Alcohol: misbruik & afhankelijkheid Door Valerie Tack
Inleiding Functies van alcoholgebruik: Maatschappelijke zorgen: Meer en meer in privésituaties. Maatschappelijke zorgen: Gezondheidsbedreiging van lichamelijke en mentale aard. Overmatig gebruik lichamelijke en psychosociale klachten: Verslaving, afhankelijkheid, kanker, geweld,…
Definities Geen echte definitie voor alcoholverslaving WEL Misbruik = herhaaldelijk en onaangepast gebruik van alcohol met als gevolg problemen in sociaal, professioneel, psychisch of lichamelijk functioneren. Afhankelijkheid = Als minimaal drie van de zeven onderstaande symptomen aanwezig zijn: tolerantie (geleidelijke toename), langdurig hoog, niet intentioneel gebruik en problemen om te stoppen of te minderen. Alcohol heeft een belangrijke rol in het leven van de persoon gekregen.
Definities Probleemdrinkers = Gevolgen van alcoholmisbruik: Drinkers die met een zekere regelmaat lichamelijke of sociale gevolgen ondervinden of die drinken om negatieve redenen zoals angst, paniek of stemming. 10% v/d mannen in Nederland voldoen aan deze definitie Gevolgen van alcoholmisbruik: Rolverlies (werk, gezin) Sociale isolatie Conflicten
Prevalentie Statistieken: Per jaar 30 000 drinkers die hulp zoeken bij een ambulante instelling voor verslavingszorg. Man- vrouwverhouding van: 4 – 1 Prevalentie bij jonge mannen: 34% Prevalentie bij oudere vrouwen: 3% Nemesis-studie: Alcoholmisbruik: adolescenten Afhankelijkheid: op jongvolwassen leeftijd
Etiologie en gevolgen Etiologie: Gevolgen: Genetische kwetsbaarheid: 40 tot 60 % Interactie met omgevingsfactoren Gevolgen: Sterke mate: Levercirrose Kanker van lever, pancreas, mond en keelholte en slokdarm. Mindere mate: Borstkanker bij vrouwen Hersenbloedingen Ongevallen en geweld.
Diagnostiek NHG-Standaard Problematisch Alcoholgebruik: Mensen komen naar huisarts met specifieke klachten Mensen komen niet naar huisarts: Mannen, gescheiden of alleenstaand, horeca & alcoholwerkers, managers, journalisten, militairen en artsen. ‘Five shot test’: 5 screeningsvragen Hoe vaak drinkt u alcohol? Hoeveel drinkt u op een typische dag? Ergert u zich aan opmerkingen over uw alcoholgebruik? Voelt u zich wel eens schuldig over uw alcoholgebruik? Drinkt u in de ochtend om de kater te verdrijven? Na positieve screening alcoholanamnese
Voedingstoestand 1/4 van de patiënten: overgewicht 1/3 van de patiënten: ondergewicht Primaire ondervoeding: Als de normale inneming van koolhydraten en eiwitten wordt vervangen door alcohol en bij verlies van eetlust. Secundaire ondervoeding: Ontstaat als gevolg van een verstoorde vertering en absorptie van het voedsel, een hogere behoefte aan voedingsstoffen of stoornissen in metabolisme en opslag.
Aandoeningen en stoornissen Pellagra: dementie, diarree Amblyopie: gedeeltelijke visusuitval, verminderd kleurvisie Wernicke: uitval oogfunctie, motorische stoornissen, verlaagd bewustzijn Korsakoff: idem met blijvende inprenting- en geheugenstoornissen Hematologische afwijkingen: bloedarmoede, thrombocytopenie Myopathie en cardiomyopathie: spierzwakte, verminderde cardiale output Gastritis Leververvetting, levercirrose
Behandeling Ambulante zorg: ‘Brief interventions’ Gebasseerd op de gesprekstechniek ‘motivational interviewing’. Assessment van de fase waarin de patiënt zich verkeert Inzicht in de situatie Bereidheid tot motivatie voor verandering Na klinische behandeling verwezen naar zelfhulpgroepen AA (Anonieme alcoholisten)
Rol van de diëtist Slechte voedingsstand door: Relevant voor diëtist: Leefgewoonten van de alcoholist Minder door de alcohol zelf Relevant voor diëtist: Informatie over het alcoholgebruik Tijdens eerste behandeling: verzwijgen van gebruik Tijdens behandeling met motivatie: eerder overdrijven dan verzwijgen.
Bronnenlijst Cornel M. Detection of problem drinkers in general practice. Dissertatie. Maastricht: Rijksuniversiteit Limburg, 1994. Dijck D van, Knibbe R. De prevalentie van probleemdrinken in Nederland. Maastricht: Universiteit Maastricht, 2005. Estruch R, Sacanella E, Fernández-Solà J, Nicolás JM. Nutritional status in alcoholics. In: Preedy VR, Watson RR, editors. Comprehensive Handbook of Alcohol Related Pathology, Volume 1. Maarssen: Elsevier, 2005. Koster van Groos GAS. Beknopte handleiding bij de Diagnostische criteria van de DSM-IV-TR. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Lisse: Swets & Zeitlinger, 2001. Moyer A, Finney JW, Swearington CE, Vergun P. Brief interventions for alcohol problems: a meta-analytic review of controlled investigations in treatmentseeking and non-treatment seeking populations. Addiction 2002; 97: 279-292. NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik. Utrecht: NHG, 2005. Ouwehand AW, Mol A, Kuijpers WGT, Boonzajer Flaes S. Kerncijfers verslavingszorg 2005. Landelijk alcohol en drugs informatie systeem (LADIS). Houten: Stichting Informatie Voorziening Zorg, 2006.