Helaas geen hulp uit Sparta (Hdt ) We zijn dus in de Tweede Perzische Oorlog (490)

105 1 κα ὶ πρ ῶ τα μ ὲ ν ἐ όντες ἔ τι ἐ ν τ ῷ ἄ στεϊ ο ἱ στρατηγο ὶ ἀ ποπέμπουσι ἐ ς Σπάρτην κήρυκα Φειδιππίδην Ἀ θηνα ῖ ον μ ὲ ν ἄ νδρα, ἄ λλως δ ὲ ἡ μεροδρόμην τε κα ὶ το ῦ το μελετ ῶ ντα· En eerst, terwijl ze nog in de stad zijn, sturen de aanvoerders een bode naar Sparta, Philippides, een Atheense man, en verder een langeafstandsloper en (iemand) die zich daarop toelegt. 40 ἔ τι – ze zijn nl. van plan om tegen de Perzen te gaan vechten ἐ ν τ ῷ ἄ στεϊ - nl. Athene Ἀ θηνα ῖ ον … μελετ ῶ ντα – allemaal bepalingen bij Philippides; het gaat dus maar om één man - van Atheense afkomst - een hardloper κα ὶ το ῦ το μελετ ῶ ντα – wat wordt bedoeld met το ῦ το? hardlopen

τ ῷ δή, ὡ ς α ὐ τός τε ἔ λεγε Φειδιππίδης κα ὶ Ἀ θηναίοισι ἀ πήγγελλε, περ ὶ τ ὸ Παρθένιον ὄ ρος τ ὸ ὑ π ὲ ρ Τεγέης ὁ Π ὰ ν περιπίπτει· Hem dus ontmoet, zoals Philippides zelf zei en aan de Atheners berichtte, in de buurt van het Partheniongebergte boven Tegea (de god) Pan. 42 τ ῷ - lidwoord gebruikt als persoonlijk voornaamwoord bedoeld is Philippides 44 ὁ Π ὰ ν – herders- en natuurgod; met bokkenpoten en hoorntjes. Hij zou vooral leven in Arcadia. Het Partheniongebergte ligt aan de noordoost kant van Arcadia. Volgens de verhalen heeft Pan de Atheners bij Marathon geholpen door onder de Perzen PANIEK te veroorzaken. (Dit moet dus in het verhaal nog gebeuren, p )

2 βώσαντα δ ὲ τ ὸ ο ὔ νομα το ῦ Φειδιππίδεω τ ὸ ν Π ᾶ να Ἀ θηναίοισι κελε ῦ σαι ἀ παγγε ῖ λαι, (Hij zei) dat Pan, nadat hij de naam van Philippides geroepen had, (hem) had bevolen aan de Atheners te berichten 44 βώσαντα – ptc aor; acc. Congrueert met ….? τ ὸ ν Π ᾶ να 45τ ὸ ν Π ᾶ να κελε ῦ σαι – AcI; het hoofdww. is weggelaten (Philippides zei …)

δι ᾽ ὅ τι ἑ ωυτο ῦ ο ὐ δεμίαν ἐ πιμελείην ποιε ῦ νται ἐ όντος ε ὐ νόου Ἀ θηναίοισι κα ὶ πολλαχ ῇ γενομένου σφι ἤ δη χρησίμου, τ ὰ δ ᾽ ἔ τι κα ὶ ἐ σομένου. waarom ze geen aandacht aan hem schonken, terwijl hij de Atheners goed gezind was geweest en op vele manieren al goed voor hen was geweest, en in andere opzichten ook nog zou zijn ἐ όντος … ἐ σομένου – allemaal bepalingen bij ἑ ωυτο ῦ ἐ σομένου – welke vorm? ptc fut van eijmi – zijn Wat staat er binnen deze zin parallel aan: πολλαχ ῇ γενομένου (GR)? πολλαχ ῇ  τ ὰ δ ᾽ ἔ τι κα ὶ γενομένου  ἐ σομένου (dus:verleden  toekomst)

3 κα ὶ τα ῦ τα μ ὲ ν Ἀ θηνα ῖ οι, καταστάντων σφι ε ὖ [ ἤ δη] τ ῶ ν πρηγμάτων, πιστεύσαντες ε ἶ ναι ἀ ληθέα ἱ δρύσαντο ὑ π ὸ τ ῇ ἀ κροπόλι Παν ὸ ς ἱ ρόν, En aangezien de Atheners, nadat de zaken voor hen [al] goed waren afgelopen, geloofden dat die dingen waar waren, richtten ze aan de voet van de Akropolis een heiligdom voor Pan op, 48 καταστάντων … πρηγμάτων – gen abs: bedoeld wordt de slag bij Marathon (prospectie) σφι – wie worden bedoeld? de Atheners πιστεύσαντες ε ἶ ναι ἀ ληθέα – waarom twijfelt Hdt. eraan dat het verhaal waar is? Philippides is zelf de bron (42-43) De grot van Pan in de Akropolis

κα ὶ α ὐ τ ὸ ν ἀ π ὸ ταύτης τ ῆ ς ἀ γγελίης θυσί ῃ σι ἐ πετείοισι κα ὶ λαμπάδι ἱ λάσκονται. en op grond van dat bericht stemmen ze hem gunstig met jaarlijkse offers en een fakkelrace. 50 ταύτης τ ῆ ς ἀ γγελίης – welk bericht wordt bedoeld? dat de Atheners bij Marathon hebben gewonnen ἐ πετείοισι – welke vorm? dat.mv (-οισι ipv -οις )

106 1 τότε δ ὲ πεμφθε ὶ ς ὑ π ὸ τ ῶ ν στρατηγ ῶ ν ὁ Φιλιππίδης ο ὗ τος, ὅ τε πέρ ο ἱ ἔ φη κα ὶ τ ὸ ν Π ᾶ να φαν ῆ ναι, Op dat moment gestuurd door de aanvoerders, (precies) toen deze Philippides zei, dat ook Pan aan hem verschenen was, 51 τότε – verwijst naar (40-41) κα ὶ πρ ῶ τα μ ὲ ν ἐ όντες … Φιλιππίδην Van welk verschijnsel is hier sprake? epanalepsis (na een kleine digressie pakt Hdt. het verhaal weer op) Wat is de inhoud van de digressie? De ontmoeting tussen Philippides en Pan (en het instellen van de eredienst voor Pan) ο ἱ - bepaling bij τ ὸ ν Π ᾶ να φαν ῆ ναι; bedoeld wordt Philippides 52 τ ὸ ν Π ᾶ να φαν ῆ ναι - AcI

δευτερα ῖ ος ἐ κ το ῦ Ἀ θηναίων ἄ στεος ἦ ν ἐ ν Σπάρτ ῃ, ἀ πικόμενος δ ὲ ἐ π ὶ το ὺ ς ἄ ρχοντας ἔ λεγε kwam hij op de tweede dag vanuit de stad van de Atheners in Sparta en nadat hij was aangekomen bij de bestuurders zei hij: 52 δευτερα ῖ ος – erg onwaarschijnlijk, aangezien de afstand van Athene naar Sparta 245 km is (over de huidige wegen!). (En hij moest ook nog terug om het antwoord naar Athene te brengen. Volgens de verhalen ging hij daarna overigens meteen door naar Marathon om daar mee te vechten. Ook zou Philippides de man zijn, die na de overwinning bij Marathon naar Athene liep met de boodschap Caivrete, nikw`men en daarna stierf)

2 “ ὦ Λακεδαιμόνιοι, Ἀ θηνα ῖ οι ὑ μέων δέονται σφίσι βοηθ ῆ σαι κα ὶ μ ὴ περιιδε ῖ ν πόλιν ἀ ρχαιοτάτην ἐ ν το ῖ σι Ἕ λλησι δουλοσύν ῃ π eripesou`san πρ ὸ ς ἀ νδρ ῶ ν βαρβάρων· ‘O Spartanen, (de) Atheners vragen (van) u dat u hen helpt en niet lijdzaam toeziet dat een zeer oude stad bij de Grieken tot slavernij vervalt door toedoen van barbaren. 54 σφίσι = de Atheners πόλιν ἀ ρχαιοτάτην – welke stad bedoelen ze? Athene zelf natuurlijk! ἀ νδρ ῶ ν βαρβάρων = de Perzen πόλιν πeripesou`san – AcP bij περιιδε ῖ ν De Perzische infanterie

κα ὶ γ ὰ ρ ν ῦ ν Ἐ ρέτριά τε ἠ νδραπόδισται κα ὶ πόλι λογίμ ῳ ἡ Ἑ λλ ὰ ς γέγονε ἀ σθενεστέρη”. Want ook Eretria is nu tot slaaf gemaakt en Hellas is een beroemde stad zwakker geworden.’ 56 γ ὰ ρ – geeft een verklaring waarom verwacht wordt dat Athene slaaf van de barbaren zal worden Ἐ ρέτριά – stad op het eiland Euboia ἠ νδραπόδισται – welke vorm? 3 e ev perf passief (ipv reduplicatie verlenging van de beginklinker van de stam). Is eigenlijk een herhaling van δουλοσύν ῃ πόλι λογίμ ῳ - nl. Eretria

3 ὃ μ ὲ ν δή σφι τ ὰ ἐ ντεταλμένα ἀ πήγγελλε, το ῖ σι δ ὲ ἕ αδε μ ὲ ν βοηθέειν Ἀ θηναίοισι, ἀ δύνατα δέ σφι ἦ ν τ ὸ παραυτίκα ποιέειν τα ῦ τα, ο ὐ βουλομένοισι λύειν τ ὸ ν νόμον· Hij dus berichtte hen de dingen die (hem) waren opgedragen, en het beviel hen de Atheners te helpen, maar het was onmogelijk voor hen dat onmiddellijk te doen, omdat ze de wet niet wilden ontbinden. 58 το ῖ σι, σφι = de Spartanen 59 τ ὸ παραυτίκα – heeft nadruk; ze willen dus wel helpen, maar kunnen niet meteen βουλομένοισι – ptc; dat. mv, congrueert met σφι τ ὸ ν νόμον – wordt uitgelegd in de volgende regels. *Philippides kwam tijdens een belangrijk religieus feest in Sparta. De Spartanen mochten dan tot volle maan geen militaire activiteiten ontplooien. *Waarschijnlijk werkte ook de politiek tegen: in Sparta waren veel mensen anti-Athene. Als hij dan Athene de πόλιν ἀ ρχαιοτάτην noemt, helpt dat ook niet echt.

ἦ ν γ ὰ ρ ἱ σταμένου το ῦ μην ὸ ς ε ἰ νάτη, ε ἰ νάτ ῃ δ ὲ ο ὐ κ ἐ ξελεύσεσθαι ἔ φασαν μ ὴ ο ὐ πλήρεος ἐ όντος το ῦ κύκλου. Want het was de negende dag terwijl de maand (net) begonnen was, en ze zeiden dat ze op de negende dag niet (de stad) uit zouden gaan behalve wanneer de cirkel (van de maan) vol was. 60 ἦ ν γ ὰ ρ – Hdt. doet alsof ze elke maand een periode hebben, dat ze niet mogen vechten, maar dat is niet erg waarschijnlijk. ε ἰ νάτη, ε ἰ νάτ ῃ - anafoor; de stelligheid van het verzoek wordt hiermee benadrukt