De Republiek in een tijd van vorsten Centralisatie en reformatie § 1.3

1.3 Karel V en de Reformatie Reformatie in Duitsland In 1517 zette Maarten Luther de aanval in op een aantal dogma’s en praktijken van de Kerk van Rome Een aantal belangrijke kritiekpunten Aflaten waren volgens hem onchristelijk en oplichterij Het ware geloof was dat van de Bijbel en niet van hetgeen Rome dicteerde De kerk mocht niet tussen God en de mens staan Aanbidden van heiligen was onchristelijk

Luther nagelt zijn stellen aan de deur van de kerk in Wittenberg

1.3 Karel V en de Reformatie Reformatie in Duitsland Luthers ideeën en prediken leidde in Duitsland tot Boerenopstanden o.l.v. predikanten, en tot onrust in de steden Echter, Luther pleitte voor sociale gehoorzaamheid én kerkhervormingen Veel Duitse vorsten hadden hier wel oren naar: Los komen van Rome en zelf leider van de protestantse kerk worden én al haar eigendommen overnemen/inpikken Karel V trachtte het protestantisme te onderdrukken, maar moest bakzeil halen. Na een lange oorlog met loyale Duitse vorsten tegen de afvallige vorsten en steden gaf hij de strijd op in 1555. Vrede van Augsburg waarin werd vastgelegd dat elke Duitse vorst zelf bepaalde welk geloof zijn onderdanen mochten volgen

Karel V (1500-1558)

1.3 Karel V en de Reformatie Reformatie in de Nederlanden Naast mensen zoals Rotterdamse Humanist Erasmus, die sterke kritiek had op de Kerk (Lof der Zotheid) maar binnen de Kerk bleef, waren er ook veel “afvalligen” die zich bekeerden tot het protestantisme Karel V trad hard tegen hen op Onder hem werden ongeveer 1200 protestanten terechtgesteld, hetgeen vergeleken met andere landen weinig was. Oorzaak: veel protestanten werden stadsbesturen, de gewestelijke besturen en edelen beschermd. Waarom: men was enige mate tolerant én weigerde het recht (privilege) uit had te geven aan het centraal bestuur

1.3 Karel V en de Reformatie Reformatie in de Nederlanden In 1555 kwam openlijk protestantisme bijna niet meer voor In gedrag hadden de meesten zich aangepast (ofschoon niet iedereen meer naar de kerk ging) Echter, de kritiek bleef! De sympathie voor het protestantisme nam toe En een kleine groep organiseerde eigen kerkdiensten Eén groot wijziging: de bevolking voelde steeds meer voor het calvinisme in tegenstelling tot eerder het lutheranisme.

1.3 Karel V en de Reformatie Reformatie in de Nederlanden Calvijn Legde nog meer de nadruk op de Bijbel Een mens moest sober en vroom leven en de Bijbel bestuderen Gods plan met jou stond allang vast (enkeltje hel óf hemel) Overheid en kerk moesten samen toezien op de gedragingen van de mensen Maar als de overheid haar plicht jegens haar onderdanen verzaakte, kon de plicht tot gehoorzaamheid ophouden

Habsburgse Rijk