College LCA-techniek voor Duurzaam Bouwen Prof. Ir. N.A. Hendriks Ir. H. van Nunen 7S660 Wintertrimester 2003

Vakinformatie Vakcode: 7S660 Tentamendatum: 16 maart 2004 (14-17 u) Uiterste inleverdatum oefening: 9 april 2004 Hertentamen: 11 mei 2004 (14-17 u)

Vakinformatie Dictaatnummer: 7395 Verkrijgbaar bij secretariaat FAGO en bij de dictaatverkoop

Studiewijzer Hoofdstuk 1: Algemene Inleiding -geheel- Hoofdstuk 2: Milieuclassificatie -m.u.v. pagina 52 t/m 67 – Hoofdstuk 3: Ketenbeheer - delen 1 t/m 7,9, 12, 23, 24 en 25-

College opzet Onder meer de volgende onderdelen komen aan bod: - Levenscyclus analyse -Milieueffecten en allocatie -Wegingmethoden en classificatie -Transport en afval -Onderzoek en methoden

College opzet 4 december: géén college 11 december : college N. Hendriks/ H. van Nunen (LCA) 18 december : college LCA 8 januari: college LCA 15 januari: college W. Wenselaar (recht) 22 januari: géén college 29 januari: college W. Wenselaar (recht) 5 februari: college LCA 12 februari: college LCA 19 februari: college LCA

College opzet Tentamen: algemene stof die tijdens de colleges aan bod is gekomen en de geslecteerde hoofdstukken uit het dictaat + materiaal Wim Wenselaar Oefening:het uitwerken en analyseren van een gebouw of bouwdeel, door middel van een Life Cycle Assessment; Levens Cyclus Analyse. Volgende week meer over programma en opdracht.

College opzet De volgende colleges zijn als volgt opgebouwd: - Uitleg over LCA technieken (30 min) -Tijd om aan de opdracht te werken, met begeleiding Haico van Nunen Inge Blom

Milieubelasting Meadows, 1972 Club van Rome

Factor 20 D = Druk op het milieu B = Wereldbevolking W = Welvaart M = Milieubelasting 1/2 x 2 x 5 1/20 D = B x W x M

Milieubelasting

Produceren A B Energie Delfstoffen Afval Emissies Productie

LCA Van wieg naar graf aanpak Wieg Graf Production

LCA buildinguserefurbishmentdemolition transport production energy production

Milieuaspecten

Uitputting van grondstoffen Broeikaseffect Ozonlaag Humane toxiciteit Ecotoxiciteit Fotochemische Oxydantvorming Verzuring Vermesting Afvalwarmte Stank Lawaai Aantasting Slachtoffers

Broeikaseffect Broeikaseffect (kg) =  i GWP i * emissie i naar lucht(kg) GWP = Global Warming Potential FormuleNaamGWP 20 GWP 500 CO 2 Koolstofdioxide11 CH 4 Methaan354 CFCl 3 CFK CF 3 ClCFK

Uitputting van grondstoffen Abiotische uitputting =  i Gebruik i (kg) Voorraad i (kg) Biotische uitputting(jr –1 ) =  i BDF i (kg –1 * jr –1 ) * gebruik i (kg) BDF = biotic depletion factor

Ozonlaag Ozonlaagaantasting (kg) =  i ODP i * emissie i naar lucht(kg) ODP = Ozon Depletion Potential FormuleNaamODP CFCl 3 CFK-111 CCl 4 Tertachloorethaan1,08 CF 3 BrHalon C 2 F 4 Br 2 Halon-24027

Humane toxiciteit Humane toxiciteit (kg) =  i HCL i (kg * kg –1 )* emissie i naar lucht (kg) HCW i (kg * kg –1 )* emissie i naar water (kg) HCB i (kg * kg –1 )* emissie i naar bodem (kg) HCL = Humaan-toxicologische classificatiefactor voor lucht HCW = Humaan-toxicologische classificatiefactor voor water HCB = Humaan-toxicologische classificatiefactor voor bodem FormuleNaam HCLHCWHCB CdCadmium5802,97,0 Feijzer0,0420,0036 HgKwik1204,70,15 CNcyanide2,60,225,4

Ecotoxicteit Aquatische ecotoxiciteit (m³) =  i ECA i (m³ * mg –1 )* emissie i naar water (mg) Terrestische ecotoxiciteit (kg) =  i ECT i (kg * mg –1 )* emissie i naar bodem (mg) ECA = ecotoxicologische classificatiefactor aquatisch ECT = ecotoxicologische classificatiefactor terrestisch FormuleNaam ECA [m³/mg]ECT[m³/mg] CdCadmium20013 Hgkwik50029 Aldrin DDT1,3112

Fotochemische oxydantvorming (smog) Oxydantvorming (kg) =  i POCP i * emissie i naar lucht (kg) POCP = Photochemical Ozone Creation Potential FormuleNaamPOCPrange CH 4 Methaan0,0070,000-0,030 C2H6C2H6 Ethaan0,0820,020-0,300 C 2 H 5 OHEthanol0,2680,040-0,890 C6H6C6H6 Benzeen0,1890,410-0,830

Verzuring Verzuring (kg) =  i AP i * emissie i naar lucht (kg) AP = Acidification Potential FormuleNaamAP SO 2 Zwaveldioxide1 NO x Stikstofoxiden0,70 NH 3 Ammoniak1,88 HFWaterstoffluoride1,60

Vermesting Vermesting (kg) =  i NP i * emissie i (kg) NP = Nutrification Potential FormuleNaamNP PO 4 3- Fosfaat1 NO x Stikstofoxiden0,13 NH 4 + Ammonium0,33 PFosfor3,06

Afvalwarmte Waterwarmte (MJ) =Energie-emissie water (MJ)

Stank GDL = Geurdrempels voor stoffen in de lucht Luchtstank (m³) = emissie i naar lucht (kg) GDL i * emissie i (kg * m -3 )

Lawaai Lawaai (Pa² * s) = Geluid (Pa² * s) 4 * 10 –10 (Pa²) * 10 geluidsdrukniveau (dB/10) Jaarproductie (kg * jr –1 ) Geluidsproductie (Pa² * jr) = gebruik (kg) *

Aantasting Ruimtebeslag = gebruik (kg) * Oppervlakte (m²) Jaarproductie (kg * jr –1 )

Slachtoffers Slachtoffers = aantal slachtoffers

LCA-methodiek MilieuaspectKental/norm UITPUTTING -abiotisch1/voorraad -biotischBDF VERONTREINIGING -broeikaseffectGWP -ozonlaagODP -humane toxiciteitHCL/HCW/HCB -ecotoxiciteitECA/ECT -fotochem. OxydantenPOCP -verzuringAP -vermestingNP -afvalwarmte1 -stank1/GDL -lawaai1 AANTASTING -ecosystemen/landschap1 -slachtoffers1

CML Milieu effecten Uitputting Broeikaseffect Aantasting ozonlaag Humane toxiciteit Eco toxiciteit Smog Verzuring Vermesting Vast afval

SimaPro Systeem voor Integrale Milieu Analyse van PROducten Voordeel: Uitgebreide database Uitgebreide mogelijkheden Nadeel: Inzicht nodig om het programma te gebruiken (complexiteit)

SimaPro In Sima Pro wordt met meerdere methoden gewerkt: CML 92 Baseline 2000 Eco-indicator 95 Eco-indicator 97 Eco-indicator 99 EPS EDIP / UMIP 96

LCA Goal and scope definition Inventory analysis Impact assessment Interpretation Gebruik : Productontwikkeling Strategische planning Beleid Marketing Anders….

LCA Inventarisatie Opgave Classificatie Normalisatie Analyse Reactie

Bouwcyclusmodel

Volgende keer Installatie van Sima Pro Uitleg computerprogramma Sima Pro Opdracht oefening 1e aanzet: wood tutorial