De Republiek in een tijd van vorsten Een Gouden Eeuw voor de Republiek § 4.3

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Terugkeer van de stadhouder Het Rampjaar 1672 –De internationale politiek van De Witt was failliet –Een gecombineerde Engels-Franse viel de Staatse vloot aan. Maar deze hield o.l.v. Michiel de Ruyter (de vlootvoogd) stand –Het zwakke landleger werd in de oostelijke provincies verslagen door de Fransen en de Bisschop van Munster en verschanste zich achter de Hollandse Waterlinie. –De Witt werd gedwongen af te treden en werd vlak daarna vermoord door de Haagse burgers. –Willem III werd benoemd tot stadhouder en bleek evenals eerdere Oranjes een kundig legeraanvoerder te zijn. Einde SHLTP!

Waterlinie

Johan en Cornelis (achtergrond) de Witt

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Willem III Willem III veranderde het internationale speelveld –Holland en Zeeland hielden achter de Waterlinie stand –De Republiek vond bondgenoten tegen Lodewijk XIV, te weten Oostenrijk, Pruisen en Denemarken. Nu moest Frankrijk haar troepen spreiden. –Munster stapte uit de oorlog. –En Willem zette de strijd voort tegen Lodewijk, maar nu in de Zuidelijke (Spaanse) Nederlanden (1674). –Tevens werd de Engelse Koning door het parlement gedwongen de strijd te staken. Willem III

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Macht binnen de Republiek Willem III kreeg meer macht dan zijn voorgangers –Hij kon grote aantallen regenten aan de kant zetten (in Holland 130 van de 460) en hen laten vervangen door meer Oranjegezinden. –Hij werd ook stadhouder van de het heroverde Utrecht, Gelre en Overijssel. Hier benoemde hij voortaan alle belangrijke regenten. –Maar wijs als hij was bleef hij van de soevereiniteit van de Staten af.

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Glorious Revolution 1 Willem III richtte zijn aan vooral op de internationale politiek –(1) Lodewijk XIV zou de vijand blijven –(2) Zijn levensdoel was het protestantisme en de Republiek beschermen –Deze twee zaken leidde tot de coalitieoorlogen, waarbij het doel was de macht van Frankrijk in te perken. –Uit strategische overwegingen huwde hij Maria Stuart, de erfgename van de Engelse troonopvolger (dus dicht bij het vuur) –Echter, de Hollandse Staten dwongen Willem tot vrede met Frankrijk. –Wat de zaak nog frustrerender voor hem maakte, was dat Lodewijk doodleuk het prinsdom Orange en Luxemburg innam –Tel hierbij op het schrappen van het Edict van Nantes, en Willlem was helemaal klaar met Lodewijk (1685)!!

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Glorious Revolution 2 Sein op rood –Ook in Engeland ging het niet zoals Willem het wilde. In 1685 betrad Jacobus II de troon, zijn schoonvader dus. De katholieke Jacobus bleek een vervent aanhanger van Lodewijk. Dus dreigde er een nieuwe Frans-Engelse aanval. –Gelukkig was ook het Engelse parlement geen fan van Jacobus. Hij verving veel protestantse bestuurders voor katholieke. Dit ging veel parlementsleden te ver. Zij gingen naar Willem en vroegen hem zijn schoonvader te verjagen (1688). Sein op groen –Willem verzamelde een invasievloot. Na de landing braken er overal antikatholieke rellen uit. De weg naar London lag open.

Invasie vloot

4.3 Stadhouder-koning Willem III - William and Mary De macht in Engeland en de Republiek –In 1689 werden Willem en Maria uitgeroepen tot koning en koningin. –Zijn schoonvader liet Willem naar Frankrijk ontsnappen. –Engeland werd door het aannemen van de Bill of Rights een parlementaire democratie, waarin de volksvertegenwoordiging het laatste woord had. –Engeland en de Republiek werden in een personele unie verenigd. Willem en Maria uitgeroepen tot koning en koning.

4.3 Stadhouder-koning Willem III - Coalitieoorlogen Van 1688 tot 1697 werd Frankrijk van alle zijden aangevallen –Spanje, Oostenrijk, Engeland en de Republiek leverden strijd tegen Frankrijk. Bij de Vrede van Rijswijk verloor Frankrijk Luxemburg en haar veroveringen in de Zuidelijke Nederlanden. De Republiek mocht in de Zuidelijke Nederlanden troepen legeren In 1701 brak er opnieuw oorlog uit –De Republiek, Oostenrijk en Engeland vochten tegen Frankrijk. –Het strijdtoneel in de Zuidelijke Nederlanden – het slachtveld van Europa – stopte in Willems missie was geslaagd, ook al maakte hij zelf het einde van de laatste oorlog niet mee. Frankrijk’s macht in Europa was ingeperkt.