Screeningsinstrument voor Oudermis(be)handeling Resultaten uit de Belgian Ageing Studies 11 juni 2010 Nico De Witte Liesbeth De Donder, Tine Buffel Sarah Dury, Dominique Verté

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmis(be)handeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten

Demografische evoluties  Vlaanderen vergrijst : Stijging aantal ouderen 2030: verdubbeling aantal 80 plussers Zorgafhankelijkheid stijgt sterk vanaf 80 jaar Vaak meervoudige pathologie en zorgafhankelijkheid

Achtergrond  Dementie: België : personen 2010: schatting personen  20 % van dementen wordt opgenomen  80 % verblijft thuis

Achtergrond  Zorgafhankelijkheid: Persoonverzorging 10,9 % Huishouden 23,4% Verplaatsingen 20,6 % sterke toename vanaf 80 jaar

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten

Oudermishandeling: literatuur?  Historiek Geweld binnen het gezin, Kindermishandeling (’60), Vrouwenmishandeling (’70), Geweld tegen ouderen (‘90)  Terminologie Granny battering, Elder abuse

Oudermishandeling: literatuur?  Definitie: “…al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel zal lijden en waarbij langs de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid” (Comijs et al., 1996)

Oudermishandeling: literatuur?  Definitie: Herhaaldelijk Intentioneel Handelen versus nalaten van handelen Ontspoorde zorg

Oudermishandeling: literatuur?  Vormen: Fysiek misbruik Psychisch misbruik Financieel of materieel misbruik Seksueel misbruik Schending persoonlijke intergriteit

Oudermishandeling: literatuur?  Verwaarlozing: Passief:  Niet intentioneel, gebrek aan kennis, ontsporing draagkracht/draaglast Actief  Intentioneel  Weigeren voeding, zorg, medicatie Zelfverwaarlozing  Oudere zelf de dader

Oudermishandeling: literatuur?  Prevalentie? Nationaal De Jongh en Steel (1992)  meerdere vormen, vooral psychische mishandeling  1,26 tot 3% van de ouderen Vandenberk, Opdebeeck en Lammertyn (1998)  1 op 8 ouderen (fysiek, seksueel of psychisch geweld)  1op 5 ouderen (psychisch geweld en financieel misbruik) Internationaal  3 à 8% (UN, 2002)  Stijgt tot 20% bij kwetsbare ouderen (Buri e.a., 2006)

Oudermishandeling: literatuur?  Grote verschillen in prevalentie Verschillende methodologie Verschillende definitie Weinig screeningsinstrumenten

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten

BAS: Belgian Ageing Studies  Doel: In kaart brengen van behoeften, noden en problemen Evidence voor opstellen ouderenbeleidsplan  Bij wie? Thuiswonende 60 plussers  Themata: Divers, wonen, zorg, eenzaamheid, hulp, onveiligheid,..;

BAS: Belgian Ageing Studies  Data voor deze presentatie (N=1677) 2 e ronde in Vlaanderen Brussel Wallonië Nederland

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten

Module Ouderenmishandeling  Tot 2009: Indirecte indicatoren  Ontevredenheid over de zorg van bepaalde personen  Houding van de hulpverlener  Ruwe schatters van de problematiek  Vanaf 2009 Nieuwe module toegevoegd in samenwerking met Vlaams meldpunt Ouderenmishandeling

Module ouderenmishandeling

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten Items

1.Vorig jaar ben ik aangerand of fysiek verwond door een bekende persoon.  Oneens 92,2  Noch oneens, noch eens4,5  Eens3,3

2. Vorig jaar ben ik slachtoffer geworden van ongewenste aanrakingen of was ik verplicht me uit te kleden door een bekende persoon  Oneens 95,4  Noch oneens, noch eens 3,2  Eens 1,4

3. Vorig jaar ben ik verplicht geweest door een bekende persoon om papieren te tekenen, geld of goederen te geven tegen mijn wil  Oneens 94,6  Noch oneens, noch eens 3,4  Eens 1,9

4. Vorig jaar heb ik me angstig, beschaam of bedreigd gevoeld door de beschuldigingen van een bekende persoon  Oneens 92,1  Noch oneens, noch eens 3,8  Eens 4,1

5. Vorig jaar heb ik moeilijkheden ervaren wanneer ik beroep deed op een gekende persoon (toilet, boodschappen,…)  Oneens 92,1  Noch oneens, noch eens 5,0  Eens 2,9

6. Vorig jaar heeft een bekende persoon verhinderd dat ik mijn post las, vrienden of kennissen bezocht,…)  Oneens 95,1  Noch oneens, noch eens 3,3  Eens 1,5

Overzicht

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten Items Totaliteit

 Geen enkele vorm91,8%  Één vorm 5,6%  Twee vormen 1,0%  Drie vormen 0,5%  Vier vormen 0,3%  Vijf vormen 0,1%  Zes vormen 0,7%

Inhoud  Demografische evoluties  Ouderenmisbehandeling: literatuur  Belgian Ageing Studies  Module Ouderenmishandeling  Resultaten Items Totaliteit Profiel

Demografisch profiel  Geslacht Mannen en vrouwen evenveel slachtoffer mannen 7,3% vrouwen 9,0%

Demografisch profiel  Leeftijd: geen verschil Geen vorm van mishandeling 69,7 jaar (sd 8,7) Mishandeling 71,9 jaar (sd 12,8)

Demografisch profiel  Partnerschap Zij die geen partner hebben worden meer dan verwacht blootgesteld aan mishandeling geen 6,0% wel 11,6%

Demografisch profiel  Socio-economische staat Opleiding  Hoger opgeleiden meer dan verwacht laag 7,1% hoog 10,2%

Demografisch profiel  Socio-economische staat Inkomen  Geen verschillen qua inkomen <1000 9,9% ,1% >15008,7%

Demografisch profiel  Socio-economische staat Rondkomen met het inkomen  Moeilijk rondkomen, hogere prevalentie moeilijk 12,3% makkelijk 5,4%

Wonen en buurt  Eigendomstitel Meer bij huurders eigenaars  Geen mishandeling94,0%  Wel mishandeling 6,0% huurder privé  Geen mishandeling86,3%  Wel mishandeling 13,7% huurder sociale  Geen mishandeling88,9%  Wel mishandeling 11,1%

Wonen en buurt  Woonvorm Inwonend bij kinderen  Geen mishandeling96,3%  Wel mishandeling 3,7% Zelfstandig thuis (huis, appartement, studio)  Geen mishandeling82,1 tot 95,1%  Wel mishandeling 4,9 tot 17,3%

Wonen en buurt  Onaangepastheid van de woning Schaal 16 items Hoe hoger, hoe meer onaangepast Geen mishandeling1,73 op 5 Wel mishandeling1,95 op 5  significant verschil

Wonen en buurt  Verhuizen (% dat positief staat tegenover…) Woon- en zorgcentrum  Geen mishandeling4,4%  Wel mishandeling 5,3% Aangepaste bejaardenwoning in de buurt  Geen mishandeling8,7%  Wel mishandeling9,2% Inwonen bij kinderen  Geen mishandeling4,3%  Wel mishandeling 3,9% Serviceflat  Geen mishandeling13,5%  Wel mishandeling 17,6% Geen significante verschillen

Wonen en buurt  Leven in de buurt Contact met mensen in de wijk gn mismish  Nooit 14,5%18,3%  Enkele keren 18,1% 7,7%  Vaak 67,4%65,0% Hoe wordt dit contact ervaren gn mis mish  Negatief 1,8% 4,3%  Neutraal 14,7%12,9%  Positief 83,5%82,7% Prettig wonen in de wijk gn mis mish (sig)  Niet prettig 4,6% 16,0%  Neutraal 18,1% 13,9%  Prettig 77,3% 70,1%

Psychisch welbevinden  Eenzaamheid geen tot matig ernstig  Geen mishandeling81,7% 18,3%  Wel mishandeling63,9% 36,1% significante verschillen

Psychisch welbevinden  Onveiligheidsgevoelens laag matig ernstig  Geen mishandeling 20,3% 35,7% 44,0%  Wel mishandeling14,6% 23,6% 61,8% significante verschillen

Psychisch welbevinden  Negatieve gevoelens significante verschillen

Psychisch welbevinden  Negatieve stemmingsstoornissen significante verschillen

Netwerkgrootte  Contacten met personen, min 1X per week Geen mishandeling2,67 leden Mishandeling2,37 leden significant verschil

Gezondheid en zorg  Objectieve gezondheid (Medical Outcome Scale) Schaal van 1 tot 2.  Hoe dichter bij 2, hoe minder beperkingen Geen mishandeling1,72 Mishandeling1,60 significant verschil

Gezondheid en zorg significante verschillen, behalve stappen

Hulpbehoevenheid  In welke mate bent u hulpbehoevend/ afhankelijk van derden? geen mishand mishand Nooit/zelden  Nooit 57,0% 42,1%  Zelden 21,7% 15,8% Soms/ vaak  Soms 15,4% 30,8%  Vaak 6,0% 11,3% significante verschillen

Gebrek aan zorg  In welke mate ervaart u een gebrek aan zorg? geen mishand mishand Nooit/zelden  Nooit 75,6% 62,9%  Zelden 16,6% 22,0% Soms/ vaak  Soms 6,2%12,9%  Vaak 1,6% 2,3% significante verschillen

Tevredenheid over de informele hulpverlening geen significante verschillen, behalve familie

Tevredenheid over de formele hulpverlening Geen significante verschillen

Conclusie (1)  Complex probleem Geslacht en leeftijd spelen in prevalentie geen rol Inkomen speelt geen rol Geen partner, hogere prevalentie Opleiding hoger, hogere prevalentie

Conclusie (2)  Gevangen in de situatie: Moeilijk rondkomen met inkomen Huurders Onaangepaste woning Wijk niet prettig Toch wil/kan men niet verhuizen

Conclusie (3)  Mishandeling is gerelateerd aan: Eenzaamheid Onveiligheid Negatieve gevoelens en stemmingsstoornissen Kleiner sociaal netwerk Slechtere gezondheid (behalve stappen) Hulpbehoevendheid Gebrek aan zorg (On)tevredenheid over de zorg van familie

DANK VOOR UW AANDACHT