Pax Christi Nederland Een bewogen geschiedenis van 1968 tot heden Presentatie symposium Vrede, bevrijding, verzoening, 60 jaar Pax Christi Nederland RU Nijmegen, 27 oktober 2008 Ben Schennink Centrum voor Internationaal Conflict- Analyse & -Management (CICAM) Radboud Universiteit

Thema: de betekenis van Pax Christi voor de Kerk Band met de Kerk als institutie en met hiërarchie Betrokkenheid bij kerkelijk spreken Betekenis voor vormgeven en ontwikkelen vredesspiritualiteit Betekenis voor plaatselijk vredeswerk

Betekenis van vredeswerk voor de Kerk “ Vrede hoort, net als gerechtigheid, tot het eigenlijke hart van de Kerk. Het is niet een vreemd element waar de Kerk zich óók mee bezig zou moeten houden, maar het is elementair. Het moet voorop staan.” Bisschop Ernst 1993 “… vredesbewegingen horen bij de kern van het werk van de kerk.” Hans van Munster o.f.m., 1988

1 Band met de institutionele kerk en de hiërarchie Louis ter Steeg, 1968 : “Als er een spanning zou bestaan tussen eisen die aan Pax Christi als beweging van de Kerk worden gesteld en eisen die aan haar worden gesteld als vredesbeweging, dan moeten de eerste wijken voor de laatste.” Dat biedt ruimte om plaatsvervangend werk te doen, maar ook om de Kerk te kritiseren. Het kan ook spanningen geven met de hiërarchie, want Pax Christi wil in principe een bisschop als voorzitter. Vlnr: Louis ter Steeg. Marga Klompé, Wim Schuijt, Geert Ruygers, Ben ter Veer; 1964

Plaatsvervangend optreden Gesprekken met de Russisch Orthodoxe Kerk Pax Christi delegatie in gesprek met de Russisch Orthodoxe Kerk in Leningrad in 1975 vlnr: Metropoliet Nikodim, Wim Rood, Wilhelm Schmidt, Kardinaal Alfrink, Bisschop Bettazzi, Jean Raes S.J., Carel ter Maat.

Pax Christi in Colombia een kritische rol 1988: Pax Christi Nederland en Justitia et Pax Nederland naar Colombia Kritiek op zwijgen Colombiaanse bisschoppen inzake het geweld in hun land Rome gelooft Pax Christi en kritiseert impliciet de Colombiaanse bisschoppen De Colombiaanse bisschoppen in jaren negentig actiever voor vrede, gerechtigheid en verzoening, ook in samenwerking met Pax Christi

Bisschop voorzitter In 1968 signaleert Ter Steeg dat er redenen zijn aan te nemen dat Rome geen centrale betekenis toekent aan Pax Christi In 1984 blijkt weer dat men in Rome meer controle en minder last van Pax Christi wil. Pax Christi moet lekenbeweging worden Conclusie: zowel voor de plaatsvervangende rol als voor kritische rol is een bisschop als voorzitter van belang

2 Betrokkenheid bij het Kerkelijk spreken Vijf brieven over vrede en gerechtigheid vanaf 1968 De Oorlog in de Ban in 1969 Over de Bewapeningswedloop en de Bewapening in 1976 Vrede en Gerechtigheid in 1983 Tot Vrede in Staat? Wij persoonlijk geloven dat dit mogelijk is. in 1996 Een Kerk van Rechtvaardigheid en Vrede. De actualiteit van ‘Pacem in Terris’ veertig jaar later. in 2003 Redacteur van alle vijf was Louis ter Steeg, nauw betrokken bij Pax Christi en bij de bisschoppenconferentie Heeft ervoor gezorgd dat ideeën die binnen Pax Christi leefden hun plek kregen in de brieven Pax Christi als beweging was het meest betrokken bij de brieven van 1983 en 1996

Bisschoppenbrief 1983 Pax Christi op afstand In 1983 publiceerden de bisschoppen de brief over de kernbewapening Zij verklaarden zich niet competent om zich uit te spreken over eenzijdige stappen Pax Christi organiseert gespreksronde over de brief “In antwoord op uw schrijven” geeft de resultaten daarvan weer.

Brief 1996: succesvolle samenwerking In 1994 vragen de bisschoppen Pax Christi een consultatie te houden voor een nieuwe brief

3 Vredesspiritualiteit: Preken en spreken Alfrink, 1973 Ernst, 1985

Kruisweg en stille tochten Kruisweg Stille wake Woensdrecht 1985 Conciliair Proces 1989 De Bazuin, © Herman Fockefoto: Jan Stegeman

Pelgrimages en wandeltochten Gied ten Berge organiseerde Pelgrimages naar Betlehem Samen met de KRO wandeltochten om “samen met anderen stappen naar vrede te zetten”

4 Betekenis voor plaatselijk vredeswerk Kerkelijk profiel Pax Christi achterban in 1988 Hans Bos, 1988

Brug tussen kerk en actiegroepen tijdens Conciliair Proces

Naar de toekomst Band van Pax Christi en IKV met de kerken is van belang om: -Kerken bij vredeswerk betrokken te houden -Plaatselijke kerken en de kerkelijke actieve achterban te steunen bij liturgisch, educatief en diaconaal vredeswerk -Actief te helpen bij het ontwikkelen van vredespiritualiteit die aansluit bij huidige vredesproblemen en bij de activiteiten van IKV Pax Christi in conflictgebieden en politieke beïnvloeding hier -Te helpen jongeren te bereiken die geen sterke band met de kerken hebben