Klankleer Practicum

Overzicht Fonologische regels: -er/-aar -insertie t/ts-alternantie syllabe parseringen

De consonanten van het NL bilabial labiodental dental alveolar postalveolar retroflex palatal velar uvular pharyngeal glottal plosive          nasal      trill   tap or flap  fricative          lateral fricative approximant w    lateral approximant 

De vocalen van het Nederlands front central back close () () ()     close-mid   () ()  () open-mid   open

Major Class Features Final Devoicing er/aar Insertieregel Alternantieregel

Fonologische Plaatsfeatures         er/aar2 Insertieregel

Fonologische abstracties /p/ : /b/ /f/ : /v/ +ant; -cor zowel bilabiaal als labiodentaal /t/ : /d/ /s/ : /z/ +ant; +cor // : // // : // -ant; +cor /k/ : // /x/ : // -ant; -cor generaliseert over velair en uvulair

Fonologische regels

Fonologische Regels A  B / C D C D = omgeving; het foneem bevindt zich op een positie tussen C en D C en D kunnen klanken zijn of een natturlijke klasse van klanken, maar ook: grenzen, bijvoorbeeld $ (syllabegrens) andere grenssymbolen: + (morfeemgrens) # (woordgrens)

Fonologische Regels $ (syllabegrens) vb. be $ zem bal $ kon hon $ den + (morfeemgrens) vb. boom + pje hond + en # (woordgrens) vb. bal # honden # balkon #

Final Devoicing Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam Major Class Features

Final Devoicing Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam Regel: [-sonorant]  [-stem] Major Class Features

Final Devoicing Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam Domein: ABVA, hebzucht Regel: [-sonorant]  [-stem] / $

-er/-aar Data: reken-; tennis-; handel-; reinig- woeker-; zanik-; knutsel-

-er/-aar reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- Major Class Features

-er/-aar reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- /r/  [a:r] /  +son + +cons

-er/-aar reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- balsem- (!) plaatsfeatures

-er/-aar reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- balsem- (!) /r/  [a:r] /  +son + +cons +cor

Insertieregel data: half, Belg, melk, darm, durf, borg, hark niet: soms, hars, hart, vals, geefs, België plaatsfeatures Major Class Features

Insertieregel   [] / +son [-cor] $ +cons -nas data: half, Belg, melk, darm, durf, borg, hark niet: soms, hars, hart, vals, geefs, België uitzondering: doorn, lantaarn

Alternantieregel data: militie-militair-politie-politiek- relatie-relatief-relaties- residentie-residenten-kwestie- kwesties Bepaal linker en rechter context in A  B / C __ D tip: maak gebruik van het grenssymbool “+” Major Class Features

Alternantieregel data: militie-militair-politie-politiek- relatie-relatief-relaties- residentie-residenten-kwestie- kwesties /t/  [ts] / [+son] __ /i/ +

Regelvolgorde Opdr. Geef geordende regels voor de afleidingen: hebzucht [hpsxt] zandbak [zmbk] Om wat voor soort processen gaat het hier?

Syllabemodel syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app. Nederlands: peak alleen vocalen; margin core en coda alles behalve vocalen Satellites: alleen sonorante consonanten; Extra-syllabische posities: s, t (p, k)

Vragen bij College 4 1. Stel dat een Italiaan die Nederlands leert het woord ik uitspreekt als iek [ik] in plaats van [k]. Hoe verklaar je dat? 2. Is de uitspraak [] in plaats van [] voor inpakken makkelijker voor de luisteraar of voor de spreker? Leg uit. 3. Wat voor een soort proces herken je in de vorm bongerd (oorspronkelijk boomgaard)? 4. In het Engels kun je door toevoeging van al aan woorden als nation en electric nieuwe woorden maken: national, electrical. Soms wordt bij dit proces al vervangen door ar, bijvoorbeeld in single-singular, circle-circular. Hoe zou je als fonoloog de variant ar voor al verklaren? Om wat voor een soort proces gaat het hier? 5. Noem een argument van generatief fonologen om een voorkeur te hebben voor een beknopte regel om fonologische processen te beschrijven.

Vragen bij College 5 1. Waarom gebruikt een fonoloog features om klanken te representeren? 2. Waarom is er zowel een feature [high] als een feature [low], terwijl er alleen een feature [back] is en geen feature [front]? 3. De klank [p] is bilabiaal en de klank [f] is labiodentaal. Voor de fonoloog zijn ze echter allebei [+anterieur] en [-coronaal]. Waarom maakt de fonoloog deze abstractie? 4. Een kind van twee jaar oud kan moeilijk clusters van medeklinkers realiseren. Hoe denk je dat zo’n kind het woord broek en step zal realiseren? Licht toe. 5. Wat is problematisch voor het lettergreepmodel aan de realisatie [] voor schep? Hoe kun je die realisatie toch verklaren?