Rituele keurmerken Benedictijnse impulsen voor Geestelijke Verzorging Dr. Thomas Quartier

Rituele tijd en ruimte? (1) Ritueel bestaat uit drie elementen (Heitink 2012): Tijd & ruimte (1); handelingen & objecten (2); rollen (3) Welke tijd en ruimte kan de GV tot betekenisvolle tijd en ruimte voor patiënten cultiveren? (1)

Rituele handelingen & objecten ? (2) Welke handelingen en objecten kunnen betekenisvol zijn voor mensen die zich op een grensvlak bevinden? (2)

Rituele rollen? (3) Welke rol kunnen patiënt en GV samen vervullen om recht te doen aan de zin van de zorg? (3) Geen wellness maar welzijn!

Grensvlak bevoorrecht Benedictus van Nursia (6 e eeuw) “Vóór en boven alles moet men zorg dragen voor de zieken, zodat ze werkelijk gediend worden als Christus in eigen persoon, daar deze immers gezegd heeft: Ik was ziek en gij hebt mij bezocht” (RB 36, 1-2). Infirmus omvat niet alleen de zieken. Iedereen op een grensvlak (liminaliteit). (vgl. Quartier 2012a) Ruimte: cella (1) Handeling: cura (2) Rol: servitor; humanum (3)

Het andere van de Geestelijke Verzorging Louis-Marie Chauvet (1995) “Symbolische plekken en handelingen worden gekenmerkt door heterotopie. Het andere wordt betreden om het alledaagse te overstijgen en betekenisvol te maken” Structuur Fixisme – te vast; de structuur verstikt de handeling Deprogrammering – te los; de structuur is niet te volgen Betekenis Hieratisme – te heilig; de betekenis is te verheven Trivialisering – te alledaags; de betekenis verliest zich Discretio! (vgl. Quartier 2012b)

Beschermde ruimte – cella (1) “Voor de zieke broeders wordt een afzonderlijk verblijf bestemd met een ziekenverpleger, die godvrezend is, dienstvaardig en zorgzaam” (RB 36, 7) Cella is een beschermde levensruimte Zorgrituelen – Structuur (vgl. Quartier 2007) Betekenisvolle momenten in een zinnige structuur van -Dag -Week -Jaar -Verblijf -Leven Fixisme én deprogrammering vermijden

Heilzaam handelen – cura (2) “De zieken van hun kant moeten er dan ook aan denken, dat zij ter ere Gods gediend worden, en zij mogen het hun broeders niet moeilijk maken door hun veeleisendheid. […] De gelegenheid om een bad te nemen moet de zieken geboden worden, zo vaak dit nodig is” (RB 36, 4-8). Cura is een interdisciplinair proces omwille van het humanum en vertoont ritualiserende ken- of keurmerken; vgl. palliatieve zorg. (vgl. Quartier 2011a) Valuables van een patiënt: betekenis (vgl. Quartier 2007): -fysiek -sociaal -spiritueel Trivialisering én hieratisme vermijden

Een natuurlijke rol – humana natura (3) Jongeren en ouderen verdienen van nature zorg (humana natura): “Hoewel de mens van nature reeds geneigd is om milder te zijn voor deze leeftijden, die van de bejaarden namelijk en die van de kinderen, toch moet ook het gezag van de Regel in hun geval voorzien” (RB 37, 1). “De jongeren moeten hun ouderen eren (honor) en de ouderen hun jongeren liefhebben (diligere)” (RB 63, 10). Servitor: Voorganger én begeleider op dialogische wijze Heterotopie als vrijplaats cultiveren

Rituele keurmerken Benedictijnse impulsen voor de Geestelijke Verzorging Symposium GV 22 juni 2012 Dr. Thomas Quartier WatKeurmerkRitueel GrensvlakLiminele kairoiInkadering van de begeleiding – ruimte scheppen Het andereHeterotopoiJe durven onderscheiden zonder het contact te verliezen Cella (1)Zorgrituelen (Structuur)Dag, week, jaar, verblijf, leven Cura (2)Interdisciplinaire zorg: valuables (betekenis) fysiek, sociaal, spiritueel Humanum (3)Eerbied en liefdeDialogisch cultiveren van rituele keurmerken