Algemene Grondslagen van Psychomotorische Therapie Prof. H Algemene Grondslagen van Psychomotorische Therapie Prof. H. Van Coppenolle

Historiek van de PMT NP Van Roozendaal (+ 7 october 1996) (Nederland) Prof. P.P. De Nayer (+ 5 october 1996) Prof. R.Pierloot

N.P. Van Roozendaal Een methode van bewegingsonderzoek in de psychiatrische inrichting , K U Leuven, lic. verhandeling, 1967

historiek van de specialisatie PMT de specialisatie psychomotorische therapie bestaat 35 jaar 500 studenten behaalden dit postgraduaat certificaat

nieuwe beroepsperspectieven velen van hen vonden in dit domein nieuwe beroepsmogelijkheden in psychiatrische instellingen PMS centra .

Andere jobs werden gecreëerd in: instellingen voor mentaal gehandicapten het buitengewoon onderwijs enz.

DEZE CURSUS IS DE BASIS voor de daaropvolgende cursussen psychomotorische therapie”, die in een keuzevak of de postgraduaatspecialisatie PMT kunnen gevolgd worden

en vormt een inleiding voor de cursus “Algemene Technieken van PMT “Bijzondere Technieken PMT” de stages PMT (2 maanden:volwassenen, 2 maanden kinderen, 1 maand intellectueel gehandicapten, 1 specialisatiemaand)

van theorie naar practijk de theoretische basis wordt er gelegd voor de meer practische toepassingen die in de genoemde cursussen aan bod komen

Prof. R. Pierloot

AANPASSING VAN DE CURSUS OP BASIS VAN ONDERZOEK doctoraatsthesissen : N. P. Van Roozendaal “De prognostische waarde van een bewegingsonderzoek bij psychiatrische patiënten” (1969)

N.P. Van Roozendaal

eerste geïndividualiseerd bewegingsonderzoek analyse van het huidig bewegen analyse van het vroeger bewegen

het huidig bewegen 11 bewegingskategorieën: coördinatie evenwichtsaanpassing bewegingsharmonie speltechniek (balbehandeling) speltaktiek

overige bewegingskategorieën reactie bewegingsintensiteit bewegingsinstelling spelbeleving sociaal spelgedrag maataanpassing bewegingsinzicht bewegingsaanleringsvermogen

11 punt schaal met omschrijvingen van 7 scores

het bewegingsniveau of het te verwachten bewegen op basis van : de bewegingservaring de leeftijd de lichamelijke habitus het beroep

deze 4 elementen werden op een 10 puntenschaal gescoord waarna dit te verwachten bewegen dan vergeleken werd met het huidig bewegen dit werd uitgedrukt in het motorisch procent

een motorisch percentage van kleiner dan 85 werd beschouwd als : een motorische deterioratie

H. Van Coppenolle “ Instelling en motivering van vrouwelijke psychiatrische patiënten tegenover verschillende bewegingssituaties in de bewegingstherapie (1971)

attitude van 150 psychiatrische patiënten ten overstaan van 14 bewegingssituaties 72 % voorkeurantwoorden slechts 28 % afkeerantwoorden

J. Simons “ Psychomotorische observatie in de psychiatrie: constructie en evaluatie van een doelgerichte observatiemethode” ( De LOVIPT)

de 9 items van de LOVIPT emotionele relaties zelfzekerheid activiteit ontspanning bewegingsbeheersing concentratie bewegingsexpressie verbale communicatie sociale regulatie

voordeel: de items zijn afgeleid van therapeutische doelstellingen de informatie verwijst dus direct naar na te streven doelstellingen bij afwijkende scores

7 punten schaal waarbij score 0 het aangepast, normaal bewegingsgedrag aangeeft +3 +2 afwijkend in positieve zin (teveel) +1 0 niet afwijkend gedrag -1 -2 afwijkend in negatieve zin (te weinig) -3

maximale afwijking is dus 27 dit wil zeggen de patiënt scoort maximaal afwijkend (score -3of +3) op alle 9 items

M. PROBST Body Experience in Eating Disorder Patients juni 1997

lichaamsbeleving bij Anorexia Nervosa en Bulimia Nervosa Patiënten evaluatiemethodes: de videoconfrontatiemethode de videovervormingsmethode de lichaamsattitudevragenlijst therapeutische methodes: ombuigen van negatief lichaamsbeeld

Licentiaats verhandelingen in verband met PMT

Het universitair Cenrum St. Jozef in Kortenberg: PMT bij volwassenen

De Universitaire Kliniek Gasthuisberg: PMT bij kinderen

Seminariewerken in verband met PMT

AANPASSING CURSUS OP BASIS VAN KLINISCHE ERVARING

ontwikkelen van nieuwe toepassingen op basis van nieuwe theorieën nieuwe toepassingen op basis van nieuwe theorieën (vb. fitness bij depressieve patiënten op basis van theoriëen over competentie)

Anorexia nervosa PMT bij anorexia nervosa patiënten op basis van theorieën in verband met het negatief lichaamsbeeld als mede oorzaak

Algemene PMT PMT als een vorm van realisatie van de 9 items van de LOVIPT

9 items van de LOVIPT emotionele relaties zelfzekerheid activiteit ontspanning bewegingsbeheersing concentratie bewegingsexpressie verbale communicatie sociale aanpassing

KRITISCHE BEDENKINGEN OVER DE BRUIKBAARHEID VAN BEPAALDE METHODEN

daardoor pogen we tevens de kursus direct aan de practijk te koppelen

deze practijk wordt dan verder meer in detail uitgewerkt in de cursus “Algemene technieken van PMT”

ALGEMENE BASISPRINCIEPEN VAN PMT

Definitie PMT is het op systematische wijze aanwenden van bewegingssituaties en lichaamssensaties (bv. relaxatie, massage enz.) teneinde doelbewust een gunstige psychologische invloed na te streven bij personen met psychische problemen

Systematisch inwerken dit systematisch werken kan gebeuren: 1. op basis van een psychomotorisch onderzoek dat onmiddellijke aanwijzingen voor therapie verschaft (vb de LOVIPT)

ofwel 2. op basis van algemene opvattingen over therapie 3. of op basis van de algemene therapeutische mogelijkheden van het bewegen en de lichamelijkheid

1.1. PMT op basis van de algemene mogelijkheden van het bewegen en de lichamelijkheid

Basisstelling omdat psychologische beleving en het bewegen als twee aspecten worden beschouwd van één onverbrekelijk menselijk gebeuren (psychosomatische éénheid) mag aangenomen worden dat motorische processen een corrigerende invloed op het psychologisch functioneren uitoefenen (bv. activeren, zelfzekerder maken, tot een doorleefd kontakt met anderen komen)

Een van de sterke punten van PMT is dat: de bewegingssituaties kunnen aangepast worden aan eenieders fysieke mogelijkheden en motivatie

gegevens doctoraatsthesis onze doctoraatsthesis toonde ondermeer aan dat op een populatie van 150 patiënten, 72% positief gemotiveerd was ten opzichte van 15 klassieke bewegingssituaties

een ander voordeel is dat : DE PSYCHOMOTORISCHE THERAPEUT HEEL SPONTAAN wordt BENADERD

de therapeut wordt als een sportbegeleider ervaren dit is een groot voordeel t.o.v. andere therapievormen, waardoor ook de “echtheid” van het psychomotorisch gedrag begunstigd wordt en waardoor ook dit psychomotorisch gedrag een trouwe weerspiegeling is van de basispersoonlijheid (LOVIPT)

film: PMT in een psychotherapeutische gemeenschap toont algemene PMT op basis van de LOVIPT toont PMT in het kader van groepstherapie toont PMT in het kader van psychotherapie: bewust en inzichtelijk het psychomotorisch gedrag aanwenden om veranderingen in de persoonljkheid na te streven

1.2. PMT in het kader van algemene opvattingen over therapie

probleemgericht Onderwijs meer meedenken actiever participeren

1.2.1.het biofysisch verklaringsmodel deze theorie ziet de psychiatrische stoornis als een bio-fysische stoornis die dan ook de grootste aandacht moet krijgen

wat is het biofysisch verklaringsmodel in de psychiatrie?

grootste belang wordt gehecht aan somatische elementen veel belang worden hierbij gehecht aan: de erfelijkheidstheorieën de lichaamstypologie (Kretschmer, Sheldon) en neuro-fysiologische theorieën

of als compensatorische- of adaptieve reacties op dit defect HET MEDISCH MODEL psychische problemen worden gezien als uitdrukking van een onderliggend biologisch defect of als compensatorische- of adaptieve reacties op dit defect

hoe kan PMT binnen het bio-fysisch verklaringsmodel gesitueerd worden?

PMT in dit kader de basisprinciepen van PMT in het kader van deze opvattingen bestaan erin om de somatische toestand van de patiënt zoeken te verbeteren en om dan langs deze weg zijn psychische problemen op te lossen

welke soorten van biofysisch gerichte therapie in de psychiatrie zijn U bekend?

PSYCHOFARMACA neurohormonale defecttheorie: de medicatie herstelt de normale synaptische transmissie neurofysiologische onevenwichtstheorie: de medicatie bewerkstelligt een beter evenwicht tussen de verschillende neurologische systemen

INDELING PSYCHOFARMACA op basis van de scheikundige samenstelling op basis van de neurologische localisatie en van de fysiochemische werking op basis van het klinisch gedrag en de gemoedsstemming

DRIE CATEGORIEEN VAN PSYCHOFARMACA de major tranquilizers (neuroleptica) : heffen de angst op en verminderen de hyperactiviteit zonder duidelijke afzwakking van de cognitieve functies

indeling psychofarmaca de minor tranquilizers: zelfde inwerking doch in mindere mate de antidepressiva: hebben een anti-depressieve werking

wat zijn de voor-en nadelen van psychofarmaca?

VOORDELEN VAN PSYCHOFARMACA eenvoudig om toe te dienen (kost weinig tijd, is relatief goedkoop en economisch als behandelingsvorm) het met relatief grote nauwkeurigheid kunnen bepalen van doseringen

andere voordelen zijn: het kunnen aanwenden ter ondersteuning van andere therapievormen het snel kunnen evalueren van het effect het onmiddellijk kunnen stopzetten in geval van schadelijke effecten

hoe kan de PMT binnen het biofysich verklaringsmodel gesitueerd worden?

ook de PMT KAN GESITUEERD WORDEN IN HET BIOFYSISCH VERKLARINGSMODEL

hoe zou PMT bij depressieve patiënten vanuit het biofysich model nuttig kunnen zijn?

bijvoorbeeld bij depressieve patienten de primaire doelstelling is de fysieke conditie te verbeteren door middel van daarvoor doelbewust gekozen bewegingssituaties : bv. aërobe oefeningen (runningtherapie) zouden bij depressieve patiënten aangewezen zijn doordat ze endorfines (opiumachtige stoffen) zouden vrijmaken, die rechstreeks antidepressief zouden inwerken

vaststelling: depressieve patiënten hebben een zeer slechte fysieke conditie vicieuze cirkel: depressieve stemming weerhoudt de patiënten van fysieke inspanning waardoor de fysieke conditie slechter wordt en waardoor ze nog minder inspanningen doen deze reden alleen reeds vormt een argumentatie voor de noodzaak van oefeningen die de fysieke conditie moeten verbeteren

mogelijke fysieke tests de Coopertest: in 12’ een zo groot mogeljke afstand lopen (maximale test) de Légertest: maximale test waarbij men steeds sneller op en neer moet lopen tussen twee lijnen die op 20 meter van elkaar gelegen zijn (loopsnelheid wordt bepaald door geluidscassette) de Astrandtest: een submaximale fietsproef op een ergometerfiets: de proefpersoon fietst gedurende minstens 6 minuten met een trapfrequentie van 60 omwentelingen per minuut bij een constante belasting

de 2 km wandeltest: bestaat uit het zo snel mogelijk afleggen van een 2 km-wandelparcours: de proefpersoon wandelt zo snel mogelijk aan een gelijkmatig tempo de VO2 max wordt berekend aan de hand van de hartfrequentie op het einde van de test, de wandeltijd, de leeftijd en de Body Mass Index (gewicht/gestalte2) (kg/m2)

wat zouden psychologische voordelen van een verhoogde fitness bij depressieve patiënten kunnen zijn?

daarnaast wordt echter op de eerste plaats een toename van de competentiebeleving nagestreefd en verwacht

competentiebeleving Bandura stelt dat alle psychologische interventies gericht zijn op het vertrouwen in de eigen competentie te herstellen de algemene competentie kan onderverdeeld worden in verschillende competentiegebieden

intellectuele competentie niet intellectuele competentie algemene competentie intellectuele competentie niet intellectuele competentie

niet-intellectuele competentie sociale competentie emotionele competentie lichamelijke competentie

Bandura gaat ervan uit dat succeservaringen op een bepaald terrein zouden kunnen generaliseren naar meer vertrouwen in competentie op andere terreinen in die zin zou het aanleren van lichamelijke vaardigheden kunnen leiden tot meer positieve verwachtingen en vertrouwen in eigen capaciteiten

Uitstekende illustratie Film “Fitness training als Psychomotorische Therapie bij depressieve patiënten”

wat zouden de voordelen van PMT bij anorexia nervosa kunnen zijn vanuit biofysisch standpunt?

Bij anorexia nervosa patiënten bij anorexia nervosapatiënten is het verbeteren van de fysieke conditie bij deze uitgemergelde meisjes op zich ook reeds een doelstelling, die uiteraard zal aangevuld worden door ook op de belevingsaspecten van de lichamelijkheid positief in te werken

bijvoorbeeld: enkele fysieke meetuitslagen van AN patiënten (200) bij opname leeftijd: X: 22.7 jaar (12.8- 42.4) gestalte: X: 164.3 cm (1.40-1.79.5) gewicht: X: 40.3 kg ( 23.4-55.4) vetmassa: X: 13.51% (4.3- 24.8) vetmassa : X: 5.55 kg (0.5- 11.6) vetvrije massa:X: 34.9 kg (22.2-44.4)

welke andere methoden zouden nuttige effecten kunnen opleveren bij psychiatrische patiënten (vanuit biofysisch standpunt)?

ANDERE VOORBEELDEN VAN HET VOORAL BIOFYSISCH INWERKEN ZIJN: het toepassen van relaxatieoefeningen die tot een betere fysieke toestand kunnen leiden (minder vermoeidheid, minder stress, enz.)

welke relaxatiemethoden kent U en hoe is hun inwerking?

de Autogene Training (Schultz): psychologische methode

verklaring van de benaming autos”: door zichzelf “gennan”: verwekken Durand de Bousingen; “un système d’exercices physiologiques et rationels, soigneusement étudiés pour provoquer une déconnection générale de l’organisme, qui par analogie avec les anciens travaux sur l’hypnose, permet toutes les réalisations, propres aux états authentiquement suggestifs”

psychische concentratie zwaarteoefening warmteoefening hartregeling ademhaling plexus solaris frisheid voorhoofd

fysiologische methode van jacobson bewustworden van de tegenstelling tussen spanning en ontspanning door contractie en decontractie van de voornaamste spiergroepen

alsook het verbeteren van de erbarmelijke fysieke conditie van alcoliekers

welke psychologische behandelingsvormen in de psychiatrie zijn u bekend?

1.2.2. de psychologische behandelingsvormen

Verschillende dimensies vier belangrijke dimensies kunnen onderscheiden worden waarmee de verschillende psychologische behandelingsvormen van elkaar kunnen gedifferentieerd worden:

deze vier dimensies zijn 1. de organisatie van de therapie 2. de doelstellingen 3. het therapeutisch proces 4. de aard van de gegevens waarop men zich richt

Voorbeeld de” cliënt centered therapy” wordt toegepast als een individuele behandelingsvorm de doelstellingen worden door de patiënt zelf bepaald en worden naar een groeiobjectief gericht

het therapeutisch proces het therapeutisch proces bestaat uit technieken die het zelfinzicht versterken alsook gevoelens ventileren de therapeut richt zich op fenomenologische gegevens

als verschillende psychologische behandelingsvormen kan men onderscheiden de milieutherapie de ondersteunende therapie de gedragstherapie de fenomenologische reoriënteringsbehandelingsvormen de intrapsychische reconstructiebehandelingsvormen de groepstherapie

wat denkt u dat milieutherapie is en wat zouden de voordelen ervan kunnen zijn?

milieutherapie het milieu zal aangewend worden om: enerzijds steun en bescherming te verschaffen en anderzijds doelstellingen te realiseren zoals het vrijmaken van geremde mogelijkheden of het ontwikkelen van sociale vaardigheden

milieutherapie in de psychiatrische instelling de psychiatrische instelling kan heden ten dage als een therapeutische gemeenschap beschouwd worden waarbij dit milieu op systematischewijze aangewend en zelfs “gemanipuleerd” wordt om onaangepast gedrag in gunstige zin om te buigen

PMT in het kader van milieutherapie PMT leent zich uitstekend in het kader van milieutherapie het gaat immers om in groep uitgevoerde bewegingsvormen waarbij er tal van mogelijkheden om onaangepast gedrag bij te sturen

PMT in het kader van ondersteunende therapie de ondersteunende therapie zoekt niet om wezenlijke veranderingen in de persoonlijkheid van de patiënt te brengen, maar veeleer om de bestaande persoonlijkheid en gedragspatronen te versterken zodat hij of zij opnieuw kan functioneren als voor de psychologische problemen

PMT en ondersteunende therapie PMT kan zich hier heel goed bij aansluiten,bv. door de patiënt zich in bewegingssituaties te laten uitleven (ventileren)

PMT en ondersteunende therapie ook door hem of haar gerust te stellen door aan te tonen dat het psychomotorisch functioneren intact is door hen te overtuigen van hun fysieke mogelijkheden via positieve ervaringen van tot wat ze nog in staat zijn

wat is u bekend over gedragstherapie?

PMT in het kader van gedragstherapie de gedragstherapie is overtuigd dat alle pathologisch gedrag “aangeleerd” gedrag is, dat volgens dezelfde principes waarmee het aangeleerd werd ook kan “afgeleerd” worden

gedragstherapie om de therapeutische doelstellingen te bereiken moet de therapeut vooreerst de onaangepaste gedragingen (symptomen) specifiëren, alsook de variabelen in de omgeving(prikkels en bekrachtigers), die deze versterken

afleren van onaangepast gedrag en aanleren van gewenst gedrag eens dit specifiëren is gebeurd kan de therapeut een programma van leerprocessen opstellen om het elimineren van onaangepast gedrag en het stimuleren van aangepaste gedragingen mogelijk te maken

methodes om gedrag te elimineren aversief leren, waarbij een aangename respons (drinken) geassocieerd wordt met een onaangename respons (braken en pijn)

methodes om gedrag te elimineren extinctiemethodes, die zich in tegenstelling met de contraconditioneringsmethodes, direct op het ongewenst gedrag richten, zoals bv. de implosieve therapie(“flooding”),waarbij in de verbeelding de meest angstaanjagende situatie opgeroepen wordt en waarbij de patiënt zal leren dat indien er niets gevaarlijks gebeurt zijn vrees ongegrond was

methodes om gedrag te elimineren het niet verder geven van bekrachtiging, waarbij de taktiek erop gericht is om het ongewenst gedrag spontaan te elimineren door de eerst voorziene beloning (bekrachtiger) niet toe te kennen

methodes om nieuw gedrag te ontwikkelen zijn: de selectieve positieve bekrachtiging waarbij beloningen voorzien worden wanneer de patiënt gewenst gedrag vertoont en waarbij de beloningen ontnomen worden wanneer ongewenst gedrag optreedt

methodes om nieuw gedrag te ontwikkelen modelimitatie waarbij de patiënt een model van gewenste behandeling observeert en imiteert dat daarna beloond wordt

evaluatie van de gedragstherapie de voorstanders stellen dat de voordelen als volgt kunnen samengevat worden: de principes die er aan de basis van liggen zijn wetenschappelijke gegevens die in laboratoria werden ontdekt de gedragstherapeuten richten zich op zeer concrete en specifieke problemen

Voordelen van gedragstherapie in vergelijking met andere therapeuten bereikt men vlugger resultaten wat dus economisch gunstiger is

andere voordelen zijn dat gedragstherapie kan uitgevoerd worden door personeelsleden met een minder ver doorgedreven vooropleiding, wat economisch gunstiger is

negatieve evaluatie van de gedragstherapie de tegenstanders van de gedragstherapie trekken de waarde van de leerprincipes in twijfel: ze betwijfelen of de leertheorieën die alles beperken tot prikkels, conditioneren, respons en bekrachtiging voldoende gevoelig zijn om het complex proces van een psychologische behandeling te kunnen omvatten

andere nadelen van gedragstherapie ze verwijten ook de gedragstherapeuten zich enkel en alleen te richten op oppervlakkige- en eng omschreven problemen waarvan ze de onderliggende oorzaken niet kennen daardoor noemen ze de voordelen van de gedragstherapie tijdelijk en illusoir

PMT in het kader van gedragstherapie het is evident dat de PMT heel gemakkelijk kan inspelen om ongewenst gedrag tijdens de bewegingssituaties te elimineren hoe zou dit kunnen?

ook kan PMT goed inspelen op gedragstherapie door nieuw gewenst gedrag te ontwikkelen

gedragstheorie van Lewinsohn over het ontstaan van de depressie (1982)

probeer eens zelf een theorie te ontwikkelen die het ontstaan van een depressie in gedragstherapeutische termen poogt te omschrijven

depressief gedrag ontstaat als gevolg van uitdoving van normaal gedrag het aantal en de kwaliteit van positieve gebeurtenissen volstaan niet meer om normaal gedrag te onderhouden

bovendien bestaat er een overmaat van negatieve bekrachtigers theorie van Lewinsohn bovendien bestaat er een overmaat van negatieve bekrachtigers mislukkingen krenkingen traumatische ervaringen

depressieve mensen schieten tekort in hun sociale-en andere vaardigheden die positieve bekrachtigers creëeren

waardoor de frequentie van dit depressief gedrag toeneemt aanvankelijk reageert de sociale omgeving met sympathie en bezorgdheid op het depressief gedrag waardoor de frequentie van dit depressief gedrag toeneemt nadien wordt de depressieve persoon gemeden, waardoor het depressief gedrag nog versterkt wordt

depressies worden best behandeld (volgens Lewinsohn) door het aanleren en bekrachtigen van niet-depressief gedrag het ontdekken van nieuwe (fitness- en motorische) vaardigheden versterkt en doorbreekt het negatief verwachtingspatroon en zelfwaardegevoel

hij hecht veel belang aan het stellen van bepaalde doelen om de patiënt los te weken uit preoccupaties uit het verleden en te richten naar de toekomst centraal staan hierbij het opdoen van plezierige, aangename (fitness- en motorische) ervaringen die de patiënt als zinvol ervaart

toegepast op de PMT kan men deze principes als volgt uitwerken het opmaken van een basislijn aan de hand van meetinstrumenten die de fysieke conditie evalueren het vooropstellen van concrete en realiseerbare doelstellingen betreffen het verbeteren van de fysieke conditie

gedragstherapeutische principes in de PMT het bespreken van de verwachtingen en de weerstand van de patiënt het maken van duidelijke afspraken het bekrachtigen door succeservaring en sociale waardering

heel belangrijk zijn ook zelfmonitoring en feedback over geboekte resultaten (vorderingen in fitness) extinctie: het niet meer bekrachtigen van depressief gedrag tijdens de PMT

doelstellingen van fitnessbegeleiding van depressieve patiënten als PMT in een gedragstherapeutische setting

probeer deze doelstellingen even zelf af te leiden

doelstellingen verminderen van de depressieve stemmingstoestand verminderen van angstgevoelens en spanningen verbeteren van de objectieve en subjectieve fitness en van de lichaamswaardering

verdere doelstellingen zijn: het opnieuw leren genieten van het eigen lichaam het erkennen en aanvaarden van de eigen mogelijkheden en beperkingen het ontwikkelen van een beter gezondheidsgedrag het verwerven van een beter inzicht in de interacties tussen het fysiek- psychologisch- en sociaal functioneren

film: fitness als psychomotorische therapie bij depressieve patiënten

DE FENOMENOLOGISCHE REORIËNTERINGS- BEHANDELINGSVORMEN deze methodes leggen de nadruk op interne processen die aan de basis liggen van de gedragingen en zien de psychopathologie in termen van diep ingewortelde karaktertrekken die het gedrag bepalen

fenomenologie de gedragingen zijn enkel en alleen de naar buiten gebrachte gevolgen van interne drijfveren waarop de fenomenologen zich dan zullen richten

belang van de bewuste waarneming ze zijn ook overtuigd van het belang van bewuste waarnemingen en attitudes, omdat ze geloven dat bewuste processen van cruciaal belang zijn voor het ontstaan en voortduren van psychopathologische symptomen

heroriëntering de therapie is derhalve gericht op de heroriëntering van bewust ervaren afwijkende gevoelens en foutieve overtuigingen

5 stappen in het therapeutisch proces het tot stand brengen van het contact,waarbij een echte behandelingssfeer wordt gecreëerd waarin de patiënt met een echte bezorgdheid wordt benaderd en waarbij de therapeut overtuigd is van de waardevolle potentialiteiten die in de patiënt aanwezig zijn

verdere stappen zijn: de exploratie van gedachten en gevoelens de selectieve benadering waarbij enkele centrale thema’s uitgediept worden de ontwikkeling van inzicht het bevorderen van constructieve alternatieven

verschillen tussen de fenomenologische therapeuten de verschillen tussen de fenomenologisch georiënteerde therapeuten bestaan in de stijl van de interactie

verschillen in stijl aanmoedigend bij therapeuten die de zelfactualiseringsmethode voorstaan, waarbij ze aannemen dat iedere persoon over voldoende levenswijsheid beschikt om een levensloop te kiezen die de meest gunstige is

andere verschillen zijn: directief-confronterend bij deze therapeuten die menen dat de patiënt daartoe niet in staat is en overtuigd moet worden om bepaaalde waardensystemen aan te nemen

een andere stijl is tenslotte nog de cognitieve leerbenadering, waarbij de therapeut noch directief, noch non-directief is maar met de patiënt tot een accoord komt over de storende gewoontes die de moeilijkheden veroorzaken

positieve aspecten van de fenomenologische benadering

positief het taalgebruik houdt verband met voor de patiënt zinvolle te begrijpen feiten, waardoor ze ook in staat zijn van wat ze geleerd hebben te kunnen vertalen naar de concrete realiteit het zich richten op interne processen, waardoor ze beter dan de gedragstherapie complexe begrippen kan benaderen

de negatieve kritiek op de fenomenologische reoriënteringsbehandeling

negatieve elementen de methode is vaag geformuleerd ze blijkt ook niet veel meer te zijn dan de ondersteunende therapie (geruststellen, ventileren, overtuigen)

verdere negatieve kritiek vanuit de intrapsychische reconstructiebehandelingsvormen krijgt ze het verwijt dat ze geen belang hechten aan de onbewuste wortels van het pathologisch gedrag

ook nog dat ze zich uitsluitend richt tot patiënten die in staat zijn tot zelfexploratie en zich aldus beperkt tot stabiele en intelligente personen

PMT in het kader van de fenomenologie

is vanzelfsprekend de psychomotorisch therapeut kan zich gemakkelijk bij deze theorieën aansluiten alsook bij de werkwijze waarbij het bewegen dan kan gezien worden : als een middel tot zelfactualisering, als confronterend-directief, of als het bewust aanleren van nieuwe gedragingen

ook de spontane attitude van de psychomotorische therapeut is aldus de typisch fenomenologische attitude van de therapeut, die echtheid, empathie en waardering voor de patiënt moet uitstralen, is trouwens de aangewezen houding van iedere PM-therapeut

de intrapsychische reconstructiebehandelings vormen

gemeenschappelijke aspecten ze hebben een aantal opvattingen gemeen waardoor dat ze zich van andere scholen onderscheiden

interne processen ze richten zich op interne processen die volgens dit denkkader aan de grondslag liggen van de concrete handelingen

verdere kenmerken daarbij is hun aandacht niet op het bewuste maar op het onbewuste geconcentreerd: echt inzicht kan volgens deze richting onmogelijk op bewust niveau gebeuren, maar alleen wanneer de diep ingewortelde krachten van het onbewuste naar boven gebracht- en geanalyseerd kunnen worden

reconstructie van de persoonlijkheid ze nemen het reconstrueren van de persoonlijkheid als doelstelling, en niet het verwijderen van een symptoom of een reoriëntering van een attitude

positieve evaluatie de intrapsychische therapeuten durven de moeilijke taak aan om de innerlijke processen herop te bouwen

welke kritiek zou u kunnen formuleren op deze richting?

kritiek kritiek: betreft de onderliggende theorie, de gebruikte techniek en de practische uitvoerbaarheid:

belangrijkste kritiek de voornaamste kritiek omvat het verwijt dat de intrapsychische gegevens vaag en ontoegankelijk zijn

metafysische elementen van de therapeuten wordt verwacht dat ze “metafysische elementen” hanteren, waarvan het bestaan niet vast te stellen is en waarvan de veranderingen empirisch nooit bewezen kunnen worden

verdere kritiek is dat: het therapeutisch proces als nodeloos ingewikkeld en afdwalend wordt beschouwd dat feiten en gebeurtenissen worden “opgegraven” die helemaal ondergeschikt en irrelevant zijn voor de problemen van de patiënt

arrogantie een andere veel geuite kritiek is dat de therapeut als “arrogant” wordt beschouwd omdat hij beweert dat de patiënt door iets anders “gestoord” is dan door wat de patiënt zelf zegt

denkkader therapeut door zijn “therapeutische maneuvers” dwingt de therapeut de patiënt “kwalen” te aanvaarden die passen in het denkkader van de therapeut

economisch belastend tenslotte is deze behandelingsvorm economisch erg belastend: 3 à 4 zittingen per week over een zeer lange periode

PMT in het kader van de intrapsychishe behandelingsmethoden bij kinderen

speltherapie ook hierbij kan de PMT aansluiten: bv door middel van speltherapie bij kinderen: ze krijgen de kans om met verschillend- en suggestief spelmateriaal om te gaan dat hen de mogelijkheid biedt om gevoelens en gedachten uit te drukken, wat ze anders niet zouden kunnen of durven

interpretatie andere therapeuten zullen de handelingen en associaties van het kind interpreteren, waardoor ze onbewuste betekenissen van het handelen aan het kind kenbaar pogen te maken

eenzelfde gedachtengang kan gevolgd worden voor de toepassing van PMT bij volwassenen

PMT in het kader van een analytische psychotherapeutische behandeling

specifieke werkwijze fysiek presteren is van minder belang wel is er speciale aandacht voor de onderliggende betekenis van het bewegingsgedrag en de lichaamsbelevingen er is vooral respect en aandacht voor de eigenheid van elke persoon er wordt een veilige ruimte geboden voor openheid, speelsheid, fantasie en experiment

groepsdynamische aspecten gezien de activiteiten hoofdzakelijk in groep gebeuren worden groepsdynamische aspecten zichtbaar en zijn interacties ook belangrijk in het kader van de persoonlijke ontwikkeling

individuele PMT in een psychoanalytisch kader alhoewel er meestal gewerkt wordt in een groep van 8 personen, wordt soms ook de mogelijkheid geboden om in een kleine groep of zelfs individueel aan PMT te doen het gaat hier meestal om kortdurende programma’s

individuele PMT in een psychoanalytisch kader vb. een loopprogramma, autogene training, PMT gericht op problemen in verband met de eigen lichamelijkheid het is de bedoeling dat door deze individuele aanpak het beoogde ontwikkelingsproces versneld wordt

de groepstherapie is een psychologische behandelingsvorm die ontstond op basis van een gebrek aan voldoende geschoolde therapeuten voor individuele therapie, alsook uit nood naar nieuwe vormen van therapie voor deze patiënten waarvoor een individuele therapie niet aangewezen was

semirealistische sfeer groepstherapeuten nemen aan dat de semi-realistische sfeer van een patiëntengroep op en duidelijke wijze deze gedragingen en zienswijzen aan het licht brengen die de gewone dagelijkse kontakten met anderen bemoeilijken

correctie van gedrag anderszijds kunnen deze storende gedragingen in meer sociaal aanvaardbare gedragingen gecorrigeerd worden

probeer eens zelf de voor- en nadelen van groepstherapie te bedenken

positieve aspecten van groepstherapie de voorstanders van groepstherapie zien de volgende voordelen: de patiënt verwerft nieuwe gewoontes in een situatie die fel gelijkt op zijn natuurlijke wereld van interpersoonlijke relaties, waardoor het gemakkelijker wordt om de in de groepsrelaties verworven nieuwe mogelijkheden in de buitenwereld toe te passen

andere voordelen zijn doordat de patiënt zich leert aanpassen aan verschillende persoonlijkheden van de groep, verwerft hij meer vaardigheden om met verschillende mensen om te gaan hij wordt in staat om kritiek te aanvaarden, en begint zichzelf te zien zoals de anderen hem zien, waardoor hij een meer realistische visie over zichzelf ontwikkelt

nog andere voordelen van groepstherapie hij wordt ook in staat om de gevoelens van anderen te aanvaarden en kan de anderen ook v an nut zijn bij het helpen oplossen van hun problemen

de critici van de groepstherapie merken op dat: de diepere problemen dikwijls niet kunnen opgelost worden en verloren gaan in de vele stemmen die met elkaar wedijveren om binnen de groep aan belangrijkheid te winnen

andere negatieve elementen zijn schuchtere patiënten komen dikwijls weinig aan bod, vooral in groepen waar er een grote doorstroming van patiënten is er is ook het gevaar dat het veiligheidsgevoel bij veel patiënten kan ondermijnd worden door de vrije meningsuiting van de groepsleden

methodes van groepstherapie activiteitsgroepen: waar de patiënt in een soort clubleven geplaatst wordt, waar activiteiten als groepsspelen, handwerk, reizen, enz . uitgeoefend worden

activiteitsgroepen in tegenstelling met andere vormen van groepstherapie zoekt deze vorm minder de problemen van de patiënten aan te tonen of te bespreken, maar het is vooral de bedoeling om een sociale leersituatie te creëren

Andere vormen van groepstherapie zijn: gespreksgroepen die meer of minder directief kunnen geleid worden

vormen van groepstherapie analytische groepen die hun inspiratie in de analytische theorieën vinden rollenspelgroepen waarbij gebruik gemaakt wordt van psychodramatechnieken

film PMT bij anorexia nervosapatienten is ook en vorm van groepstherapie waarbij doelbewust gestreefd wordt naar een verbetering in de diverse aspecten van de gestoorde lichaamsbeleving

wat zoudt u uzelf kunnen concluderen uit het overzicht van deze psychologische behandelingsvormen voor wat betreft verschillen en gelijkenissen en voor wat betreft het toepassen ervan in de PMT?

besluit van de psychologische behandelingsvormen uit het overzicht van de verschillende behandelingsvormen blijkt hoe verschillend deze kunnen zijn

minder contradictorisch dan op het eerste gezicht toch is het zo dat ze minder contradictorisch zijn dan ze op het eertse gezicht lijken en dikwijls als aanvullende behandelingsvormen kunnen beschouwd worden waarbij iedere methode zich op één facet van het multidimensionele begrip psychopathologie richt

het effect is groter dan het louter beoogde men mag aannemen dat alhoewel iedere behandelingsvorm zich op dit ene facet richt, het beoogde effect groter is dan de therapeut verwacht had

gemeenschappelijke elementen in de verschillende therapeutische benaderingen in de realiteit is het toch zo dat iedere therapeut, ongeacht de achterliggende theorie, als uiteindelijk resultaat van de behandeling sommige gedragingen zal zoeken te veranderen elementen van het fenomenologisch zelfbeeld zal wijzigen en secundair ook op andere niveau’s een positieve inwerking hebben

factoren van zijn intrapsychische wereld anders zal ordenen met andere woorden: de patiënt vormt een natuurlijke eenheid uit en is geen mechanisme dat uit verschillende onderdelen bestaat die overeenstemmen met bepaalde theorieën

secundaire voordelen gunstige resultaten ter hoogte van één aspect van deze complexe eenheid zullen ongetwijfeld secundair ook op andere niveau’s een positieve inwerking hebben

al deze conclusies gelden in deze gedachtengang evenzeer voor de verschillende vormen v an PMT die zich op deze behandelingsvormen kunnen enten

PMT in het kader van de verschillende psychologische behandelingsvormen milieutherapie ondersteunende therapie gedragstherapie fenomenologische therapie psychoanalytisch denkkader groepstherapie

illustratie van PMT in het kader van een psychotherapeutische (analytische) vorm van groepstherapie (bewustmaken, reflecteren van de innerlijke aspecten van het bewegingsgedrag bv door middel van het bekijken van videobeelden ) cfr. film eerste les illustratie van de het scoren door middel van de LOVIPT

voordelen van deze film geeft een concreet idee wat PMT is leert U richten op psychologische aspecten leert U observeren toont op didactische wijze pathologisch en genormaliseerd bewegingsgedrag (“happy end”-patiënten)

1.3. PMT in het kader van algemene psychopathologische stoornissen

1.3.1. stoornissen bij volwassenen Dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen.

probeer eens zelf te vinden op welke wijze PMT hierbij therapeutisch gunstig zou kunnen zijn

dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen de volgende kenmerken kunnen een indicatie uitmaken voor PMT: geheugenstoornissen (het onvermogen om nieuwe informatie te leren en zich eerder aangeleerde informatie te herinneren); apraxie (het onvermogen om objecten te herkennen of te identificeren, ondanks intacte zintuigelijke waarneming)

overige indicaties voor PMT bij deze patiënten een stoornis in het uitvoeren van activiteiten (dwz het plannen, het organiseren, het in de juiste volgorde uitvoeren, het abstraheren); stemmingsstoornissen, angststoornissen, psychotische syndromen, katatone stoornissen in de psychomotoriek, zoals algehele verstarring of een doelloze excessieve motorische activiteit.

dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen negativisme, mutisme, enz., of persoonlijkheidsstoornissen, zoals affectlabiliteit, recidiverende uitbarstingen van agressie of woedeontremmingsverschijnselen opvallende apathie en achterdocht

rol van de PMT de PMT zal bij al deze stoornissen bewegingssituaties aanwenden die doelgericht gunstig zoeken in te werken op al deze symptomen

Videofilm PMT bij demente bejaarden een voorbeeld van een dergelijke behandeling van PMT bij demente bejaarden wordt gegeven in de volgende videofilm deze film werd gerealiseerd wanneer we de mogelijkheid hadden te kunnen beschikken over een vaste therapeut voor de periode van één jaar

basisprinciepen doordat de patiënten 3 maal per week dezelfde therapeut zien is er een zekere vertrouwdheid die onontbeerlijk is de bewegingssituaties dienen uiteraard aan de beperkte bewegingsmogelijkheden aangepast te worden ze moeten steeds een succeservaring mogelijk maken

motiverend karakter van de bewegingssituaties door vereenvoudigingen (bv het gebruik van een ballon in plaats van een bal) worden bewegingssituaties uitvoerbaar en attractiever gemaakt enkele basisbewegingen hebben een inherent motiverend karakter (bv. kegels omver gooien) die zelfs demente bejaarden niet onverschillig laten

problemen in verband met de verdeling van de PMT over de verschillende patiëntengroepen een vraag die dikwijls gesteld wordt is de volgende: op welke patiënten moeten we onze inspanningen vooral concentreren? moeten we bij deze keuze ons vooral niet richten op deze patiënten die nog terug in de maatschappij kunnen terugkeren?

de kwaliteit van het leven een andere vraag is of we deze patiënten wel moeten “meetrekken” naar de PMT, ook als het tegen hun zin is ? met andere woorden: verhoogt de kwaliteit van hun leven door deze activiteiten verplichtend te maken?

snoezelen de patiënt in een aangename fysieke situatie brengen (warm water bad, hoofd wassen, haar wassen, haartooi enz.) van deze gunstige situatie gebruik maken om een dieper kontakt te krijgen door relevante motiverende prikkels aan te bieden (voorkeurmuziek beluisteren, een lied zingen, een gedicht voorlezen enz.)

zinvolheid we menen toch dat dit zinvol was de film toont de evidentie dat: ze hun motorische vaardigheid op een zo hoog mogelijk peil pogen te houden dat ze participeren en cognitief actief zijn dat ze ook sociaal actief zijn dat ze er vreugde aan beleven

voordelen van videomateriaal objectieve psychomotorische tests zijn bij een dergelijke groep van patiënten niet uit te voeren ook vragenlijsten kunnen niet begrepen en ingevuld worden` dus is beeldmateriaal het meest relevante bewijs om de belangrijkheid van een dergelijke aanpak aan te tonen

stoornissen door gebruik van alcohol en andere psychoactieve stoffen alcoholverslaving hoeft geen verdere verklaring de psychoactieve stoffen kunnen als volgt ingedeeld worden:

indeling van de psychoactieve stoffen de psycholeptica, dit zijn stoffen die een overwegend dempende inwerking op de hersenen uitoefenen (sedativa zoals hypnotica, en tranquillizers en opiaten zoals morfine)

indeling de psychoanaleptica: dit zijn stoffen die een overwegend stimulerende werking uitoefenen ( zoals cocaïne, amfetamine, cafeïne en nicotine) de psychodysleptica, dit zijn stoffen die een vrij complexe invloed op de hersenen uitoefenen, zoals LSD, cannabis en marihuana, en die ook hallucinogenen genoemd worden

alcohol en andere psychoactieve stoffen daarnaast zijn er nog de “overige stoffen”, zoals vluchtige stoffen die gesnoven worden zoals bijvoorbeeld oplosmiddelen voor lijm en diverse reinigingsmiddelen

PMT en alcoholverslaving de psycho-organische stoornissen waarvoor PMT een indicatie kan bieden, situeren zich in het pogen te neutraliseren van de lichamelijke schade door alcohol: zoals ondermeer: spierafwijkingen en aandoeningen van het zenuwstelsel in de vorm van perifere neuropathie met uitvalsverschijnselen, enz.

verdere doelstellingen van PMT uiteraard zal PMT op de eerste plaats oog hebben voor de psychologische componenten, door bijvoorbeeld de patiënten te confronteren met de nadelen van alcohol op de fysieke conditie

“verslaafd maken” anderszijds kan de PMT pogen de patiënt “verslaafd” te maken aan een positieve fysieke inspanning zoals bv. lopen enz.

PMT en druggebruik ook druggebruik leidt tot allerlei fysieke-en psychologische stoornissen, zoals: coördinatiestoornissen

fysieke en psychologischestoornissen onzekere gang geheugenstoornissen, angst, prikkelbaarheid, tremor,duizeligheid, spierpijn, apathie en dysforie

PMT en druggebruik ook hier zal de PMT enerzijds zoeken te confronteren met de negatieve effecten op de fysieke toestand

PMT en druggebruik en anderszijds een “alternatieve” positieve verslaving aan fysieke inspannning zoeken te realiseren door het aanbieden van positieve bekrachtiging bij het lukken van bijvoorbeeld duurprestaties bij het lopen, het fietsen, het zwemmen, het wandelen enz.

schizofrenie en andere psychotische stoornissen hoe zou hierbij de PMT therapeutisch kunnen inwerken?

PMT kan hierbij pogen in te werken op de denkstoornissen die centraal staan in de symptomatologie, door de patiënt te confronteren met bewegingssituaties waarbij concentratie vereist is zoals bv. de bal naar een medepatiënt werpen en daarbij de naam van de patiënt noemen enz.

confrontatie met bewegingssituaties vormen anderzijds ook een verplichting om de waarneming aan de concrete realiteit aan te passen en kan aldus gunstig inwerken op waarnemingsstoornissen, door het tegenwerken aan het afdwalen in droom en fantasie

PMT en schizofrenie en psychotische stoornissen evenzeer kunnen motiverende bewegingssituaties, zoals spelvormen gunstig inwerken op de stoornissen in het gevoelsleven (affectieve vervlakking)

PMT en schizofrene stoornissen terzelfdertijd kunnen op dezelfde wijze ook de aandachtstoornissen gunstig beïnvloed worden, omdat de spelsituaties bv. de volledige aandacht opeisen ook de bewegingsstoornissen (katatonie) kunnen daardoor in gunstige zin beïnvloed worden

stemmingsstoornissen de stemming wordt gedefinieerd als een continu aanwezige emotionele toestand die bepalend is voor de manier waarop we onszelf, onze wereld, ons verleden en onze toekomst ervaren

hoe zou PMT stemmingsstoornissen gunstig kunnen beïnvloeden?

PMT en depressie PMT kan gunstig inwerken bij depressieve syndromen en meer bepaald op de volgende kenmerken ervan: vermindering van interesse voor activiteiten slaapklachten

inwerking van PMT op depressie psychomotorische gejaagdheid, vermoeidheid en verlies aan energie gevoelens van waardeloosheid pessimistische beoordeling van de eigen lichamelijke gezondheid

andere mogelijke inwerkingsmogelijkheden van PMT bij depressie concentratieverlies sociale teruggetrokkenheid en chronische vermoeidheid

wijze van inwerking van PMT bij stemmingsstoornissen activerend, motiverend, en zelfvertrouwend bevorderend karakter van doelbewust gekozen bewegingssituaties en trainingsprogramma’s

wijze van inwerken van PMT tevens kan de reële fysieke conditie verbeterd worden, waardoor eveneens de slaap- en vermoeidheidsproblemen kunnen “aangepakt” worden runningstherapie en fitnessprogramma’s zullen bijvoorbeeld terzelfdertijd de objectieve en subjectieve fitness pogen te verbeteren

videofilm “ Fitness als Psychomotorische Therapie bij depressieve Patiënten” “Magna Cum Lauda Award” Internationaal Wetenschappelijk Filmfestival Hannover 1992”

Een duidelijke illustratie van onze manier van werken bij depressieve patiënten in het Universitair Psychiatrisch Centrum St. Jozef in Kortenberg” naast de “gewone” , algemene PMT (3 maal per week in groepen van 8 à 10 personen, krijgen depressieve patiënten, eveneens 3 maal per week een bijkomende specifieke vorm van PMT door middel van fitnessoefeningen

de acteurs zijn personeelsleden en stagiairs PMT de hoofdrol wordt gespeeld door de maatschappelijk werker op die afdeling die dit schitterend doet zijn gezichts- en lichaaamsexpressie is helemaal deze van een echte depressieve patiënt

positieve resultaten deze manier van werken wordt reeds een vijftaltal jaren systematisch toegepast en de onderzoeksresultaten zijn positief objectieve fitnesstests en vooral de subjectieve ervaring van een verbeterde fitness die tot een meer positieve stemmingstoestand leidt wordt door vele patiënten zelf bevestigd

van cross-sectioneel onderzoek naar case studies om de effecten van deze specifieke vorm van PMT na te gaan maken we van langs om meer gebruik van gevalsstudies deze zijn meer geschikt om te weten te komen hoe de “individuele patiënt” op deze aanpak reageert (qualitative research)

nadelen van cross-sectioneel onderzoek zijn dat de individualiteit van iedere patiënt verloren gaat in het “gemiddeld resultaat “ van een groep depressieve patiënten want iedere patiënt is uniek en de gemiddelde depressieve patiënt bestaat niet

problematiek van controlegroepen een cross-sectioneel onderzoek vereist een controlegroep om de resultaten van de experimentele groep mee te vergelijken welnu het is extreem moeilijk om vergelijkbare controlegroepen te vinden die “gematcht” zijn qua ernst en gelijkaardigheid van depressieve stoornis

ethische problemen een ideale controlegroep wordt bij toeval samengesteld dit kan uiteraard niet gebeuren bij patiënten die zich voor behandeling aanmelden

want iedere patiënt heeft recht op de beste behandeling en die kan men daarvan niet onthouden wanneer men met een grote zekerheid vermoedt dat bijvoorbeeld fitness een positief resultaat kan teweegbrengen

onderzoeksvragen neemt de depressie af na het fitnessprogramma? verandert de lichaamsattitude ? verbetert de subjectieve fitheid?

andere onderzoeksvragen resulteert het fitnessgedrag in een conditionele vooruitgang? verandert het copinggedrag? bestaat er een verband tussen fysiologische en psychologische parameters?

psychologische meetinstrumenten Beck Depression Inventory (minstens score 16) Lichaamsattitudeschaal van Baardman (LAS): ze gaat na of er een verband bestaat tussen de negatieve lichaamsbeleving en de sociale omgang

psychologische meetinstrumenten de Utrechtse Copinglijst (UCL): evalueert hoe de patiënt over het algemeen reageert wanneer hij geconfronteerd wordt met problemen die aanpassing vereisen

psychologische meetinstrumenten de Algemene Competentieschaal (Alcos):evalueert de algemene competentiebeleving de Lichamelijke Vaardighedenschaal (Livas) evalueert de lichamelijke competentiebeleving

psychomotorische vragenlijsten: de bewegingsanamnese bewegingsanamnese: richt zich naar de vroegere bewegingservaring de positieve en negatieve fysieke belevenissen de motivatie tot sportbeoefening

het gezondheidsgedrag en bewegingsanamnese het gezondheidsgedrag en de verwachtingen van de patient t.o.v. het fitnessprogramma

de vragenlijst naar de effecten van het fitnessprogramma richt zich op de positieve of negatieve ervaringen van de pa tiënt bij het beëindigen van het programma of in de follow-up periode

motorische meetinstrumenten de proef van Astrand: is een submaximale inspanningsproef op een ergometerfiets de Légertest: is een progressief maximale looptest proef van Franz ukk 2 km wandeltest Eurofit-testbatterij:

de Eurofittestbatterij de Eurofittestbatterij: bestaat uit 8 items: explosieve kracht statische kracht functionele kracht evenwicht loopsnelheid snelheid ledematen lenigheid rompkracht

op een groep van 19 proefpersonen 12 vrouwen en 7 mannen gemiddelde leeftijd 38 jaar en 6 maanden depressie in engere zin en dystemie (DSM III R) score van minstens 16 op de BDI geen somatische tegenindicaties

fitnessprogramma 3 sessies per week gedurende 10 weken 3 à 4 patiënten per groep

resultaten BDI score neemt af van 28 naar 18 meer positieve lichaamsbeleving meer adekwaat copinggedrag VO2 Max toename van 18% (Astrand) VO2 Max toename van 10% (Leger)

nieuwe statistische technieken de nadelen van dit niet werken met vergelijkbare controlegroepen kan opgevangen worden door nieuwe statistische technieken die op de “single case design” kunnen toegepast worden randomisatietoetsen tijdreeksanalysen

zoals de abnormale en continu aanwezige uitgelaten stemming PMT en manie  zoals de abnormale en continu aanwezige uitgelaten stemming het abnormaal verhoogd zelfgevoel(meerderwaardigheid) afgenomen slaapbehoefte, gedachtenvlucht, verhoogde afleidbaarheid, psychomotorische gejaagdheid en overmatige drang tot activiteit

PMT en angststoornissen ook angststoornissen kunnen een indicatiegebied voor PMT zijn bij paniekstoornissen en agorafobie zijn de volgende symptomen gunstig te beïnvloeden door relaxatieoefeningen en aangepaste bewegingssituaties:

indicaties voor PMT bij angsstoornissen bonzende hartkloppingen zweten trillen gevoel van ademnood gevoel van verstikking pijn en onaangenaam gevoel in de bortstreek misselijkheid en maagklachten gevoel van duizeligheid

deze somatische uitingen van psychische gevoelens moeten doorbroken en omgebogen worden om aldus de onderliggende psychische stress te kunnen afzwakken

relaxatieoefeningen en bewegingssituaties doorbreken deze vicieuze cirkel bewegings-en sport en spelsituaties kunnen bij angstige patiënten deze somatische stoornissen opheffen doordat ze de patiënt gewoon maken aan bv een “bonzend hart” en “zweten” zonder dat daar angstgevoelens mee gepaard gaan

verhoging van het zelfvertrouwen werkt angstreducerend systematische training van de fysieke conditie ( vooral kracht-en uithoudingstraining) verhogen het competentiegevoel dit beïnvloedt het zelfvertrouwen in positieve zin wat automatisch angstreducerend werkt

sociale fobie hierbij gaat het om een hardnekkige angst voor één of meer situaties waarin een persoon blootgesteld is aan het kritisch oordeel van anderen

sociale fobie zoals spreekangst angst om zich belachelijk te maken ook hier zijn relaxatieoefeningen aangewezen alsmede in een bewegingssituatie alleen voor de anderen te durven komen

zelfvertrouwen ook hier zijn uiteraard dezelfde positieve resultaten te verwachten van het verhogen van het zelfvertrouwen door middel van een daarvoor speciaal opgezet trainingsprogramma dat de kracht en het uithoudingsvermogen opvoert

obsessief-compulsieve stoornissen hierbij staan steeds terugkerende dwanggedachten of dwanghandelingen centraal de klachten veroorzaken veel spanning en kosten de patiënt minstens één uur per dag de dwanghandelingen zijn ontwikkeld om spanning te neutraliseren of om spanning of een dreigende gebeurtenis te voorkomen

mogelijkheden van PMT bij obsessief-compulsieve stoornissen en gegeneraliseerde angststoornissen opheffen van de onderliggende spanning door relaxatieoefeningen in spel-en bewegingssituaties opkomende dwanghandelingen “afleren”

eenzelfde gedachtengang voor PMT bij posttraumatische stressstoornissen dit zijn ingrijpende gebeurtenissen wanneer de betrokkene met de dood of ernstig lichamelijk letsel werd bedreigd zoals verkrachting, beroving met geweld, een ernstig verkeersongeval enz. waarbij de betrokkene met hevige emoties gereageerd heeft ( bv. angst en hulpeloosheid)

PMT bij dissociatieve stoornissen het gaat hier om depersonalisatiestoornissen waarbij men het gevoel heeft los te staan van: de eigenlijke geestelijke processen of van het lichaam en het gevoel ze van buitenaf te observeren en waarbij men zichzelf beleeft als een automaat of als in een droom

om aldus de band tussen lichaam en persoonlijkheid duidelijk te maken de PMT poogt hierbij om het lichaam opnieuw bewust te maken via duidelijke ingrijpende lichaamservaringen om aldus de band tussen lichaam en persoonlijkheid duidelijk te maken

belang van de lichamelijkheidservaring bij dissociatieve stoornissen het lichaam is immers de hoeksteen van de identiteitsbeleving concentratieoefeningen en intense lichaamsbelevingsoefeningen (bv afstandslopen) zijn hier aangewezen

stoornissen met bijzondere somatische klachten en verschijnselen deze zijn uiteraard een indicatiegebied voor PMT op basis van de somatische eenheid het is evident aan te nemen dat een verbetering van de somatische toestand door middel van het verbeteren van de fysieke conditie rechtstreeks op de psychologische klachten zal ingrijpen

voorbeelden van psychosomatische ziekten waarbij aan psychische factoren een belangrijke rol wordt toegekend zijn ulcus pepticum (maagzweer) collitis ulcerosa asthma bronchiale essentiële hypertensie

het psychisch conflict wordt hierbij gezien als een predisponerende factor de ziekte breekt uit of verergert als het conflict wordt uitgelokt door een bepaalde stimulus het wetenschappelijk onderzoek ondersteunt deze gedachtengang echter niet zo duidelijk wel neemt men aan dat psychische factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van lichamelijke ziekten, maar de rol die ze spelen is echter meer bescheiden en meer aspecifiek dan dat men aanvankelijk dacht

somatisering die verwijst naar vertaling van psychische spanning in lichamelijke onlustgevoelens is en gewoon verschijnsel het wordt pas een medisch probleem als mensen zich zorgen maken en zich tot een arts wenden het is niet gemakkelijk een scheiding te maken tussen klachten die wel en niet somatisch kunnen verklaard worden er is een grijs tussengebied

discussie rond functionele klachten zo is er een discussie of langdurige vermoeidheid al of niet als een organische ziekte moet beschouwd worden en niet iedere patiënt met een functionele klacht lijdt aan een psychiatrische stoornis het kan zijn dat er toch een lichamelijke ziekte aanwezig is omdat objectieve afwijkingen (nog) ontbreken

soorten functionele klachten en alhoewel dus functionele klachten niet altijd verwijzen naar een psychiatrische stoornis komt dit uiteraard wel voor de overgrote meerderheid omvat: stemmingsstoornissen (depressie) angststoornissen somatoforme stoornissen

PMT en somatisering de psychomotorische therapeut zal bij deze patiënten zeer voorzichtig te werk moeten gaan omdat de somatische klacht de uitdrukking is van de psychologische problematiek waaraan de patiënten zich “vastklampen”

progressieve aanpak in een eerste fase zullen de klachten “as such” moeten aanvaard worden om vervolgens-zonder dat de patiënt er zich bewust van wordt- de psychsomatische symptomen aan te pakken

indicaties indicaties voor PMT: pijn in de ledematen en in de gewrichten kortademigheid (zonder inspanning) pijn in de borststreek hartkloppingen duizeligheid loopstoornissen, verlamming en spierzwakte

conversiestoornissen of somatiforme pijnstoornissen kunnen evenneens indicaties zijn voor PMT het gaat hier over symptomen of klachten met betrekking tot willekeurige spieren en zintuigen die een neurologische of andere medische aandoening doen vermoeden

verband met psychologische factoren omdat de klachten ontstaan of verergeren door conflicten of stressoren de symptomen zijn echter niet opzettelijk veroorzaakt of geveinsd ook hier zullen de conversiestoornissen of pijnen in een eerste fase moeten aanvaard worden vooraleer deze via aangepaste oefeningen zullen “aangepakt” worden

hoe kan PMT nuttig zijn bij hypochondrische patiënten?

PMT bij hypochondrische patiënten zij hebben een overdreven vrees of overtuiging een ernstige lichamelijke ziekte te hebben die niet somatisch kan verklaard worden en die tenminste zes maanden duurt een analoge PMT aanpak is ook hier aangewezen

PMT bij eetstoornissen (cfr les M. Probst) de meest bestudeerde eetstoornis is anorexia nervosa daarbij staat de gestoorde lichaamsbeleving centraal er is een sterke angst om in lichaamsgewicht toe te nemen of te dik te worden zelfs bij patiënten met een laag lichaaamsgewicht

Diagnostische criteria van anorexia nervosa weigering om het lichaamsgewicht te handhaven op of boven een voor de leeftijd en lengte minimaal normaal gewicht intense angst om in gewicht toe te nemen of dik te worden terwijl er duidelijk sprake is van ondergewicht

overige diagnostische criteria Anorexia Nervosa stoornis in de manier waarop de persoon zijn lichaamsgewicht of lichaamsvorm ervaart afwezigheid van tenminste drie achtereenvolgende menstruele cycli

twee subtypes van A.N. restricting type : tijdens de huidige episode van AN heeft de persoon geen probleem met vreetbuien of laxeren binging/purging type : de persoon heeft daar wel problemen mee

diagnostische criteria voor bulimia nervosa regelmatige terugkerende episodes van vraatzucht( binnen een beperkte periode (bv. 2 weken) wordt een hoeveelheid voedsel opgenomen die beduidend groter is dan wat de meeste mensen onder gelijkaardige omstandigheden zouden gebruiken een gevoel van controleverlies: het gevoel niet meer te kunnen ophouden met eten

overige criteria van BN regelmatig voorkomend compensatoir gedrag met als doel gewichtstoename te voorkomen zoals: zelf-geïnduceerd braken misbruik van laxativa en diuretica vasten en overdreven sportbeoefening (hyperactiviteit)

nog andere criteria zijn: de vreetbuien en de onaangepaste compensatoire handelingen komen beide tenminste twee maal per week voor (gedurende drie maanden) de zelfevaluatie is sterk beïnvloed door lichaamsvorm en gewicht de stoornis doet zich niet uitsluitend voor tijdens periodes van AN

twee types van BN purging type: purgeermiddelen worden intensief gebruikt non-purging type: vasten, hyperactiviteit

atypische eetstoornissen alle ziektebeelden die niet aan de geldende criteria voldoen van een specifieke eetstoornis

deze diagnostische criteria gaan gepaard met lichamelijke en psychische stoornissen zoals gedrags- en relatiestoornissen

lichamelijke symptomen gewichtsafname gewichtsfobie amenorrhoe cachexie obstipatie lanugobeharing daling van het metabolisme koude handen slaapstoornissen oedeem

psychische symptomen gestoord lichaamsbeeld angst om volwassen te worden perfectionisme labiele stemming

gedragsstoornissen voedselweigering calorie-obsessie schijngezondheid hyperactiviteit braken en misbruik van laxeermiddelen eetrituelen

relatiestoornissen de personen geraken geïsoleerd er ontstaan conflicten met gezinsleden waardoor dikwijls ook relatiestoornissen ontstaan

lichaamsbeleving en eetstoornissen Bruch (1962): de lichaamsbeleving is kenmerkend voor AN en het herstel ervan is essentieel voor een gunstige prognose ook bij BN wordt het functioneren sterk beïnvloed door lichaamsvorm en gewicht: gevoelens van schaamte komen sterk op de voorgrond

methodes om de lichaamsbeleving te evalueren perceptuele component: videovervorming affectieve component: lichaamsattitude vragenlijst

de videovervorming gaat na of de proefpersonen hun lichaamsbreedte exact kunnen inschatten (body-size estimation) corrigeren van vooraf vervormd videobeeld tot het overeenstemt met de werkelijk ervaarde lichaamsafmetingen

opdrachten bij de videovervormingsmethode hoe breed denkt u er in werkelijkheid uit te zien? (cognitieve respons) hoe breed voelt u dat ge er uitziet? (affectieve respons) hoe breed wenst u er uit te zien? (optatieve respons)

betrouwbaar en valied betrouwbaar en valied de videovervormingsmethode is betrouwbaar en valied

de lichaamsattitudevragenlijst 20 items gescoord op een 5-punt schaal: altijd meestal dikwijls soms zelden nooit

items wanneer ik mezelf vergelijk met leeftijdsgenoten voel ik me ontevreden over mijn lichaam mijn lichaam lijkt me een gevoelloos voorwerp mijn heupen lijken mij te breed ik voel me thuis in mijn eigen lichaam

ik kan me gemakkelijk lichamelijk ontspannen ik vind mezelf te dik ik verlang er sterk naar om slanker te zijn mijn borstomvang vind ik te groot ik heb neiging mijn lichaam te verbergen (bv. door losse kledij) wanneer ik mezelf in de spiegel bekijk voel ik me ontevreden over mijn lichaam ik kan me gemakkelijk lichamelijk ontspannen ik vind mezelf te dik

ik voel mijn lichaam als een last die ik moet meedragen mijn lichaam lijkt het mijne niet te zijn bepaalde delen van mijn lichaam lijken opgezwollen mijn lichaam is voor mij een bedreiging mijn uiterlijk is erg belangrijk voor mij

mijn buik ziet eruit alsof ik zwanger ben in mijn lichaam voel ik een gejaagdheid ik ben jaloers op anderen omwille van hun figuur er gebeuren dingen in mijn lichaam die mij beangstigen ik observeer mijn uiterlijk in de spiegel

factoranalyse op 441 patiënten: 4 factoren negatieve waardering van de lichaamsomvang gebrek aan vertrouwdheid met het eigen lichaam algemene ontevredenheid over het lichaam restfactor

psychometrische kenmerken betrouwbaar valied gemakkelijk toepasbaar cutt-off score: 36

resultaten van studies betreffende de lichaamsbeleving van 450 patiënten met eetstoornissen de lichaamsbeleving van patiënten met eetstoornissen is meer negatief gekleurd dan deze van een controlegroep (proefpersonen zonder eetstoornissen) er is geen verschil in lichaamsperceptie (videovervorming) (in tegenstelling met de algemeen geldende mening)

resultaten na het volgen van een specifieke behandeling de negatieve lichaamsbeleving wordt in positieve zin gewijzigd de veranderingen zijn op beide componenten (perceptueel en affectief) waarneembaar en zijn duurzaam op korte en midellange termijn

lichaamssamenstelling om het eventueel verband tussen de negatieve lichaamsbeleving en fysiologische parameters niet over het hoofd te zien

lichaamssamenstelling van 200 AN patiënten gemeten met densitometrie en huidplooimeting percentage lichaamsvet: 13,5% leeftijd en ziekteduur staan niet in verband tot het percentage lichaamsvet er is een verschil tussen AN restricters (12.9%) en bingers/purgers (14,7%)

bij 37 patiënten score voor % vet voor en na het programma uitslagen van densitometrie voor- en na het volgen van een therapieprogramma bij 37 patiënten score voor % vet voor en na het programma voor: 11,44 % na : 22,42 %

effect van therapie op de lichaamssamenstelling na het volgen van een specifieke therapie is er een duidelijke toename van het percentage lichaamsvet

PMT bij anorexia nervosa patiënten een meer realistische lichaamsbeleving nastreven alsook een meer positieve lichaamsattitude door middel van videoconfrontatie en videovervorming en “ lichaamsgenot-stimulerende”oefeningen zoals massage en relaxatie

PMT bij boulimia nervosa patiënten ook hier dient de gestoorde lichaamsbeleving gecorrigeerd te worden sport-en conditieoefeningen zullen de eventuele zwaarlijvigheid kunnen tegengaan

videofilm PMT bij anorexia nervosapatiënten eerste prijs op het internationaal symposium Adapted Physical Activity in Berlijn 1989 geeft een duidelijk beeld hoe in het universitair Centrum St. Jozef Kortenberg de PMT bij deze patiëntengroep wordt uitgewerkt

de rollen worden door studenten PMT gespeeld met uitzondering van de “echte” patiënte die onherkenbaar gemaakt werd een overzicht wordt gegeven van de observatie-en evaluatie-methoden: (videoconfrontatie,videovervorming, lichaamsattitiudevragenlijst, lichaamssamenstelling)

alsmede van de specifiek therapeutisch aanpak van PMT om de lichaamsperceptie en de negatieve lichaamsbeleving positief te beïnvloeden

sexuele stoornissen kunnen eveneens een aanknopingspunt bieden voor PMT omdat fysieke componenten en de lichaamsbeleving nauw verbonden zijn met sexualiteit

Hoe zoudt ge deze gunstige mogelijkheden van PMT bij sexuele stoornissen kunnen formuleren?

fysieke conditie en seksualiteit een algemene goede fysieke conditie en een intens lichaamsbewustzijn (kunnen genieten van het lichaam) zijn basisvereisten voor een normaal seksueel functioneren)

relaxatieoefeningen zijn ook hier gunstig voor het verminderen van angst en spanning of om bepaalde lichaamszones meer bewust onder controle te krijgen (bv de spanning en ontspanning van de bekkenbodemspieren)

technieken van PMT bij fertiliteitsproblemen ook in het kader van fertiliteitsproblemen kan PMT nuttig zijn bv relaxatiemethoden toepassen (cfr.UZ Gasthuisberg) (M. Vervaeke)

hoe zou PMT bij slaap en waakstoornissen nuttig kunnen zijn?

PMT bij slaap- en waakstoornissen vermoeidheid, opgewekt door spel-en sportsituaties is doorgaans slaapbevorderend relaxatiemethodes zijn steeds aangewezen bij slapeloosheid

stoornissen in de impulscontrole drang tot krabben automutilatie

doelstelling van PMT ook hierbij zal PMT een positieve instelling tov het lichaam pogen te bekomen bv door het zich lichamelijk laten uitlevenals uitlaatklep voor de agressie ook hier zijn relaxatieoefeningen aangewezen ter bevordering van een meer positieve lichaamsbeleving en ontspanning

wat zijn persoonlijkheidsstoornissen en hoe kan PMT daarbij nuttig zijn?

PMT bij persoonlijkheidsstoornissen definitie: “een complex patroon van diep verankerde psychologische kenmerken die grotendeels onbewust zijn niet gemakkelijk kunnen uitgewist worden en tot uitdrukking komen in alle facetten van het functioneren (Millon 1981)

deze kenmerken komen naar boven vanuit een gecompliceerde matrix van biologische disposities en aangeleerd gedrag en vormen het onderscheiden individuele patroon van: ervaren, voelen en handelen

DSM IV de persoonlijkheid wordt geacht opgebouwd te zijn uit “trekken (“traits”) dit zijn duurzame patronen van waarnemen, omgaan met en denken over de omgeving en de eigen persoon die zichtbaar worden in uiteenlopende sociale en persoonlijke omstandigheden

in deze context zijn psychiatrische stoornissen starre en onaangepaste gedragspatronen die opvallende beperkingen in het sociale- en beroepsmatig functioneren of subjectieve onlustgevoelens veroorzaken

PMT en de schizoïde persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door: het vermijden van relaties het steeds alleen bezigheden willen uitvoeren of het vermijden van veel bezigheden gevoelsarmoede en kilheid

hoe kan PMT hierbij gunstig zijn ?

PMT gevoelsgeladen kontakten stimuleren activiteitsniveau verhogen kilheid tegengaan door spel-en sportvormen die de patiënt uit de emotionele teruggetrokkenheid haalt ( cfr. patiënten St. Rita in het UC St. Jozef Kortenberg)

PMT en de schizotypische persoonlijkheidsstoornis ongewone lichaamssensaties PMT kan doelbewust inwerken op het accuraat ervaren van het lichaam

hoe kan PMT nuttig zijn bij anti-sociale persoonlijkheidsstoornissen

PMT en de antisociale persoonlijkheidsstoornis gekenmerkt door agressie, impulsiviteit en bedrog spelen en conditieoefeningen kunnen een “uitlevingskanaal” bieden anderzijds kunnen het zich leren aanpassen aan spelregels een toets zijn voor het zich leren aanpassen aan de algemene regels in de maatschappij

PMT en de borderline persoonlijkheid identiteitsstoornis waarbij het beeld dat de patiënt van zichzelf heeft opvallend gestoord, vervormd of onevenwichtig is

hoe kan PMT hierbij positief zijn?

PMT en borderline persoonlijkheid PMT: door middel van lichaamsbewustmakende oefeningen wordt gepoogd de identiteitsbeleving te verhogen alsook de patiënt door middel van bv spelen met het gebrek aan zelfbeheersing en onevenwichtige stemmingstoestand te confronteren

PMT en de theatrale persoonlijkheid gekenmerkt door het zich ongemakkelijk voelen wanneer men niet in het centrum van de belangstelling staat het zich uitdagend gedragen in de omgang met medepatiënten

overige kenmerken snel wisselende en oppervlakkige gevoelens het voortdurend gebruiken van de fysieke verschijning om de aandacht te trekken

hoe kan PMT hierbij positief zijn?

PMT bewustmaken van deze storende gedragskenmerken doordat deze in de spontane expressie tijdens de bewegingssituaties aan het licht zullen komen daarna kan meer aangepast gedrag tijdens dezelfde bewegingssituaties geëvalueerd worden

PMT en de narcistische persoonlijkheidsstoornis zichzelf enorm belangrijk vinden waarbij de eigen prestaties en talenten overdreven worden men verwacht door de andere als “superieur” erkend te worden (opeisen van excessieve bewondering) het vanzelfsprekend vinden van een voorkeursbehandeling te krijgen een tekort aan invoelend vermogen tov de anderen hooghartige houding

hoe kan PMT hierbij therapeutisch zijn?

PMT kan ook hier confronterend inwerken omdat ook hier tijdens de bewegingssituaties deze typische karakteristieken aan het licht zullen komen omwille van het spontane karakter van deze bewegingssituaties

PMT en de vermijdende persoonlijkheidsstoornis komt tot uiting bij personen die als het ware zitten te wachten op een assertiviteitstraining ze worden gekenmerkt door een geremdheid in sociale kontakten minderwaardigheidsgevoelens door een overgevoeligheid voor negatieve beoordeling

welke aanknopingspunten biedt PMT hierbij?

PMT biedt vele aanknopingspunten voor het niet prettig vinden om met anderen om te gaan het vermijden van sociale relaties die direct persoonlijk kontakt meebrengen bang zijn om uitgelachen te worden zich geremd voelen in nieuwe situaties

overige aanknopingspunten voor PMT zich minderwaardig achten dan anderen bang zijn om risico’s te nemen waarbij men gezichtsverlies zou kunnen lijden of in verlegenheid zou kunnen gebracht worden

mogelijkheden van PMT arsenaal van mogelijkheden waarbij op spontane speelse wijze dit gestoord gedrag kan tegengewerkt worden fysieke mogelijkheden kunnen ontwikkeld worden vanuit een corrigerend perspectief tov minderwaardigheidsgevoelens stimulering van de competentiebeleving

PMT en afhankelijke persoonlijkheidsstoornissen centrale kenmerk: behoefte om verzorgd te worden hebben het moeilijk om initiatief te nemen hebben een gebrek aan zelfvertrouwen en voelen zich aan hun lot overgelaten aanpak PMT cfr. de vermijdende pseroonlijkheidsstoornis

PMT en dwangmatige persoonlijkheidsstoornissen gekenmerkt door het geproccupeerd zijn met orde en perfectie de beheersing van gedachten en gevoelens de beheersing met wat hen in het kontakt met anderen kan overkomen

wat zijn de mogelijkheden van PMT hierbij?

mogelijkheden van PMT via observatie (LOVIPT) zullen deze kenmerken aan bod komen confrontatie en bewustmaking van dit dwangmatig gedrag

PMT en aanpassingsstoornissen en verwante gebieden hebben betrekking tot stressvolle gebeurtenissen (gezondheidsproblemen, overlijden, scheiding, interpersoonlijke conflicten) diverse klachten van diverse aard kunnen zich ontwikkelen vermoeidheid, rugklachten, hoofdpijn zonder lichamelijke oorzaak (“functionele klachten”) of psychische klachten: neerslachtigheid, angst, boosheid

mogelijkheden van PMT relaxatieoefeningen fitnessoefeningen , runningtherapie

PMT OP BASIS VAN GEINDIVIDUALISEERDE PSYCHOMOTORISCHE OBSERVATIE

het bewegingsonderzoek van Van Roozendaal zie begin kursus

De Leuvense Observatieschalen voor gebruik in de psychomotorische therapie (LOVIPT)

1. de gevoelsmatige relaties definitie: de mate waarin de patiënt in overeenstemming met de aard van de situatie tot kontakten komt die gevoelsgeladen zijn dit wil zeggen kontakten waarin een zekere graad van gevoelsmatig beleefde verbondenheid is met de medepatiënten en de observator

de gevoelsmatige relaties +3 de patiënt vertoont in sterke mate overgevoelige relaties +2 de patiënt vertoont overgevoelsmatige relaties +1 de patiënt vertoont in lichte mate overgevoelsmatige relaties 0 de patiënt vertoont aangepaste gevoelsmatige relaties -1 de patiënt vertoont in lichte mate ondergevoelsmatige relaties -2 de patiënt vertoont ondergevoelsmatige relaties -3 de patiënt vertoont in sterke mate ondergevoelsmatige relaties

lovipt A ondergevoelsmatige relaties (-2) komen tot uiting in een kontaktname die: geremd afstandelijk te formeel apathisch of ontoegankelijk is

lovipt S ondergevoelsmatige relaties (-2) patiënt reageert niet en vertoont geen belangstelling voor kontakt als hij door anderen benaderd wordt patiënt neemt geen kontakt met medepatiënten of met observator, of slechts op gebrekkige wijze hij plaatst zich afzonderlijk

lovipt A overgevoelsmatige relaties (+2) komen tot uiting in een kontaktname die kunstmatig vleierig te familiair opdringerig aanklampend of kleverig is

lovipt S overgevoelsmatige relaties (-2) hij is op een overdreven wijze bekommerd om de andere patiënten hij bemoeit zich met alles en iedereen hij kleeft als het ware aan de anderen of de observator

2. de zelfzekerheid definitie: de mate waarin de patiënt , zonder zich te onderschatten en op een niet angstige wijze, onafhankelijk van de anderen beweegt

schaal voor zelfzekerheid +3 de patiënt overschat zich in sterke mate +2 de patiënt overschat zich +1 de patiënt overschat zich in lichte mate 0 de patiënt is zelfverzekerd -1 de patiënt is in lichte mate niet zelfverzekerd -2 de patiënt is niet zelfverzekerd -1 de patiënt is in sterke mate niet zelfverzekerd

lovipt A een tekort aan zelfzekerheid (-2) een tekort aan zelfzekerheid kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: weinig ondernemend niet zelfstandig aarzelend twijfelend te bescheiden weinig assertief of steunzoekend is

lovipt S tekort aan zelfzekerheid (-2) patiënt neemt nooit initiatieven en volgt slaafs de anderen na hij vraagt steeds om goedkeuring hij ontwijkt ieder duel

lovipt S zich overschatten (+2) patiënt denkt alles aan te kunnen maar mislukt vaak patiënt dringt zich op als de centrale figuur zonder dat aan te kunnen hij spreekt onterecht minachtend over de prestaties van anderen

3. het actief zijn definitie: de mate waarin de patiënt met inzet aan de bewegingssituaties participeert

schaal het actief zijn +3 de patiënt is in sterke mate hyperactief +2 de patiënt is hyperactief +1 de patiënt is in lichte mate actief 0 de patiënt is actief -1 de patiênt is in lichte mate passief -2 de patiënt is passief -3 de patiënt is in sterke mate passief

lovipt A het passief zijn (-2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat : ongeïnteresseerd weinig dynamisch lui vertraagd of futloos is

lovipt S het passief zijn (-2) patiënt neemt slechts sporadisch aan de activiteiten deel patiënt verplaatst zich weinig tijdens de bewegingssituaties hij heeft steeds aanmoediging nodig

lovipt A het hyperactief zijn (+2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: overdreven intens is

lovipt S het hyperactief zijn (+2) de bewegingsintensiteit is te hoog in functie van de situatie patiënt is al bezig vooraleer de bewegingssituatie uitgelegd is hij kan moeilijk stilzitten bij de nabespreking

4. het ontspannen zijn definitie: de mate waarin de patiënt zonder overdreven spierspanningen en op een niet zenuwachtige wijze de situatie uitvoert en /of bekijkt

schaal van het ontspannen zijn +3 de patiënt is in sterke mate gespannen +2 de patiënt is gespannen +1 de patiënt is in lichte mate gespannen 0 de patiënt is ontspannen -1 de patiënt is in lichte mate overdreven ontspannen -2 de patiënt is overdreven ontspannen -3 de patiënt is in sterke mate overdreven ontspannen

lovipt A het gespannen zijn (+2) het overdreven gespannen zijn kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: houterig niet soepel nerveus of verkrampt is

lovipt S het gespannen zijn (+2) kan tot uiting komen in de volgende gedragsomschrijvingen: de lichaamshouding is krampachtig hij beweegt niet vloeiend, eerder hoekig de bewegingen verlopen met een klein amplitudo

lovipt A het overdreven ontspannen zijn(-2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: atonisch slap is

lovipt S het overdreven ontspannen zijn(-2) kan in de volgende gedragsomschrijvingen tot uiting komen: patiënt vertoont verminderde spierspanning: de schouders hangen naar beneden, het hoofd naar voor, de rug is gebogen en ook de benen zijn lichtjes gebogen de armen zwaaien ver mee patiënt schuift eerder met de voeten dan te stappen

5. het beheerst bewegen definitie: de mate waarin de patiënt controle heeft over zijn lichaam, rustig beweegt en de inspanningen kan doseren

schaal het beheerst bewegen +3 de patiënt beweegt in sterke mate overbeheerst +2 de patiënt beweegt overbeheerst +1 de patiënt beweegt in lichte mate overbeheerst 0 de patiënt beweegt beheerst -1 de patiënt beweegt in lichte mate onbeheerst -2 de patiënt beweegt onbeheerst -3 de patiënt beweegt in sterke mate onbeheerst

lovipt A het onbeheerst bewegen (- 2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: ontremd roekeloos ondoordacht onrustig is

lovipt S het onbeheerst bewegen (-2) de patiënt beweegt te geweldig waardoor hij tegen alles en iedereen aanloopt beweegt nu eens erg veel, dan weer is hij buiten adem en blijft een tijd staan de opgelegde bewegingen worden op een slordige en niet afgewerkte wijze uitgevoerd

lovipt A het overbeheerst bewegen (+2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat te bedachtzaam is

lovipt S overbeheerst bewegen (+2) de patiënt beweegt te afgemeten, maakt geen enkele bweging te veel hij beweegt op een overgecontroleerde wijze waardoor de bewegingen op een overdreven punctuele wijze afgewerkt worden patiënt beweegt dwangmatig beheerst waardoor hij te veel tijd nodig heeft om een activiteit te starten

6. het gericht zijn op de situatie definitie: de mate waarin de patiënt zich rekenschap geeft van de situatie, er op ingesteld is en dit volhoudt

schaal het gericht zijn op de situatie +3 de patiënt is in sterke mate gericht op de situatie +2 de patiënt is overgericht op de situatie +1 de patiënt is in lichte mate overgericht op de situatie 0 de patiënt is aangepast gericht op de situatie -1 de patiënt is in lichte mate niet gericht op de situatie -2 de patiënt is niet gericht op de situatie -3 de patiënte is in sterke mate niet gericht op de situatie

lovipt A niet gericht zijn op de situatie (-2) dit kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: ongeconcentreerd onoplettend ongeïnteresseerd niet gemotiveerd en niet volhardend is

lovipt S het niet gericht zijn op de situatie (-2) kan tot uiting komen in de volgende gedragsomschrijvingen: de patiënt volgt de bewegingssituatie niet, hij lijkt voortdurend in gedachten verzonken hij kan de bewegingsactiviteit niet tot het einde volhouden patiënt is vlug afgeleid door zaken die niets met de bewegingssituatie te maken hebben, en of praat met de medepatiënten tijdens de bewegingssituatie of tijdens de uitleg ervan

lovipt A het overgericht zijn op de situatie (+2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: te geconcentreerd te betrokken op de situatie is

lovipt S het overgericht zijn op de situatie (+2) de patiënt gaat op een overdreven wijze in de situatie op zodat hij al de rest vergeet hij voert de bewegingsactiviteit overdreven ernstig uit alsof zijn leven ervan afhangt hij wil op een overdreven geperfectioneerde wijze de situatie uitvoeren

7. de expressiviteit in het bewegen definitie: de mate waarin de patiënt in zijn bewegen, houding en mimiek al of niet iets uitdrukt

schaal van de expressiviteit in het bewegen +3 de patiënt is in sterke mate overexpressief +2 de patiënt is overexpressief +1 de patiënt is in lichte mate overexpressief 0 de patiënt is expressief -1 de patiënt is in lichte mate onderexpressief -2 de patiënt is onderexpressief -3 de patiënt is in sterke mate onderexpressief

lovipt A het onderexpressief zijn (-2) kan tot uiting komen in een vlakke mimiek

lovipt S het onderexpressief zijn (-2) de patiënt heeft een vlakke gelaatsuitdrukking de patiënt heeft een lichaamshouding die zo weinig verandert dat we de indruk van een standbeeld krijgen

lovipt A het overexpressief zijn(+2) kan tot uiting komen in een bewegingsgedrag dat: theatraal onecht gemaakt of euforisch is

lovipt S het overexpressief zijn (+2) de patiënt heeft een gelaatsuitdrukking die extreem overkomt hij weent of lacht te pas en te onpas hij maakt opeen overdreven wijze gebruik van bewegingen om iets uit te drukken hij overdrijft in zijn bewegingsuitdrukking

8. de verbale communicatie definitie: de mate waarin de patiënt op een zinvolle manier tot verbale contacten kan komen met anderen het zinvolle omvat namelijk :het voldoende luid spreken en het oogcontact hebben

schaal verbale communicatie +3 is in sterke mate overcommunicatief +2 is verbaal overcommunicatief +1 is in lichte mate overcommunicatief 0 communiceert verbaal aangepast -1 is in lichte mate verbaal subcommunicatief -2 is verbaal subcommunicatief -3 is in sterke mate subcommunicatief

lovipt A verbaal subcommunicatief (-2) kan tot uiting komen in zwijgzaamheid moeizaam spreken onhoorbaar spreken mutisme

lovipt S verbaal subcommunicatief (-2) komt er niet toe zich verbaal uit te drukken antwoordt bij aanspreking enkel op zeer bondige wijze praat erg stil, nauwelijks hoorbaar

lovipt A verbaal overcommunicatief (+2) kan tot uiting komen in : een overdreven spraakzaamheid woordenvloed versneld spreken breedsprakerigheid

lovipt S verbaal overcommunicatief (+2) de patiënt praat voortdurend kan niet zwijgen, onderbreekt de anderen en antwoordt steeds in plaats van de anderen praat overdreven snel en luid

9. het regulatievermogen definitie: de mate waarin de patiënt er al dan niet op ingesteld is zich aan bepaalde afspraken, gedragsregels en spelregels te houden

schaal :het regulatievermogen +3 heeft een sterk dwangmatig regulatievermogen +2 heeft een dwangmatig regulatievermogen +1 heeft een licht dwangmatig regulatievermogen 0 heeft een aangepast regulatievermogen -1 heeft een licht gebrek aan regulatievermogen -2 heeft een gebrek aan regulatievermogen -3 heeft een sterk gebrek aan regulatievermogen

lovipt S gebrek aan regulatievermogen (-2) hij overtreedt de regels van de beleefdheid; hij vloekt, slaat, trekt, schopt of duwt de anderen hij heeft een grof taalgebruik hij houdt zich niet aan afspraken, komt te laat, gaat te vroeg weg, houdt zich niet aan de spelregels hij vecht alle beslissingen van de observator aan

lovipt S dwangmatig regulatievermogen (+2) hij kijkt nauwgezet toe of anderen de afspraken respecteren hij maakt bij de minste fout de anderen attent op overtredingen hij verontschuldigt zich te pas en te onpas bij de geringste tekortkoming

therapie of aangepaste bewegingsactiviteiten? algemene grondslagen van psychomotorische therapie bij mentaal gehandicapten therapie of aangepaste bewegingsactiviteiten?

therapie In de ruime betekenis van het woord is PMT : op systematische wijze gunstige bewegingssituaties creëren voor de mentaal gehandicapte persoon betreffende: zijn fysieke fitness en vaardigheden zijn storende gedragingen zijn “quality of life” (bewegingssituaties die hij graag doet)

aangrijpingsdomeinen fysieke fitheid verbeteren: veel mentaalgehandicapten hebben een “sedentaire” levensstijl en zijn obees bewegingsvaardigheden aanleren en verbeteren die hen in staat stellen beter te functioneren (marcheren, lopen, springen, zwemmen, enz.)

psychosociale voordelen via sport en bewegingssituaties de LOVIPT scores pogen te “normaliseren” sport als vrije tijd (topsport “Special Olympics”)

onderzoeksgegevens licht mentaal gehandicapte personen: hebben een motorische achterstand van 2 à 4 jaar maar zijn in staat door middel van aangepaste instructie nieuwe vaardigheden aan te leren sommigen kunnen zelfs op een uitstekend motorisch niveau gebracht worden

hierbij is een systematische aanpak wenselijk wat kan een mentaal gehandicpate persoon op motorisch vlak al dan niet (check list) waarvoor is hij al dan niet gemotiveerd in welke mate is zijn cognitief en sociaal vermogen al of niet favoriserend daarvoor

de methodologische stappen moeten rekening houden met dit motorisch-psycho-socio-cognitief aanvangsniveau dat “geoptimaliseerd” dient te worden moeten succeservaring geven mogen niet te snel gezet worden

systematiek=doelstellingen formuleren en pogen te realiseren ook bij mentaal gehandicapte personen dienen dus motorische- en psycho-sociaal-cognitieve doelstellingen geformuleerd te worden op korte en lange termijn de vreugdebeleving (quality of life) is echter primordiaal

matig mentaal gehandicapte personen (IQ: 30-50) komen in aanmerking voor zeer eenvoudige bewegingssituaties waarbij ze een glimp van de beweging kunnen uitvoeren ( “a slice of the action”) de motorisch- psych-socio- cognitieve doelstellingen zullen hierbij uiteraard beperkter zijn ook hier dient het vreugdeelement te overheersen

filmische illustratie “A real slice of the action” waarbij alle mogelijkheden van bewegingsactiviteiten bij mentaal gehandicapte personen worden getoond