De dynamische driehoek: ouders - kind - school

Ouders en school werken samen bij het opvoeden en begeleiden van kinderen. Daarin heeft ieder een eigen verantwoordelijkheid. Pas als de verantwoordelijkheid van de ouders en die van de school in elkaars verlengde liggen, krijgt het kind echt de kans zich te ontwikkelen.

De dynamische driehoek kind ouders buitenwereld groeiruimte

De verhoudingen tussen de drie ‘partijen’ worden weergegeven door ze in een driehoek te plaatsen en de zijden te beschouwen als contact- en communicatielijnen. Binnen deze driehoek vinden vitale processen plaats, die het leven en leren van het kind sterk beïnvloeden. In deze constellatie krijgt het kind de kans om te groeien. Er is daar continu beweging. Daarom spreken we over ‘de dynamische driehoek’. De meest ingrijpend invulling is ‘school’ of leraar. Dat is een door de overheid verplichte vorm van contact met de buitenwereld, waardoor het gezin gedwongen is zich in meerdere opzichten aan de school aan te passen.

De verbanden binnen de driehoek De onderlinge relaties bepalen de aard e de grenzen van het gezamenlijke speelveld. Bij een gelijkzijdige driehoek, die een evenwichtige situatie verbeeldt, krijgt het kind de ruimte om zich te ontwikkelen. Die ruimte biedt veiligheid, én uitdaging, geborgenheid én avontuur, aanhankelijkheid én zelfstandigwording. De groeiruimte verandert als er iets gebeurt in de onderlinge verhoudingen. Bijvoorbeeld : als één van de ouders het kind zo in zijn greep houdt, dat het bijna met hen samenvalt. Ook wordt de groeiruimte verkleind als de leraar en de ouders te veel op één lijn gaan zitten tégen het kind.

leraar kind kind ouders leraar ouders Het kind kan pas goed functioneren en zich ontwikkelen als het in verbondenheid met zijn ouders ook los van hen mag komen, bijvoorbeeld zich binden aan vrienden.

In verschillende gevallen kan voor de leerling de basis om te groeien verkleind of verzwakt zijn. Dit is o.m. te merken aan de leerresultaten. Stagnatie treedt op als de relaties in de driehoek uit balans raken en daarmee de groeimogelijkheden beperkt worden. Hier wordt een complexe constellatie weergegeven in eenvoudige figuren, maar de werkelijkheid ervan is vrijwel dagelijks te herkennen.

kind kind groeiruimte groeiruimte ouders leraar kind groei - ruimte

Drijfveren en dimensies Wanneer problematisch gedrag binnen de relaties van de dynamische driehoek de kop op steekt, zijn we geneigd naar een drietal mogelijke drijfveren te kijken. Zijn het vooral feiten die mensen ertoe brengen om, hetzij positief, hetzij negatief te handelen? Of moeten we het vooral zoeken in hun psychische gesteldheid? Of wordt hun gedrag bepaald door communicatie met anderen, door onderlinge beïnvloeding, dus door interactie?

De feitelijke dimensie Het gedrag kan pas begrepen worden als we eerst naar de feiten kijken die diens bestaan ernstig beïnvloeden. Soms is een feit de belangrijkste verklaring als drijfveer voor gedrag. Enkele voorbeelden van feiten ; gezondheid en ziekte, partnerkeuze en echtscheiding, het overlijden van een dierbare, werk en werkloosheid, …

De psychische dimensie Als feiten niet op zichzelf het gedrag van iemand verklaren, gaan we na hoe hij de feiten interpreteert en ermee omgaat. De psychische gesteldheid, samen met de sfeer in de situatie, zetten aan tot een bepaald gedrag. Enkele voorbeelden van de psychische gesteldheid ; zelfgevoel, temperament, hoe gaat men om met emoties, in welke ontwikkelingspsychologische fase verkeert de persoon, …

De interactionele dimensie Gedrag kan mede bepaald worden door de interactie, namelijk de communicatiepatronen en de onderlinge beïnvloeding van de mensen, waar het geïnterpreteerde feit mee te maken heeft. Enkele voorbeelden van interactie ; machtsverhoudingen, onderhandelingen, coalitievorming, … Let wel : de dimensies moeten niet gezien worden als een keten van oorzaken en gevolgen. Ze vullen elkaar aan en versterken elkaar. Het zijn aspecten die elke situatie aanwezig zijn en waaronder je elke situatie kunt bekijken.

Bronnenlijst Van Mulligen, W. / Gieles, P. / Nieuwenbroek, A. / (2001). De dynamische driehoek: ouders-kind-school. In: Tussen thuis en school: over contextuele leerlingenbegeleiding (pp. 13-24). Leuven: Acco. http://www.psycho-energy.nl/html/onderwijs.HTM ( 7 december 2010 ) http://www.klasse.be/ouders/21165/bang-voor-school/