Hoofdstuk 2 Water in het Midden-Oosten

§2.1 Water in een droge wereld Belang zoet water De waterkringloop Watervoorraad en waterbalans Waterschaarste   Deelvragen 1 Waarom is zoet water zo belangrijk voor een samenleving? 2 Hoe werkt de waterkringloop? 3 Wat zeggen de watervoorraad op aarde en waterbalans in een gebied over de beschikbare hoeveelheid water? 4 Welke problemen zijn er ten aanzien van watergebruik en welke oplossingen zijn daarvoor?

§2.1 Water in een droge wereld Voldoende schoon water in de rijke landen Waterzuivering en goed leidingnet In arme landen gebrek aan veilig water Water, bron van leven ► In de westerse wereld is water in overvloed beschikbaar. ● Voor de levering van water is een uitgebreid leidingnet aanwezig, plus een rioleringsstelsel om verbruikt water af te voeren. ● In andere gebieden komen veel watertekorten voor. Voor veel mensen is er geen schoon drinkwater en geen riolering. Gevolg: ziekte en sterfte.  

§2.1 Water in een droge wereld Waar komt ons water vandaan? Vijf processen in de waterkringloop Onderscheid lange en korte kringloop Motor is de zon Onzichtbare afvoerprocessen Waar komt ons water vandaan? ► In de waterkringloop vinden vijf processen plaats: verdamping  condensatie  neerslag  infiltratie & afstroming. Ook menselijk waterverbruik in deel van de hydrologische kringloop.

§2.1 Water in een droge wereld Watervoorraad in de wereld De Blauwe Planeet 1/40 is zoet water Daarvan maar 0,3% toegankelijk voor de mens Watervoorraad in de wereld. ● Deze blauwe planeet is voor 3/4 bedenkt met water, maar slechts 2,5% is zoet water. Daarvan is 0,3% bruikbaar voor de mens.

§2.1 Water in een droge wereld Waterwinning in Nederland Vooral grondwater Uit aquifers Overbenutting daling grondwaterspiegel verdroging Reservebron is fossiel grondwater: watermijnbouw uitputting Duinzuivering van rivierwater Waterwinning in Nederland ► Meeste kraanwater komt uit de grond. Grondwater is opgeslagen in aquifers. Dit is een doorlatende waterhoudende laag, die is afgesloten door ondoorlatende grondlagen. ● Te veel water oppompen leidt tot een daling van de grondwaterspiegel, waardoor verdroging kan optreden. ● Soms zijn aquifers ontstaan in nattere tijdperken. Als een aquifier niet meer wordt aangevuld, spreekt men van fossiel grondwater. Watermijnbouw leidt op de lange duur tot uitputting. ● In Nederland komt 40% van het drinkwater uit de rivieren. Rivierwater wordt onder andere naar de duinen geleid om daar te worden gezuiverd.

§2.1 Water in een droge wereld Nuttige neerslag en waterbalans Nuttige neerslag = neerslag min verdamping Evaporatie Transpiratie = evapotranspiratie Droogte-index: = verhouding neerslag en mogelijke verdamping Waterbalans = verhouding zoet water en verliezen Waterwinning in Nederland ► Meeste kraanwater komt uit de grond. Grondwater is opgeslagen in aquifers. Dit is een doorlatende waterhoudende laag, die is afgesloten door ondoorlatende grondlagen. ● Te veel water oppompen leidt tot een daling van de grondwaterspiegel, waardoor verdroging kan optreden. ● Soms zijn aquifers ontstaan in nattere tijdperken. Als een aquifier niet meer wordt aangevuld, spreekt men van fossiel grondwater. Watermijnbouw leidt op de lange duur tot uitputting. ● In Nederland komt 40% van het drinkwater uit de rivieren. Rivierwater wordt onder andere naar de duinen geleid om daar te worden gezuiverd.  

§2.1 Water in een droge wereld Waterproblemen Plaatselijk toekomstig watertekort Absolute waterschaarste Economische waterschaarste Ongelijke verdeling Waterproblemen ► In de toekomst zullen grote watertekorten optreden voor 1/3 van de wereldbevolking. De plaats van het tekort hangt o.a. af van klimaat, bevolkingsdichtheid, welvaart, bodemgebruik. ● Absolute waterschaarste betekent dat de watervoorraad te klein is. Meer verbruiken (roofbouw) zal tot uitputting leiden. ● Economische waterschaarste geeft aan hoe toegankelijk water is. Dat is dus een zaak van macht, waterrechten en geld. ● De ongelijke verdeling leidt tot problemen t.a.v. de beschikbaarheid van water. In de rijke landen is het waterverbruik het hoogst. 2/3 van het water gaat naar de landbouw.  

§2.1 Water in een droge wereld Enkele oorzaken van waterproblemen Toenemende verstedelijking Meer intensieve landbouw Bevolkingsgroei Enkele oorzaken van waterproblemen ► De teelt van bepaalde landbouwgewassen is moeilijker door watertekorten. Terwijl de toenemende verstedelijking steeds meer water vraagt. Machtige landen met watertekorten (China, India) kopen of huren daarom landbouwgronden in andere gebieden, bijvoorbeeld in Afrika. De oorzaken van de watertekorten liggen vooral bij landbouw en verstedelijking.

§2.1 Water in een droge wereld Landbouw Intensieve landbouw toenemend verbruik is watervervuilend katoenteelt Aralmeer - uitdroging - gifvervuiling - winderosie Landbouw ● De intensieve landbouw verbruikt niet alleen veel water, maar is ook watervervuilend. ■ Een voorbeeld is de katoenteelt bij het Aralmeer. Het meer droogde uit, water en bodem zijn vervuild met gif, winderosie is een groot probleem.

§2.1 Water in een droge wereld Verstedelijking en industrie In steden neemt watergebrek toe Dus meer grondwater oppompen  Uitputting grondwatervoorraad  Verzakking bebouwing Verdroging agrarische omgeving  Grote vraag door industrie Verstedelijking en industrie ● De watervoorziening in de snelgroeiende steden komt in gevaar. Oppompen van grondwater leidt tot uitputting van watervoorraden, verzakkingen en verdroging van omliggende landbouwgronden. ● De industrie vraagt veel water voor allerlei doeleinden. Staal- en papierfabricage en energieproductie vragen het meeste water.

§2.1 Water in een droge wereld Oplossingen voor waterproblemen: landbouw Waterbesparing door doelmatiger irrigatie - druppelirrigatie - waterzuinige bevloeiingsmethoden teelt van andere gewassen andere grondbewerking minder vlees eten  Avocado’s i.p.v. bananen  Mediterrane landbouw Oplossingen voor de waterproblemen: landbouw ► Waterbesparing is mogelijk door: - doelmatiger te irrigeren; - andere gewassen te verbouwen; - andere manieren om landbouwgrond te bewerken; - terugdringen van de vleesconsumptie. ■ Voorbeelden wijnbouw op La Palma en teelt van avocado’s in plaats van bananen. ■ In gebieden met een Middellandse Zeeklimaat past men de gewassen aan het klimaat van droge zomers en nattere winters aan. De Mediterrane landbouw combineert graanteelt in de winter met boomculturen en op de huerta groenten en fruitsoorten. ■ De Mediterrane landbouw maakt steeds meer plaats voor de teelt van producten die veel water vragen. De oplossing is toepassing van druppelirrigatie en hoogontwikkelde irrigatiesystemen.  

§2.1 Water in een droge wereld Oplossingen voor waterproblemen: huishoudens en industrie Besparen om watervoetafdruk te verkleinen Leidingnet vernieuwen en onderhouden Water pricing Spanningen door waterschaarste Oplossingen voor waterproblemen: huishoudens, industrie ► Om te kunnen leven met 50 liter water/dag moet ons waterverbruik omlaag. ● De watervoetafdruk maakt mensen bewust van de hoeveelheid water die wordt gebruikt in de productieketen. ■ Herstel van waterleidingen kan veel waterverlies (en geld) besparen. Vooral in de wereldsteden scheelt dit aanzienlijk. ● Besparingen in de industrie verdienen zichzelf voor een groot deel terug. Om de werkelijke kosten van waterlevering in rekening te brengen wordt water pricing toegepast. ► De regionale waterproblemen kunnen leiden tot grote spanningen.