Weter beten: Verwisselingen overheersen in segmentele versprekingen Sieb Nooteboom & Hugo Quené Utrecht institute of Linguistics

Segmentele versprekingen anticipatie: beter weten > weter weten perseveratie: beter weten > beter beten verwisseling: beter weten > weter beten

Relatieve frequenties van typen versprekingen. N.B. Versprekingen die geclassificeerd zijn als verbeterde anticipaties heel vaak interrupties van het type: wee... beetuhr weetuh.

Dit is speculatief, maar wordt voorspeld door scan-copier model van Shattuck-Hufnagel

#CV+CVC+VCV+CVC+VCC+CCV+CVCVCC+CV# SHATTUCK-HUFNAGEL’S “SCAN-COPIER” MODEL VAN SEQUENTIËLE ORDENING VAN SPRAAKSEGMENTEN (1983): I) Suprasegmenteel raamwerk: #CV+CVC+VCV+CVC+VCC+CCV+CVCVCC+CV# II) Beperkte verzameling geactiveerde segmenten, ee, b, t, r, uh, ee, w, t, uh III) Segment met hoogste graad van activatie dat in een positie past wordt in die positie gezet IV) Steeds als een segment in een positie gezet is wordt dat segment gede-activeerd MOGELIJKE FOUTEN: 1) Het verkeerde segment pakken (omdat dat toevallig de hoogste graad van activatie heeft) 2) Het gebruikte segment niet de-activeren

Verwisselingen waarschijnlijker dan anticipaties en perseveraties. Anticipatie: Twee fouten in het “scan-copier” proces: Het verkeerde segment pakken, t.w. w for b in weetuhr Vergeten dat segment te de-activeren. Zo kan weetuhr weetuh ontstaan. Perseveratie: Twee fouten in het “scan-copier” proces: 1. Vergeten een correct gebruikt segment te de-activeren 2. Dat segment daarna in het verkeerde slot stoppen, t.w. het slot van w in beetuhr beetuh Verwisseling: Eén enkele fout in het “scan-copier” proces: Een verkeerd segment pakken, t.w. w for b in weetuhr Dat verkeerde segment wordt terecht gede-activeerd. Het niet gebruikte segment, de b, wordt nu automatisch in het slot van de w gestopt: weetuhr beetuh AANNAME: Twee opeenvolgende fouten in het proces minder waarschijnlijk dan één enkele fout. VOORSPELLING 1: Verwisselingen waarschijnlijker dan anticipaties en perseveraties.

Van uit het scan-copier model voorspellen Van uit het scan-copier model voorspellen we dat verwisselingen vaker gemaakt worden dan anticipaties en perseveraties. Het scan-copier model gaat er van uit dat segmentele versprekingen “alles-of- niets” zijn, dus niet gradueel. Dit is in strijd met bevindingen van Goldstein e.a. (2007).

Experiment aangepast vanuit Baars, Motley and MacKay (1975) buis ven boom voel woordparen om stil te lezen: bef vier bas vis bon vol stimulus stil te lezen: vos bot seintje: ?????? uitgelokte verspreking: bos vot

woordpaar verwisseling anticipatie perseveratie woord 1 woord 2 1 baal voet vaam koer 2 buis veil vuig roes 3 bik vat vak des 4 ben vin ven zeg 5 bok vol tot stimulus vos bot bos vot verspreking

Resultaten:

CONCLUSIE 1 De spraakvoorbereiding heeft inherent de neiging om meer verwisselingen dan andere versprekingen te maken. Dit steunt het scan-copier model van Shattuck-Hufnagel.

Zijn segmentele versprekingen in interne spraak gradueel of “alles-of-niets”?

VOORSPELLING 2: Niet verbeterde versprekingen hebben langere responsietijden dan wel verbeterde versprekingen.

CONCLUSIE 2 Niet verbeterde (niet ontdekte) versprekingen leveren gemiddeld een groter responsie-conflict voor de zelfbewaking dan wél verbeterde (ontdekte) versprekingen. Dit komt vermoedelijk omdat ze vaker ambigu zijn.

Afgebroken verspreking als wee Afgebroken verspreking als wee...beter weten kan zowel verbeterde anticipatie als verbeterde verwisseling zijn.

Dit is speculatief. Daarom experiment waarin verwisselingen, anticipaties en perseveraties worden uitgelokt en aantal interrupties wordt klein gehouden.