichten 4 criteria

Voorbeeld rangschikking 5 scenario’s op 4 criteria

Voorbeeld rangschikking 5 scenario’s bij verschillende gewichten 4 criteria

MCA in Vlaanderen: milieu & gezondheid (LNE) Priorities Difference of opinion Uncertainty Social support Areas + age groups Risk perception PesticidesBenzene Health effects Heavy metals Policy aspects Health risks Dioxines

Detailinfo Steunpunt M&G: Procedure Onzekerheid experten Jury over onzekerheid Spreiding opinies experten Jury over spreiding Clusteranalyse jury preferenties Discussie-info jury

FASE I Prioritering obv beoordelingscriteria Faseplan stuurgroep Plan van aanpak Onderzoeksteam Desk research Expertronde Beoordeling per criterium Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 6 Stap 5 Stakeholderjury Advisering Ambtelijke overheid Voorbereiding beslissing Politieke overheid Beslissing Praktijkcyclus Multi criteria analyse

Typen onzekerheid hoofdcriteria

Juryleden: visie op onzekerheid

Spreiding hoofdcriteria

Juryleden: visie op spreiding

Jury: ranking cases

Scratch ABVVVPPBBLACLVBMMK UNIZ OVOKAACVOIVO Natuur - punt 0, ,609 0,889 0,348 -0,148 0,957

Stap 4: BBL/ACLVB + MMK/UNIZO/VOKA + ACV Correlatie: 0,609

Stap 4 Stakeholderjury Advisering

6. Astma in Gent en Antwerpen (incl. havens) Algemene ranking Subcriteria Gezondheid BeleidMaatsch. Rangschik -king G1 B4 M1G1 B1 M Spreidingsbereik: verschil tussen min. en max. score Vrij groot Vrij groot: 256 Vrij groot: Gemiddeld: 6344 Verspreiding experten over bereik Laag HoogLaag Onzeker- heid % experten 27,8% 66,7%73,3%80%45,5% 33,3600 Eigen expertise (%) 60% 80%0% Kennis wetenschap (%) 13,3% 0% Info desk research (%) 0% 9,1% Kwaliteit meetresultaten (%) 20% 0% Zicht op oorzaak - gevolg (%) 0% 30%36,4% Aantal experten: uitvalspercentage (%) <20% tot <40% 0 tot <20%

6. Astma in Gent en Antwerpen (incl. havens) Ernst gezondheidsrisico Duidelijke trend zichtbaar, duidelijk verband met verkeerspollutie (n= 4) Zowel gezondheidseffecten op korte termijn (astma is reeds een gezondheidseffect), alsook effecten voor volgende generaties (astma kan via zwangerschap worden doorgegeven) (n= 5) Aanpak van het probleem is wenselijk (n= 5) omdat er een belangrijke verhoging is van de astma-incidentie in stedelijk gebied en omdat er een duidelijk verband is met luchtvervuiling. Extra onderzoek is nog nodig omwille van wetenschappelijke onzekerheden (n= 2) Beleidshaalbaarheid Vervuilingsbronnen van algemene luchtverontreiniging (verkeer en industrie). Aanpak is mogelijk (n= 2), maar niet eenvoudig (n= 3) Link met reductie fijn stof als beleidsprioriteit vergroot de haalbaarheid (n= 2) Maatschappelijke haalbaarheid Hoge risicoperceptie: zichtbare gevolgen, veel ongerustheid, veel gezondheidseffecten (n= 6) Veel media-aandacht (n= 5) Duidelijke link met toenemende aandacht voor luchtvervuiling en verkeerspollutie vergroot de haalbaarheid (n= 4)

Onderwerp en ranking Alg. rank- ing Sub criteria Spreiding*Onzekerheid* Aantal experten * Cases GBMGBM Bereik Ver spreiding Alg. ranking S u b c r i t. GBMGBM GBMGBMAGBM Diox, PCB, HCB-LG Diox-Antw Benz-Antw, Roes, St N Cad-LG PCB-Gent Astma- Gent, Antw