Worker Ownership, Participation and Control The Collectivist Organization An Alternative to Rational-Bureaucratic Models Joyce Rothschild-Whitt Worker Ownership, Participation and Control Toward a Theoretical Model Whyte, Blasi, Kruse

Uitgangspunt: 4 types sociale actie van Max Weber Traditioneel => traditionele basis voor leiderschap Affectief => charismatische basis Instrumenteel rationeel => legaal rationele basis Waardenrationeel => ?? Geen tegenhanger voor autoriteit Weber: “belief in the value for its own sake…independant of its prospects of success”. Onderzoeksmethode: participerende observatie + survey

8 karakteristieken om te vergelijken Leiderschap/autoriteit Regels Sociale controle Sociale relaties Aanwerving en bevordering Stimulerende structuur Sociale stratificatie differentiatie

Sociale controle Perrow (1976) Directe supervisie Gestandaardiseerde regels Selectie tot homogeniteit

Beperkingen en sociale kosten Tijd Homogeniteit Emotionele intensiteit Niet democratische individuen Individuele verschillen

Een slide om na te denken Ijzeren wet van de oligarchie – Michels?? Gulzige organisatie – Coser??

Worker Ownership: vertrekpunt 4 organisatiemodellen Autoritair Onderhandeling Town meeting Ondernemend kapitalisme

2 soorten ownership 1. Grass-Roots Companies Kenmerken: bedienen van lokale markten Jonge mensen zonder financiële bekommernissen Middenklasse Revolte tegen autoriteit Norm is gelijkheid Moeilijkheden: Rotatie? Gelijke lonen? Achterdocht bevelen Stemmen = probleem solidariteit => consensus En indien geen face-to-face?

2 soorten ownership 2. Omschakeling om banen te redden ESOP= employee stock ownership plan Hoe het niet moet Participatie “we tell our people that they have all the advantages of ownership without any headaches of management” => management moet open staan voor deregelijke ingrepen Transparantie ESOP mag niet alleen een zaak van mangers zijn Maar laat management ook ademen Derde neutrale partij: ventilatieforum Economische realiteit/ verhouding vakbond-management

Uitgewerkte voorbeelden 1. US Plywood Coöperatieven ’60: 21 Kapitaal samen leggen = stemrecht, =loon, behalve gehuurde manager Bij overname: investering voormannen Waarom overname? Probleem ESOP

Uitgewerkte voorbeelden 2. Mondragon Coöperatieve Spanje Gesticht als industriële coöperatieve Gesteund door netwerk Intern opleidingssysteem 2 verschillende systemen binnen de groep 1 (en enige) staking => verlaten scientific management en hervormen sociale raad ’80: voorbereiding Europese markt Franco

Organigram Mondragon

Uitgewerkte voorbeelden 3. Kibbutz in Israël

Kibbutz Gemeenschap van families Town meeting Geen aandelen, geen toetredingsgeld Comités beslissen hoe geld wordt aangewend Woonplaats en werkplaats geïntegreerd Fabel van de hoge homogeniteit

Organisatie Kibbutz

Toekomst? US employee equity sector ESOP door trust Broad-based stock options Stock purchase plans 401(k)plans Systemen kunnen groeien door Wetgeving Interesse bedrijven Interesse werknemers

Moraal van het moraal Uitdaging autoritaire systeem Onderhandelingsmodel + ownership = ramp Verdienste town meeting model Jobrotatie? Gelijk loon? Groot draagvlak Recente dominantie niet-coöperatieve vormen van ownership Opkomst ondernemend kapitalisme + ownership Financieel en technisch advies Aanwezigheid gemeenschappelijke waarden Impliciete modellen expliciet maken