Mastercourse Klimaatverandering en Verwoestijning 27 januari 2009 Mastercourse klimaatverandering en verwoestijning Klimaatverandering Zuid-Europa op de geologische tijdschaal Henry Hooghiemstra:  paleo-ecologie paleoklimatologie Inleiding Geschiedenis Broeikaseffect Zuid-Europa Verwoestijning 20ste eeuw Toekomst Universiteit van Amsterdam 27 januari 2009 4. Zuid-Europa, geologische tijdschaal - Henry Hooghiemstra

Hoe werkt een paleo-ecoloog? verzamel een kolom van sediment (veen- / meer-afzettingen) met fossiel pollen dateer het sediment  op verschillende dieptes (14C methode) identificeer het pollen, en reconstrueer de paleo-vegetatie leidt de klimaatomstandigheden in het verleden af van de vegetatie integreer de resultaten van meerdere plaatsen tot een  regionaal beeld bepaal de snelheid van verandering en de variabiliteit hoe zijn ecosystemen geëvolueerd in de tijd?

Vragen omtrent het Middellandse Zee gebied : Geologische tijdschaal (laatste 5 miljoen jaar): Hoe oud is verwoestijning in het Middellandse Zee gebied ? Wat voor ecosysteem was er voorheen ? Pleistocene tijdschaal (laatste 150.000 jaar): Hoe zag het het Middellandse Zee gebied er uit tijdens een ijstijd ? Hoe bijzonder / algemeen is 'verwoestijning' (verdroging) eigenlijk ? Menselijke tijdschaal (laatste 10.000 jaar): Welke mechanismen van het Systeem Aarde zijn sturend

Desertification Africa

Vegetation map Oligocene-Miocene and late Miocene-early Pliocene

Vegetation map late Miocene-early Pliocene and recent

Synthesis pollen record ODP site 658

d18O & dustfluxrecord 0-5 Ma MW Africa 0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 Age (Myr)

Dustfluxrecords West Africa

PollenDiagram Autan-1 2-6 Ma

Taxodiaceae swamp

Mediterranean pinus forest Tunesia

Vegetation evolution MW Mediterranean Toxodaceae, Engelhardtia, Myrica, Sapotaceae, Nyssa, Symplocos, … Deciduous trees (Quercus, Carya, Carpinus, …) Indifferent trees (Pinus, …) Herbs Artemisia + Ephedra * * *

Pterocarya & Magnolia Pterocarya Magnolia

Dynamic Sahara last 250 ka

Atlantic polar front

LGM and present atmospheric circulation

20000 BP Sahara extension 8000 BP TODAY

Coastal Mangrove Rhizophora

Senegal Sand Dessert

Sand covered mangrove peat

Pollen diagrams from Senegal (Niayes) and correlation 9-1 ka BP (C 21oN)

Photo and pollen record Lake Zeribar

Morrocco Pollen Diagram Tigalmine

Morrocco Pollen Diagram Lake Isli

Lake Deposits Archeological Sites

Spread of Neolitic farming

First Appearance Domnesticates

Pollen Zones N-Africa 250-0 ka BP

Enkele conclusies: klimaatverandering vindt voortdurend plaats op tijdschalen van korte duur (decennia) en lange duur (ijstijd cycli) hiervoor zijn vele verschillende natuurlijke mechanismen verantwoordelijk grote populaties grazers / mensen kunnen een aanzienlijke degradatie teweegbrengen en in aride gebieden het proces van verwoestijning versnellen Het Mediterrane gebied is al vele duizenden jaren bewoond, en ontbossing heeft tijdens het grootste deel van het Holoceen plaatsgevonden: het is moeilijk om de natuurlijke situatie te reconstrueren en natuurlijke van anthropogene verwoestijning te onderscheiden

Eric Cammeraat Bodem degradatie en Verwoestijning in Zuid-Europa Volgende presentatie Inleiding Geschiedenis Broeikaseffect Zuid-Europa Verwoestijning 20ste eeuw Toekomst Eric Cammeraat Bodem degradatie en Verwoestijning in Zuid-Europa