Een overzichtje

Een overzichtje: begrippen nu het verleden de toekomst Tijd > locatie t.o.v. het spreekmoment Aspect > begrenzing huizen bouwen vs. een huis bouwen elle construisait une maison vs. elle construisit une maison zij bouwdeimp. een huis zij bouwdep.s.een huis elle construisait des maisons vs. elle construisit des maisons zij bouwdeimp. huizen zij bouwdep.s.huizen

Een overzichtje: begrippen Tijd > locatie t.o.v. het spreekmoment Aspect > begrenzing Discourse > relaties tussen zinnen / discourse segmenten nu overwon zag kwam Hij kwam, hij zag en hij overwon.

Een overzichtje: begrippen Tijd > locatie t.o.v. het spreekmoment Aspect > begrenzing Discourse > relaties tussen zinnen / discourse segmenten kwam zag overwon Hij kwam, hij zag en hij overwon.

Een overzichtje: begrippen Tijd > locatie t.o.v. het spreekmoment Aspect > begrenzing Discourse > relaties tussen zinnen / discourse segmenten Tijdsadverbia / connectoren > spelen op het niveau van tijd, aspect en/of discourse

Tijdsadverbia/connectoren Vroeger was alles beter. Jantje kruipt nog steeds niet. Maandag en dinsdag was het heet, daarvoor was het koeler. nu het verleden de toekomst nu niet kruipen nu koeler maandag: heet dinsdag: heet

Een overzichtje: talen Nederlands / Engels > verleden/heden/toekomst op het werkwoord > geen perfectief/imperfectief onderscheid Frans > semi-prod. perfectief/imperfectief onderscheid Russisch > productief perfectief/imperfectief onderscheid

Een overzichtje: talen Singapore Engels > alle markering op het werkwoord is optioneel The Basic Variety > verleden/heden/toekomst niet uitgedrukt op het werkwoord (> tijdsadverbia) > aspect niet uitgedrukt op het werkwoord (> aspectuele adverbia, aspectuele werkwoorden)

De perfecte analyse...

Inleiding: de VTT

De VTT HEBBEN + VOLTOOID DEELWOORD Engels TO HAVE + VOLTOOID DEELWOORD > Present Perfect French AVOIR / ÊTRE + VOLTOOID DEELWOORD > Passé composé German HABEN + VOLTOOID DEELWOORD > Perfekt

Een snuifje Reichenbach

Dit kindje at spaghetti. Deze dame verloor enkele kilo’s. Dit kindje heeft spaghetti gegeten. Deze dame heeft enkele kilo’s verloren.

Een snuifje Reichenbach a. Sara left the party. b. Sara has left the party. a. Sara vertrok. b. Sara is vertrokken. Intuïtie De a-zinnen gaan over een handeling van Sara, de b-zinnen gaan over de link van die handeling met het NU moment. E,R-S E-R,S

En een mespuntje aspect Heb je ooit gespiekt tijdens je schooltijd? Dan...nu... Heb je ooit poëzie gelezen? Dan...nu... Heb je ooit wat gebroken? Dan...nu... Het je ooit wel eens zo’n vis gezien? Dan...nu... > Vul bovenstaande zinnen aan in de OTT. > Tot welke aspectuele klasse behoren de predikaten die je gebruikt hebt?

En een mespuntje aspect Heb je ooit gespiekt tijdens je schooltijd? Dan...nu... Heb je ooit poëzie gelezen? Dan...nu... Heb je ooit wat gebroken? Dan...nu... Het je ooit wel eens zo’n vis gezien? Dan...nu... Intuïtie De predikaten die we hier gebruiken zijn typisch states. Dit is geen toeval: de VTT gaat immers over de states die volgen op de handelingen die in de lexicale semantiek van het predikaat vervat zitten.

De ingrediënten van de VTT - de temporele structuur van de VTT is E-R,S - de VTT is tweeledig: hij voegt een event toe (met een eindpunt) maar ook de state die (onmiddellijk) op dit event volgt: es

Mondiale problemen

The well-behaving British Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt ‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties: (1) Als we aannemen dat enkel Reference Points expliciet kunnen worden gelokaliseerd verwachten we dat de events waar de VTT naar verwijst niet apart gelokaliseerd worden. > *Sarah has left at six o’clock. > Sarah has left this afternoon.

The well-behaving British Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt ‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties: (2) In DRT hebben we gezien dat verhalen worden opgebouwd door het constant opschuiven van het reference point. Volgens Reichenbach valt het reference point voor de Present Perfect echter altijd samen met het Speech Point. De voorspelling lijkt dan te zijn dat de Present Perfect niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen.

The well-behaving British Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt ‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties: (2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen. > The weather has been incomparable. There have been many parties on sea and on land. I leave all reunions which have been abandoned to conversation only and for which the host has made no plans for entertainment. geen verhaalstructuur

The well-behaving British Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt ‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties: (2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen. > *When John has seen me, he has got / he got frightened Boogaart 1999 (zie ook Smith 1991)

The well-behaving British: recap Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt ‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties: (1) Als we aannemen dat enkel Reference Points expliciet kunnen worden gelocaliseerd verwachten we dat de events waar de VTT naar verwijst niet apart gelocaliseerd worden. (*Sarah has left at six o’clock) (2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen.(*When John has seen me, he has got / he got frightened)

The bad continentals Als Reichenbachs classificatie echt de voorspellingen maakt die het lijkt te maken hebben we een probleempje... ... met tijdsadverbia > Sara is om zes uur vertrokken. > Sara est partie à six heures.  > Sara ist um sechs Uhr abgefahren.

The bad continentals Als Reichenbachs classificatie echt de voorspellingen maakt die het lijkt te maken hebben we een probleempje... ... maar ook met verhaalmogelijkheden > Quand Jean m’a vu, il a eu peur. > Als Johan mich gesehen hat, hat er Angst bekommen. (het Nederlands is hier iets Britser : > *Toen Jan me gezien heeft is hij bang geworden.)

The naughty British Als Reichenbachs classificatie echt de voorspellingen maakt die het lijkt te maken hebben we een probleempje... ... ook in het Engels

The naughty British Niet enkel in de Present Perfect is het event losgekoppeld van het Reference Point maar ook in de Pluperfect. E-R-S (het event vindt plaats voor een ander moment in het verleden) > Verwachting zou zijn dat tijdsadverbia niet kunnen slaan op E.

The naughty British > At six o’clock Sara had left. localisatie van R: Om 6 uur was het al het geval dat Sara vertrokken was. maar ook localisatie van E: Op een bepaald moment in het verleden werd het duidelijk dat Sara om zes uur vertrokken was.

te veel problemen Mondiale problemen Als Reichenbachs analyse echt de voorspellingen maakt die ze wordt geclaimd te maken komen we in de problemen voor: (i) de analyse van de Nederlandse VTT die [+tijdsadverbia] is maar [-verhaal] (ii) de analyse van de Franse passé composé die [+tijdsadverbia] is en [+verhaal] (iii) de analyse van de Duitse Perfekt die [+tijdsadverbia] is en [+verhaal] (iv) de analyse van de Engelse Pluperfect die [+tijdsadverbia] is (en [+verhaal]) te veel problemen

Terug naar de basis

De ingrediënten van de VTT - de temporele structuur van de VTT is E-R,S - de VTT is tweeledig: hij voegt een event toe (met een eindpunt) maar ook de state die (onmiddellijk) op dit event volgt: es > Als er een e is, waarom zouden we die dan a priori niet kunnen localiseren? > Als er een e is, waarom zouden we die dan a priori niet kunnen lokaliseren t.o.v. andere e’s?

De ingrediënten van de VTT > Als er een e is, waarom zouden we die dan a priori niet kunnen localiseren? > Als er een e is, waarom zouden we die dan a priori niet kunnen localiseren t.o.v. andere e’s? Strategie We nemen aan dat er niets in de basissemantiek zit van de VTT dat tijdsadverbia of verhaalstructuur blokkeert. We nemen verder aan dat elke taal ‘haar VTT’ op discourse niveau anders kan inrichten (in complementaire distributie met ‘haar VTs’).

Discourse semantiek Engels [- tijdsadverbia] [- verhaal] Nederlands Frans [+ verhaal] Duits +/- E@X +/- E@X waarbij X een moment is dat verschilt van R en S, en @ een temporele relatie waarbij X een event is en @ een temporele relatie

Discourse semantiek Engels Frans [- tijdsadverbia] [- verhaal] Nederlands [+ tijdsadverbia] Frans [+ verhaal] Duits +/- E@X +/- E@X waarbij X een moment is dat verschilt van R en S, en @ een temporele relatie waarbij X een event is en @ een temporele relatie

Discourse semantiek van de Present Perfect

Discourse semantiek van de PP > Event dat plaatsvindt voor het nu... ...en niet gelokaliseerd mag worden door tijdsadverbia ...en niet temporeel gelinkt mag worden aan andere events > Als je wel lokalisering wil toelaten door tijdsadverbia of wel temporele links wil toelaten t.o.v. andere events moet je de Simple Past gebruiken.

Discourse semantiek van de PP Zijn er niet-temporele links die we kunnen gebruiken om zinnen aan elkaar te linken? JA!

Discourse semantiek van de PP Herinner je je van Bras & Vieu (2001) de Continuation relation? “Continuation is a rather weak discourse relation. It merely records that all the constituents of a sub-SDRS connected to a constituent relation are siblings.It has no temporal effects.” De Continuation relation wordt typisch gebruikt met de Elaboration relation (uitwerkingen van een topic).

Discourse semantiek van de PP topic onderdeel van event x continuation event y continuation event z N.B. Continuation zegt niets over de volgorde van de events, enkel dat ze allemaal onderdeel zijn van eenzelfde topic.

Discourse semantiek van de PP Here then is a letter. You and I long since agreed that letters are nothing. Yours tell me what I knew already or could well imagine, and they frequently departed from the rule which we had laid down that a letter should consist principally of facts. Here are my facts. The weather has been incomparable. There have been many parties on sea and on land. I leave all reunions which have been abandoned to conversation only and for which the host has made no plans for entertainment.

Vergelijking met de Simple Past Last year we climbed the Mount Everest. This is what happened: We went up to cabin H. We spent the night there. We woke up and continued our climb... We’re climbing the Mount Everest. This is our story: We have gone up to cabin H. We have spent the night there. We have woken up and we have continued our climb.

Vergelijking met de Simple Past Last year we climbed the Mount Everest. This is what happened: We went up to cabin H. We spent the night there. We woke up and continued our climb... We’re climbing the Mount Everest. This is our story: We have gone up to cabin H. We have spent the night there. We have woken up and we have continued our climb.

Discourse semantiek van de Passé Composé

Claim De Franse Passé Composé is nog steeds geen verleden tijd. Als het wel een verleden tijd was zouden we verwachten dat het zich gedraagt als de Passé Simple in verhalen, nl. dat het in principe leidt tot de Narration relation. Dat doet het niet.

Claim La bêtise n’est pas mon fort. J’ai vu beaucoup d’individus, j’ai pris ma part d’entreprises diverses sans les aimer, j’ai touché à des femmes, ... Stommiteiten zijn niet mijn sterkste kant. Ik heb veel individuen gezien, ik heb deelgenomen aan verscheidene activiteiten die ik niet leuk vind, ik heb vrouwen aangeraakt, ... In principe zou je default narration verwachten tussen de verschillende delen van zin 2. Je krijgt echter continuation.

De vrijheid van de PC > De PC verschilt van de Present Perfect door het feit dat het wel temporele relaties toelaat. > Er zit bovendien geen beperking op het soort temporele relatie dat de PC toelaat. Hierin verschilt de PC van een standaard verleden tijd.

De vrijheid van de PC > Posterioriteit Il est sorti, est revenu, a disposé des chaises. Sur l’une d’elles, il a empilé des tasses autour d’une cafetière. He went (PC) in and out, arranging chairs. On one of them he stacked (PC) some cups round a coffee-pot. > Posterioriteit

De vrijheid van de PC > Simultaneïteit > of Overlap Mais j’ai attendu dans la cour, sous un platane. Je respirais l’odeur de la terre fraîche et je n’avais plus sommeil. J’ai pensé aux collègues du bureau. But I waited (PC) in the courtyard, under a plane tree. I breathed (IMP) in the fresh smells of the earth, and I no longer felt (IMP) sleepy. I thought (PC) of my collegues at the office. > Simultaneïteit > of Overlap

De vrijheid van de PC J’ai pris l’autobus à deux heures. Il faisait très chaud. J’ai mangé au restaurant, chez Céleste, comme d’habitude. Ils avaient tous beaucoup de peine pour moi et Céleste m’a dit: “On n’a qu’une mère”. Quand je suis parti, ils m’ont accompagné à la porte. J’étais un peu étourdi parce qu’il a fallu que je monte chez Emmanuel pour lui emprunter une cravate noire et un brassard. Il a perdu son oncle, il y a quelques mois. J’ai couru pour ne pas manquer le départ. (..)

De vrijheid van de PC > Anterioriteit I caught (PC) the two o’clock bus. It was (IMP) very hot. I ate (PC) at Céleste’s restaurant, as usual. They all felt (IMP) very sorry for me and Céleste told (PC) me, "There’s no one like a mother" . When I left (PC), they came (PC) to the door with me. I was (IMP) in a bit of a daze because I had (PC) to go up to Emmanuel’s place to borrow a black tie and armband. He lost (PC) his uncle, a few months ago. I had to run (PC) for the bus. > Anterioriteit

De discourse semantiek van de PC > Event dat plaatsvindt voor het nu... ...en gelokaliseerd mag worden door tijdsadverbia ...en temporeel volledig vrij gelinkt mag worden aan andere events

De passé composé in verhalen

De tol van de vrijheid Vrijheid leidt tot chaos en anarchie... of niet?

Camus: chaos of kosmos? > Camus exploiteert het gevoel van chaos dat het gebruik van de Passé Composé met zich meebrengt. > Slaagt er wel in om een samenhangend verhaal aan de man te brengen. > Hoe? > Niet zo moeilijk... kijk naar wat er in de Basic Variety gebeurt of in talen als het Singapore Engels waar alle markering op het werkwoord optioneel is.

Camus > Tijdsadverbia (vandaag t.o.v. gisteren) > Connectoren (puis, alors, ensuite) > Retorische structuur

Camus Il m’a offert alors d’apporter une tasse de café au lait. Comme j’aime beaucoup le café au lait, j’ai accepté et (..) He then offered (PC) to bring me a cup of white coffee. I’m (PR) very fond of white coffee, so I accepted (PC) and (...).

Camus > Tijdsadverbia (maandag t.o.v. dinsdag) > Connectoren (puis, alors, ensuite) > Retorische structuur > Presupposities

Camus Je me suis levé sans rien dire et il m’a précédé vers la porte. Dans l’escalier, il m’a expliqué (...) I stood up (PC) without saying anything and he led (PC) the way to the door. On our way downstairs he explained (PC) (...)

Camus > Tijdsadverbia (maandag t.o.v. dinsdag) > Connectoren (puis, alors, ensuite) > Retorische structuur > Presupposities > Uitdrukkingen die duiden op het verloop van tijd

Camus Le jour glissait sur la verrière. (...) Quand je suis sorti, le jour était complètement levé. (..) Le soleil était monté un peu plus dans le ciel. (...) Le ciel était déjà plein de soleil.(...) J’étais surpris de la rapidité avec laquelle le soleil montait dans le ciel. The dawn was creeping (IMP) up over the glass roof. (...) When I went (PC) outside, it was (IMP) broad daylight. (...) The sun had risen (PQP) a little higher in the sky. (...) The sun was (IMP) already high in the sky. (...) I was (IMP) surprised how rapidly the sun was climbing (IMP) in the sky.

De Passé Composé in vertalen

Het vertalen van de Passé Composé in Camus Engels [- tijdsadverbia] [- verhaal] Nederlands [+ tijdsadverbia] Frans [+ verhaal] Duits In narratieve contexten kunnen het Engels en het Nederlands niet anders dan de PC vertalen door de Simple Past en de OVT. Het Duits zou steeds de Perfekt moeten kunnen gebruiken. Deze voorspelling komt uit !

Het vertalen van connectoren in Camus Aangezien het Engels en het Nederlands geen gebruik maken van de Present Perfect en de VTT hebben ze ook niet echt connectoren nodig om de verhaalstructuur te garanderen. De voorspelling is dan dat ze minder connectoren gaan gebruiken dan het origineel. Deze voorspelling komt niet uit !

Het vertalen van connectoren in Camus Mogelijke verklaringen: > de passé composé heeft geen connectoren nodig om een verhaallijn op te zetten (en is dus toch een echte verleden tijd) > de vertalers weten niet wat ze doen > de connectoren hebben een andere functie in de vertaling dan in het origineel

Het vertalen van connectoren in Camus Mogelijke verklaringen: > de passé composé heeft geen connectoren nodig om een verhaallijn op te zetten (en is dus toch een echte verleden tijd) > de vertalers weten niet wat ze doen > de connectoren hebben een andere functie in de vertaling dan in het origineel

Het vertalen van connectoren in Camus Intuïtie > Als er geen connectoren nodig zijn geeft het toevoegen ervan een gevoel van chaos. > Vergelijk dit met hoe een kind een verhaal vertelt. > Daar waar het Engels en het Nederlands het chaotisch gevoel van de PC niet rechtstreeks kunnen vertalen met de Present Perfect en de VTT kunnen ze dit chaotisch effect wel bereiken door het gebruik van connectoren waar het niet nodig is.

Conclusie

Conclusie De basissemantiek van de Nederlandse VTT, de Engelse Present Perfect, de Franse Passé Composé en de Duitse Perfekt is dezelfde en correspondeert met de Reichenbachiaanse intuïtie. De verschillen tussen de ‘Perfecten’ zitten in hun discoursesemantiek en in hoe elke taal de arbeid verdeeld tussen ‘haar VTT’ en ‘haar verleden tijden’.

The END