“Succes is een keuze!” Prof. dr. Frans J.M. Feron Department of Social Medicine Faculty of Health Medicine and Life Sciences Maastricht University f.feron@maastrichtuniversity.nl

Canon van de geneeskunde: ...het meisje van Yde... (1e eeuw na Chr.) Referenties: Huisman, van Lieburg; Canon van de Geneeskunde, 2009; Drents Museum, Assen: www.drentsmuseum.nl

Canon van de Jeugdgezondheidszorg Maatschappelijke context begin vorig eeuw: Hoge kindersterfte Slechte hygiëne Infectieziekten Armoede

Pioniers in de JGZ voor het jonge kind: Aletta Jacobs (1854-1929) Dr. B.J.B. Plantenga (1870-1955) A.G. van Hulst (1868-1930)

1900: leerplichtwet

1904: eerste schoolarts in Nederland

Canon van de JGZ anno 2010: …van de…

Jeugdgezondheidszorg: succesvolle keuzes… Lage kindersterfte Reductie morbiditeit/mortaliteit door effectieve vaccinaties Reductie SIDS Effectieve screeningen Hoog draagvlak / bereik Laagdrempeligheid

Jeugdgezondheidszorg Maatschappelijke context anno 2010: Psychosociale problemen Overgewicht / obesitas Onveilige omgeving Middelengebruik / verslaving Chronische ziekten

Jeugdgezondheidszorg: bedreigingen Preventieparadox Neiging om belang preventie te onderschatten omdat de ziekten, dankzij preventie, niet meer bestaan… Toenemende bureaucratie Vormdiscussies (CJG, ZAT, DD-JGZ, integrale JGZ) Keurslijf t.g.v. regelgeving (“BTP: minimum = maximum”) Contactmomenten schoolgaande leeftijd (= 0,0015%) Spanningsveld programma <- - > risicozorg Jaarlijks begrotingsdiscussies Chronisch recidiverende bezuinigingsdreiging Onvoldoende anticiperen op maatschappelijke context, bijvoorbeeld:

Psychosociale problemen

NRC 15 december 2010: één op de elf kinderen groeit op in ’armoede’

Overgewicht / obesitas BMI….? Euhh….

Middelengebruik / verslaving

Onveilige omgeving Kindermishandeling Huiselijk geweld Pesten Ongevallen Criminaliteit

Chronisch zieke kinderen: impact voor kind en omgeving

Bio-ecologische transactionele model

Bio-ecologische transactionele model

Biopsychosociale model Ref: Brunner & Marmot, 2006

Biopsychosociale model Ref: Brunner & Marmot, 2006

Genomics  prospective health care: Ref: Snyderman R. The role of genomics in enabling prospective health care. In: Willard H, Ginsburg GS, eds. Genomic and personalized medicine. Durham, NC: Elsevier, 2009:378–85.

Vanderbilt doing long-term study of child health Dec. 3, 2010, 3:03 a.m. CST Associated Press NASHVILLE, Tenn. (AP) — Vanderbilt University Medical Center in Nashville and others have begun a major long-term study of child health in the United States. The National Children's Study will examine how environment, behavior and genetics impact children's health, development and growth. It will track 100,000 children from before birth to age 21.

Vanderbilt doing long-term study of child health Dec. 3, 2010, 3:03 a.m. CST Associated Press NASHVILLE, Tenn. (AP) — Vanderbilt University Medical Center in Nashville and others have begun a major long-term study of child health in the United States. The National Children's Study will examine how environment, behavior and genetics impact children's health, development and growth. It will track 100,000 children from before birth to age 21.

“Klassiek” voorbeeld: hielprik Aandoening Per jaar (NL) Adrenogenitaal Syndroom (AGS) 15-20 Biotinidase deficiëntie (BIO) 2 Congenitale hypothyreoïdie (CH) 70-90 Galactosemie (GAL) 6 Glutaar acidurie type I (GA-I) 1 HMG-CoA-lyase deficiëntie (HMG) ? Homocystinurie (HCY) 1-2 Isovaleriaan acidemie (IVA) 3 Long-chain hydroxyacylCoA dehydrogenase deficiëntie (LCHAD) Maple syrup urine disease (MSUD) Medium-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie (MCAD) 15-17 3-methylcrotonyl-CoAcarboxylase deficiëntie (3-MCC) (?) Multiple CoA carboxylase deficiëntie (MCD) Phenylketonurie (PKU) 10-15 Sikkelcelziekte (SZ) 40-60 Thalassemie 25-50 Tyrosinemie type I (TYR-I) Very long-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie (VLCAD) Cystic Fibrosis (CF) 50 Totaal per jaar op ca 180.000 240-320

“Klassiek” voorbeeld: hielprik Aandoening Per jaar (NL) Adrenogenitaal Syndroom (AGS) 15-20 Biotinidase deficiëntie (BIO) 2 Congenitale hypothyreoïdie (CH) 70-90 Galactosemie (GAL) 6 Glutaar acidurie type I (GA-I) 1 HMG-CoA-lyase deficiëntie (HMG) ? Homocystinurie (HCY) 1-2 Isovaleriaan acidemie (IVA) 3 Long-chain hydroxyacylCoA dehydrogenase deficiëntie (LCHAD) Maple syrup urine disease (MSUD) Medium-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie (MCAD) 15-17 3-methylcrotonyl-CoAcarboxylase deficiëntie (3-MCC) (?) Multiple CoA carboxylase deficiëntie (MCD) Phenylketonurie (PKU) 10-15 Sikkelcelziekte (SZ) 40-60 Thalassemie 25-50 Tyrosinemie type I (TYR-I) Very long-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie (VLCAD) Cystic Fibrosis (CF) 50 Totaal per jaar op ca 180.000 240-320

Voorbeeld: ADHD The totality of evidence indicates that neurological and genetic factors play a substantial role in the origins and the expression of this disorder Russell A. Barkley, 2006

ADHD: genetic contribution is a “fact in the bag” Evidence-based genetic association with ADHD: DRD4 - dopamine D4 receptor DRD5 - dopamine D5 receptor DAT - dopamine transporter gen DBH - dopamine β-hydroxylase 5-HTT - serotonin transporter gen HTR1B - serotonin receptor gen SNAP-25 - synaptosomal-associated protein 25 Faraone et al, Biol Psychiatry, 2005;57:1313

Voorbeeld: schisis

Voorbeeld: early life stress

Voorbeeld: Kindermishandeling Ref: Nature Neuroscience 2009, vol. 12 no. 8

Samenhang preventiebegrippen

Paradigmashift:

Challenges and benefits PH-Genomics for child and youth health care… To develop and make family history tools available for prevention To understand health effects of gene-environment interaction via public health investigations To improve quality of life for our children & families To reduce health costs through early detection and intervention To improve long-term health outcomes in a life course perspective, with children transitioning to healthy and productive adults Child Health Genomics Working Group, Canada 2008

Concerning child and youth health… Many of the most complex and devastating diseases of childhood have a strong genetic basis: Birth defects Neurodevelopmental diseases autism mental retardation ADHD schizophrenia Obesity and type-2-diabetes Auto-immune, inflammatory and allergic disease type 1 diabetes asthma Childhood cancer

Paradigmashift(s) in de JGZ: Universele  specifieke benadering Collectieve  individuele aanpak Preventieve  preëmptieve JGZ Rationalisme  pragmatisme Loketfunctie  outreachend Output  outcome Public health  public health genomics

“….equalizing Youth Health Care…” universeel specifiek collectief individueel preventief preëmptief loketfunctie outreachend rationalisme pragmatisme output outcome public health public health genomics

Gouden regels voor succes in de JGZ: Stel concrete doelen Richt je op de ‘unique selling-points’ van JGZ Haal voordeel uit veranderingen Focus op outcome (“wat heeft het kind eraan…”) Anticipeer op ‘needs and demands’ van kinderen & ouders Bouw je reputatie op integriteit, kwaliteit en waarde Persisteer in je passie voor de JGZ Denk creatief Wees veelbelovend…en biedt meer Werk slimmer, niet harder… Overleef je eigen succes…

Namens de doelgroep van JGZ… …wens ik u veel succes bij het maken van de juiste keuzes!

…met dank voor uw aandacht Ede, 2010 - Prof. dr. Frans J.M. Feron