ontleedbarestoffen (bestaan uit moleculen dus meerdere atoomsoorten) scheiden (destillatie, filtratie enz) mengsels zuivere stoffen ontleden (thermolyse, electrolyse, fotolyse) ontleedbarestoffen (bestaan uit moleculen dus meerdere atoomsoorten) niet-ontleedbare stoffen (bestaan uit 1 atoomsoort)

Soorten mengsels: Vaste stof + Vloeistof  Oplossing of suspensie Vaste stof + Gas  Rook Vloeistof + Vloeistof  Oplossing of emulsie Vloeistof + Gas  Nevel Gas + Vloeistof  Schuim Gas + Vaste stof  Piepschuim

1. Oplossing Een oplossing is altijd helder en soms gekleurd. Oplossen: De suikermoleculen gaan tussen de watermoleculen bewegen. Het volume neemt niet toe! De moleculen verdelen zich over de hele vloeistof, dit noemen we een moleculaire of homogene verdeling.

Oplosbaarheid Het aantal gram stof dat maximaal kan oplossen in 1 kg oplosmiddel van een bepaalde temperatuur De oplosbaarheid van vaste stoffen neemt toe bij hogere temperatuur, de oplosbaarheid van gassen neemt juist af.

Verzadigde oplossing Een verzadigde oplossing bevat exact de maximale hoeveelheid van een stof die je kunt oplossen.

2. Suspensie Mengsel van een vloeistof waarin kleine vaste korreltjes (die niet oplossen) zweven. Omdat je deze korrels ziet is een suspensie nooit helder.

3. Emulsie Mengsel van twee vloeistoffen die niet mengen. Een emulsie is altijd troebel. Bijvoorbeeld: olie en water. (mayonaise, yoghurt) Emulgator: Zorgt ervoor dat water en olie wel mengen.

Scheidingsmethoden Scheidingsmethoden worden toegepast om mengsels weer uit elkaar te halen.

Scheiden = sorteren. De moleculen blijven intact dus er vindt geen scheikundige reactie plaats.

1. Suspensies scheiden Filtratie Berust op verschil in de grootte van de deeltjes. Vloeistof gaat door het filter(filtraat) / de vaste stof blijft achter in het filter(residu) Filmpje Filtreren

Suspensie Residu Filtraat

Bezinken en afschenken Deeltjes bezinken Berust op het verschil in de stofeigenschap: massa Nadeel: duurt lang en de scheiding is niet compleet Heldere bovenlaag kun je afschenken Suspensie

Centrifugatie Berust op verschil in massa (dichtheid) Voordeel: Gaat sneller en beter Door de snelheid versnel je als het ware het neerslaan, dat anders door de zwaartekracht zou gebeuren. De stof met de hoogste dichtheid komt onderin de buis.

2. Oplossingen: INDAMPEN Berust op het verschil: kookpunt Nadeel: oplosmiddel kwijt verdampt oplosmiddel residu (nu de vaste stof die eerst was opgelost) oplossing pijl rechts volgende; pijl links vorige

Oplossingen: Destilleren Berust op verschil in kookpunt. Het verschil in kookpunt moet groot genoeg zijn.

Destillatie Verwarmingselement Destillatiekolf (met residu) Glazen opzet Thermometer Koelwater uit Koeler Koelwater in Erlenmeyer(met destillaat) 1.

Mengsel van vaste stoffen: EXTRAHEREN (“eruittrekken”) Berust op verschil in oplosbaarheid in het extractiemiddel Voorbeeld: koffie en thee zetten Na extractie volgt altijd nog filtreren en indampen

Extractiemiddel Oplosmiddel waarin de ene stof wel oplost en de andere niet

EXTRAHEREN nu kan je filtreren de blauwe stof lost op; de rode stof lost niet op mengsel van twee vaste stoffen pijl rechts volgende; pijl links vorige

Kleurstoffen: ADSORPTIE Berust op verschil in: hechtbaarheid Na adsorptie volgt altijd filtreren. Niet te verwarren met absorptie (opnemen).

ADSORPTIE Het adsorptie middel is fijn verdeeld, daardoor ontstaat een groot oppervlak. De moleculen van de geur-, kleur- en smaakstoffen hechten goed aan de deeltjes van het adsorptiemiddel. Een bekend adsorptiemiddel is Norit. Vijf gram norit heeft de oppervlakte van een voetbalveld.  moleculen Norit

Overzicht scheidingsmethoden Scheiden Indampen extractie Filtreren Adsorptie destillatie centrifugeren kookpunt Oplosbaarheid In extractie- vloeistof Deeltjes- grootte Hechtingsver- mogen aan adsorptiemiddel kookpunt dichtheid Oplossing Mengsel van vaste stoffen Sus- pensies Gekleurde oplossing oplossing suspensie

CHROMATOGRAFIE Berust op verschil in adsorptievermogen aan het chromatografie-papier en verschil in oplosbaarheid in de loopvloeistof. Deze methode is vooral om de samenstelling van stoffen te vergelijken. Wordt bijvoorbeeld gebruikt om te kijken welke medicijnen iemand bij een zelfmoordpoging heeft geslikt. Een monster uit de maag wordt dan vergeleken met bekende medicijnen.

Chromatografie beide stoffen lossen op, maar de rode stof hecht minder dan de blauwe loopvloeistof mengsel pijl rechts volgende; pijl links vorige

CHROMATOGRAFIE Hoe verder het vlekje meeloopt – hoe beter het oplost in de loopvloeistof en – hoe slechter het hecht aan het oppervlak van het papier. Filmpje Chromatografie Vlekjes altijd boven de loopvloeistof aanbrengen, anders lossen ze al op!

Hoe kan men de volgende mengsels scheiden? OEFENINGEN: Hoe kan men de volgende mengsels scheiden? water en zout zand en ijzervijlsel olie en water water en alcohol krijt in water (2x) Hoe kan je twee vloeistoffen (de ene is een oplossing en de andere is een zuivere stof) van elkaar onderscheiden?