De cliënt in de jeugdzorg Studiedag Vereniging Familie- en Jeugdrecht Utrecht, 18 november 2010 Adri van Montfoort ‣ ‣ ‣ NPT 1

Discussie thema’s De grond van de OTS De grond van de OTS De kracht van het sociale netwerk De kracht van het sociale netwerk De actieve jeugdrechter De actieve jeugdrechter Professionaliteit Professionaliteit Gesloten jeugdzorg: noodzaak, behandeling, duur Gesloten jeugdzorg: noodzaak, behandeling, duur Recht op jeugdzorg Recht op jeugdzorg De stem van de jeugdige De stem van de jeugdige De BOR moet in ere hersteld worden De BOR moet in ere hersteld worden (stelselwijziging) (stelselwijziging) Positie pleegouders Positie pleegouders ‣ ‣ ‣ NPT 2

Dynamiek in de jeugdzorg ‣ ‣ ‣ NPT 3 cliënt Samen- leving Media Overheid Instelling Beroeps -kracht

Golfbeweging 1960: in totaal kinderen met maatregel 1960: in totaal kinderen met maatregel 1980: in totaal kinderen met maatregel 1980: in totaal kinderen met maatregel 2009: in totaal kinderen met maatregel 2009: in totaal kinderen met maatregel Percentueel 2009 het hoogst! Percentueel 2009 het hoogst! ‣ ‣ ‣ NPT 4

Wat veroorzaakt de stijging? Toegenomen problemen? Toegenomen problemen? Betere signalering Betere signalering Verandering van wettelijke grond Verandering van wettelijke grond Afgenomen tolerantie voor afwijkend gedrag in opvoeden en opgroeien Afgenomen tolerantie voor afwijkend gedrag in opvoeden en opgroeien ‣ ‣ ‣ NPT 5

Wettelijke grond OTS: “Indien een kind zodanig opgroeit dat..” Tot 1995: “het met de lichamelijke of zedelijke ondergang wordt bedreigd” Tot 1995: “het met de lichamelijke of zedelijke ondergang wordt bedreigd” Nu: “zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig worden bedreigd” Nu: “zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig worden bedreigd” Wetsvoorstel: “hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd” Wetsvoorstel: “hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd” ‣ ‣ ‣ NPT 6

7

Stelling grond OTS Het woord ‘ernstig’ moet in de wettelijke grond blijven staan; de Tweede Kamer moet het voorstel op dit punt amenderen Het woord ‘ernstig’ moet in de wettelijke grond blijven staan; de Tweede Kamer moet het voorstel op dit punt amenderen Weg met de OTS-light! Weg met de OTS-light! Ingrijpen door de overheid alleen bij ernstige problemen Ingrijpen door de overheid alleen bij ernstige problemen De overheidsopvoeding is ook niet perfect De overheidsopvoeding is ook niet perfect 8

De kracht van sociale netwerk Ageren is ook een vorm van betrokkenheid Ageren is ook een vorm van betrokkenheid Familieleden willen vaak iets voor jeugdige doen Familieleden willen vaak iets voor jeugdige doen Trend naar familie- en netwerkberaden Trend naar familie- en netwerkberaden Trend naar community care Trend naar community care Oplossingen door cliënten en netwerk Oplossingen door cliënten en netwerk Familieleden blijven langer dan een gezinsvoogd! Familieleden blijven langer dan een gezinsvoogd! 9

Stelling sociale netwerk De jeugdzorg moet meer gebruik maken van de positieve krachten in de familie en het overige sociale netwerk van de jeugdige en de ouders Bij voorbeeld: eerst een familie-/netwerkberaad voor beslissing uithuisplaatsing Q4C: Standaard 0: “ik wil het liefst thuis wonen en als dat niet kan, dan bij oma” 10

De actieve jeugdrechter Back to the future: (Harold): de jeugdrechter moet weer actief worden (zie ook publicatie Raad vd Rechtspraak) Back to the future: (Harold): de jeugdrechter moet weer actief worden (zie ook publicatie Raad vd Rechtspraak) De jeugdrechter moet actiever de mensenrechten gebruiken (Mariëlle) De jeugdrechter moet actiever de mensenrechten gebruiken (Mariëlle) Advocaten kunnen rechters daar in de casuïstiek bij stimuleren Advocaten kunnen rechters daar in de casuïstiek bij stimuleren ‣ ‣ ‣ NPT 11

Analyse schema jeugdrechter de spelers de spelers de feiten de feiten de norm de norm de beslissing de beslissing ‣ ‣ ‣ NPT 12

Stelling feiten De jeugdbescherming* moet verzoeken meer met concreet waarneembare feiten onderbouwen De jeugdbescherming* moet verzoeken meer met concreet waarneembare feiten onderbouwen *Raad/BJZ *Raad/BJZ NB: de rapportage kan dan veel korter! NB: de rapportage kan dan veel korter! 13

De feiten Bedreiging blijkt uit concreet waarneembaar gedrag van opvoeders en/of jeugdige Bedreiging blijkt uit concreet waarneembaar gedrag van opvoeders en/of jeugdige Bron van de waarneming is duidelijk, inclusief de datum en de setting Bron van de waarneming is duidelijk, inclusief de datum en de setting Herhaalde waarnemingen of serie gebeurtenissen onderbouwen structurele karakter bedreiging Herhaalde waarnemingen of serie gebeurtenissen onderbouwen structurele karakter bedreiging Recente gebeurtenissen of omstandigheden Recente gebeurtenissen of omstandigheden Geen containerbegrippen of vaktermen! Geen containerbegrippen of vaktermen! Bedreiging is gerelateerd aan de jeugdige Bedreiging is gerelateerd aan de jeugdige ‣ ‣ ‣ NPT 14

Professionaliteit in de jeugdzorg Vraaggericht (cliënt based) Vraaggericht (cliënt based) Effectief (evidence based) Effectief (evidence based) Normatief (value based) Normatief (value based)  Een ongemakkelijke mix als kern van de professie!

Beroepskracht Constructieve samenwerkingsrelatie met ouders en met jeugdige: niet paternalistisch (Mireille) Constructieve samenwerkingsrelatie met ouders en met jeugdige: niet paternalistisch (Mireille) Oplossingen van de cliënt Oplossingen van de cliënt Alternatieven aanbieden Alternatieven aanbieden En grenzen stellen: Mireille: wees duidelijk En grenzen stellen: Mireille: wees duidelijk Ofwel: engageren en positioneren (Delta) Ofwel: engageren en positioneren (Delta) ‣ ‣ ‣ NPT 16

Steun voor de medewerker Regel één: doe het nooit alleen! Regel één: doe het nooit alleen! Praktijkleiderschap is ten onrechte (bijna) verdwenen Praktijkleiderschap is ten onrechte (bijna) verdwenen Gedragsdeskundigen hebben belangrijke rol, maar moeten het praktijkleiderschap nog leren Gedragsdeskundigen hebben belangrijke rol, maar moeten het praktijkleiderschap nog leren Juridische kennis in onderdeel van de inhoud van je vak Juridische kennis in onderdeel van de inhoud van je vak “you do not define your job; the statues do!” “you do not define your job; the statues do!” ‣ ‣ ‣ NPT 17

Visie op jeugdzorg Een jeugdige/gezin krijgt direct hulp, binnen enkele dagen Een jeugdige/gezin krijgt direct hulp, binnen enkele dagen De hulp is gezinsgericht De hulp is gezinsgericht Altijd familie- of netwerkberaad Altijd familie- of netwerkberaad De hulp is oplossingsgericht De hulp is oplossingsgericht Veiligheid van het kind staat centraal Veiligheid van het kind staat centraal Key worker voert de regie Key worker voert de regie Samenwerken door de keten heen Samenwerken door de keten heen ‣ ‣ ‣ NPT 18

Vraag om kleine stappen voorwaarts Stelling: we weten dit(zie vorige sheet), we vinden dit, we zeggen dit, we schrijven dit. Stelling: we weten dit(zie vorige sheet), we vinden dit, we zeggen dit, we schrijven dit. We doen het ook, maar niet iedere medewerker doet het in iedere zaak. We doen het ook, maar niet iedere medewerker doet het in iedere zaak. Vraag: hoe kunnen we zorgen dat we dit (nog) vaker gaan doen? Vraag: hoe kunnen we zorgen dat we dit (nog) vaker gaan doen? ‣ ‣ ‣ NPT 19