De Nederlanden onder Habsburgs gezag 1. Periode 1477-1555 De Nederlanden onder Habsburgs gezag

1. In de Nederlanden, Frankrijk en Engeland pogen vorsten hun macht te vergroten

Politiek van CENTRALISATIE = grotere macht voor vorst ten koste van adel en opkomende burgerij

Hoe komt dit? Denk aan feodalisme in ME!!!!

NLD’en Filips de Goede (1419-1467) Instellen Staten-Generaal

= centralisatie, want: Adel, geestelijkheid en burgerij hadden rechten, MAAR nu vergaderen in centraal punt (niet per gewest)

Bel’ste onderwerp: BEDE = vraag om belastingen

Frankrijk Frans I (1515-1547) Staten-Generaal niet samenroepen - Koninklijke ambtenaren

Engeland Parlement bleef vrij sterk Hogerhuis Lagerhuis (door Magna Carta)

MAAR: Hendrik VIII (1491-1547) en opvolgers dwingen parlement vaak naar hun hand

2 De Nederlanden onder Habsburgs gezag

Karel V zet de centralisatiepolitiek voort

Benoemen van landvoogd Oprichten 3 centrale raden Brussel als centrum

Raad van State Geheime Raad Raad van financiën

Karel V verhoogt telkens de belastingen

Via bede nieuwe belastingen Op vermogen Accijnzen (vgl BTW)

Gent weigert

Filips II volgt Karel V op, Habsburgse Rijk wordt gesplitst

Spaanse Habsburgers Filips II Spanje, Nederlanden

Oostenrijkse Habsburgers Broer Ferdinand I Wordt Duitse keizer

3 Economische kern in de Zuidelijke Nederlanden, maar Holland komt op

Vlaanderen en Brabant van oudsher de kerngewesten

15e eeuw: Brugge, Gent, Ieper Handel met Oostzeegebied, Engeland, Frankrijk en Italië

16e eeuw - Antwerpen handelscentrum Europa

Kerngewesten betalen grootste deel van belastingen

De opkomst van Holland

Begin 16e eeuw: Weinig voedsel door vervening (inklinken vd bodem) Economische achterstand Kleine steden

MAAR: opgelost door moedernegotie = goedkoop graan halen uit Oostzeegebied

Gevolgen: Landbouw winstgevend door commercialisering en specialisatie

BV: hennep, vlas, koolzaad

Karel V profiteert van de welvaart van de Hollandse steden

Om oorlogen te bekostigen tegen Frankrijk, Osmaanse Rijk, protestante vorsten in Duitse Rijk en aantal Noord-Nederlandse gewesten

MAAR: Holland probeert - meer regionale autonomie te krijgen - Invloed te krijgen over andere gewesten in Noordelijke Nederlanden

4 Godsdienstige conflicten ontstaan

De vorsten proberen de godsdienst

Opkomst protestantisme Tegen traditie Kerk, enkel Bijbel Tegen macht en rijkdom Kerk Tegen slechte levenswijze

Leidt tot breuk in Kerk = REFORMATIE olv Luther, Calvijn,…

Godsdienstvervolging in West-Europa

1517: 95 stellingen van Luther 1521: Reactie met ‘Edict van Worms’

= verbod op drukken, verspreiden of bezitten van Luther’s geschriften

Nederlanden MAAR: Straffen variëren door lokale overheden DUS: instellen van Nederlandse inquisitie

En nieuwe plakkaten Bv: Bloedplakkaat

Duitsland Aantal vorsten beschermen Luther = Schmalkadische Bond

Eindresultaat? 1555: Vrede van Augsburg ‘Cuius regio, eius religio’

Was nederlaag voor Karel V en mede reden tot abdicatie

In Frankrijk vervolging van protestanten

Voornamelijk volgelingen Calvijn Worden hugenoten genoemd Groot deel van de adel protestant → Vervolgen van hugenoten

In Engeland wordt de Anglicaanse Kerk de staatskerk

Wegens huwelijksperikelen Hendrik VIII Vormen ‘Church of England’ Afnemen bezit katholieke Kerk

Conflict binnen de Engelse staatskerk

Binnen Anglicaanse Kerk discussie: Puriteinen vs katholieke elementen

Buiten Anglicaanse Kerk: ‘dissenters’ Erkennen gezag paus

Edward VI Minderjarig Protestant

Maria I Tudor Streng katholiek Huwelijk met Filips II ‘Bloody Mary’

Elizabeth ‘Virgin Queen’ protestant