Naastenparticipatie in de GGz Bijeenkomst 1

”ALSOF ER EEN TSUNAMIE OVER JE HEEN KOMT….” De uitspraak van een moeder van een zoon met psychosen en scizofrenie. Een verzuchting toen ze haar relaas gedaan had, duidelijker kan de samenvatting niet zijn………….. ”ALSOF ER EEN TSUNAMIE OVER JE HEEN KOMT….”

“EN DAARNA IS NIETS MEER ZOALS HET WAS.” En dit is dan het vervolg “EN DAARNA IS NIETS MEER ZOALS HET WAS.”

geraakt Door deze uitspraak ben ik enorm geraakt.

Wie ben ik dat ik hier sta even voorstellen………….. Hier stel ik het kader van waaruit ik denk dat ik het over dit onderwerp met de deelnemers kan hebben. Het is belangrijk een persoonlijke betrokkenheid te delen, mede omdat in deze module ook zeker deelnemers zijn met een verhaal en de deelnemers uitgedaagd worden vanuit inleving aan de gang te gaan.

‘Het leven gaat door’ en … ‘Het leven gaat door’ en …. er wordt herbouwd, er ontstaan nieuwe structuren, ergens halen mensen, naasten, de kracht vandaan om ‘verder te leven. KRACHT!

Empowerment, het paradigma dat een pro-actieve benadering in zich heeft, betekent aandacht, betrokkenheid en ondersteuning voor het hele clientsysteem, inclusief de naasten Eventueel vooruitlopend op het stripcollege een stukje geschiedenis waarin tot voor kort het adagio was “client centraal’ en we ergens de familie zijn kwijtgeraakt. Familie, naasten, het meest basale, meest ‘normale’ systeem is losgekoppeld en nu doen we een inhaalslag om dat te herstellen met oog voor de opbrenst die aantoonbaar is als naastbetrokkenen actief participeren in het herstel van de client. EMPOWERMENT

participeren= laten delen versterken verbinden

“WIL JE ECHT WETEN HOE HET GAAT?” “Hoe gaat het met U ?” Hoe gaat het met U? Hoe gaat het met U? “WIL JE ECHT WETEN HOE HET GAAT?” En hoe gaat het met U ? Zo simpel kan het begin zijn, informeer al eens gewoon naar familieleden. Toch een opmerking die veel bevraagde naasten maken, laat ons ook ens gewoon ons verhaal doen, “wij zijn er ook nog!”

CLIENT NAASTEN HULPVERLENER Dit is een slide met een opdracht: een associatieopdracht Laat deelnemers dit overnemen op een blanco A4 en geeft ze kleuren stiften. Laat de deelnemers in kleine groepjes brainstormen, associeren rond deze 3 partijen, alles is goed. Na ongeveer 20 minuten plenair nabespreken, per groepje meest opmerkelijke benoemen. Het is belangrijk aandacht te hebben voor persoonlijke confrontaties, in overleg met een eventueel ‘geraakte’ deelnemer kan het wel heel waardevol zijn als deze deelnemer zijn verhaal wil delen.

Laat hier het stripcollege zien deel 5 over familiebeleid http://www.youtube.com/watch?v=RjPmiG6Ijwo

En nu? Anno 2012 Beleid Familieraad Familievertrouwenspersoon Triadische dynamiek Beeldvorming WMO / welzijn nieuwe stijl Naar aanleiding van het ‘stripcollege’ hier de mogelijkheid om deze begrippen nog eens te benoemen en eventueel een kleine uitleg.

en………. scholing Vandaar voor de volgende bijeenkomst: Opdracht voor jezelf > stel je voor, je wordt geconfronteerd met een psychiatrisch ziektebeeld bij iemand om wie je erg veel geeft, wat denk je dat je sterkste gevoelens zouden zijn? > welke problemen, uitdagingen en verantwoordelijkheden zou je onder ogen moeten zien? Zoals ook uit het stripcollege blijkt is ongeveer 10 jaar geleden een nieuwe start gemaakt de naasten te betrekken en ondersteunen. Dit loopt, maar nog niet optimaal, heeft ook te maken met de aandacht op de opleiding, ook daarmee maken we een start. Begint met een inlevingsoefeneing en op de volgende slides een literatuuropdracht en informatieonderzoekje.

Ter verdieping: > lees onderstaande literatuur Jan Steyaert & Rick Kwekkeboom: Zorgkracht van sociale netwerken, hfst 9 en 10 downloaden via www.wmowerkplaatsen.nl Y Wittenberg e.a.: Bijzondere mantelzorg, hst 5,6,7 en 8 downloaden via www.scp.nl, publicatie 2012-4

En tenslotte Bezoek de website van de LPGGz Ypsilon / in perspectief Labyrint Wat vind je allemaal over familiebeleid, Familieparticipatie en betrokkenheid

Naastenparticipatie in de GGz Bijeenkomst 2

perspectief vanuit naasten naast betrokkenen perspectief vanuit naasten

Rouwen ‘Ik heb een telefoongesprek gehad met de familievertrouwenspersoon van de instelling toen ik er echt helemaal doorheen zat. Zij heeft me leren inzien dat ik in een rouwproces zit. Het is een afschuwelijke, maar simpele waarheid: mijn zoon zal nooit het leven leiden dat hij voor zichzelf bedacht had. Ik zal nooit oma worden. Het is onrechtvaardig, zeker. Maar we zullen er het beste van maken.’

naasten…. hebben een eigen perspectief op de problematiek, dat perspectief kan verschillen van dat van de cliënt en de professional willen betrouwbare informatie en adviezen voelen zich vaak schuldig en ook beschuldigd kunnen overbelast raken en zelf (psychische) problemen krijgen Deze slides zijn een overzicht van aspecten die in de casus in beeld (uitzending vijfde dag) aan bod komen en door de deelnemers benoemd en verwerkt zijn in de opdracht. De slides kunnen zelfstandig door de deelnemers bekeken worden met daaraan de vraag gekoppeld Welke nieuwe punten staan er in de PP die je Nog niet wist Waar je nog niet aan gedacht had

vanuit het perspectief van naastbetrokkenen fase 1 SCHOK, ONTKENNING, ONGELOOF ‘zo erg zal het toch niet zijn’ zoeken naar verklaringen schuldgevoel spanning en frustraties in het gezin van ‘het kastje naar de muur’ gestuurd leunen en steunen op hulpverlening “help!” verwachtingen van hulpverlening die niet uitkomen > pessimisme en wanhoop

fase 2 ERKENNING, ACCEPTATIE, VERLIES toekomstbeeld stort in tussen ‘hoop en vrees’ door wisselend verloop acceptatie > verlies en rouw levensvragen, verschillend voor ieder gezinslid > soms diepgaande veranderingen van gezinsleden

fase 3 LEREN OMGAAN MET, VERDER LEVEN ontwrichting van het gezinsleven ‘levenslang’, blijvend karakter van ziektebeeld schuldgevoel en verdriet bijstellen toekomstverwachtingen angst om zelf ‘gek’ te worden lage zelfwaardering

fase 4 NIEUW BEWUSTZIJN minder zelfverwijt meer richten op mogelijkheden dan op beperkingen inzet en belangenbehartiging

niet iedereen doorloopt alle fasen grillig terugval niet synchroon niet iedereen doorloopt alle fasen De fasen zijn te onderscheiden, in de praktijk verloopt dit grillig, een stap vooruit en weer twee stappen achteruit lijkt het de Echternach processie. Dit is vooral bij psychiatrische problematiek omdat het ziektebeeld ook zo onvoorspelbaar is. De fasen hoeven niet allen doorlopen te worden en in de onderste circel, het proces van naasten kan / zal niet synchroon lopen met het herstelproces van de client en / of hulpverlening

herstelproces cliënten en naasten maken eigen herstelproces door familieleden, die hun eigen herstelproces aangaan kunnen meer betekenen voor het herstelproces van hun naaste > belangrijk dat alle betrokkenen zich met respect en op een gelijkwaardige manier tot elkaar verhouden

“familieleden en naasten stellen de deskundigheid van de hulpverlener zeer op prijs, maar niet de opstelling van de hulpverlener als deskundige die weet hoe het moet!” Hoe het beter kan kunnen familieleden vanuit hun perspectief net zo goed aan hulpverleners vertellen als omgekeerd.

verschillende rollen van naasten naasten als informatiebron, familie kent de cliënt goed en heeft ervaring en deskundigheid opgebouwd in de omgang en vroegsignalering co-diagnosticus naasten in de rol van mantelzorger / zorgverlener: ‘caretaker’ familie krijgt rol van primaire zorgverlener belangenbehartiger projectmanager voor het leven naasten in de rol van mantelzorger / hulpvrager: naasten worden vaak zwaar belast, als draagkracht wordt overschreden kunnen ze zelf in de problemen komen en hulp nodig hebben

lastig…. traditionele hiërarchische relatiedefinitie visie op de psychiatrische problematiek hulpverleners ontmoeten familie die ook in crisissituatie is (zijn ook niet op hun best!) niet alle familieleden willen betrokken zijn diversiteit vooroordelen sociaal isolement geen hoop op herstel

privacy en vertrouwelijkheid als blokkade (excuus?) ‘bondjes’ irreële verwachtingen tegenstrijdige belangen weerstand en overdracht / tegenoverdracht beleids- en kostenaspect

voor de volgende bijeenkomst Verwerken van de powerpoint, denkend aan je metafoor of samen, de volgende vragen: Welke punten die je nog niet wist zijn naar voren gekomen? Welke punten waar je nog niet aan gedacht had? Wat betekenen deze punten voor jou als professional? Wat ga je vanaf morgen anders doen en waarom?

Naastenparticipatie in de GGz Bijeenkomst 3

GEDEELDE ZORG HET TRIADEGESPREK

DE TRIADEKAART Een instrument, Ontwikkeld door YPSILON www.ypsilon.org

Waarom de triade-kaart?

EMPOWERMENT Proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op hun eigen situatie en hun eigen omgeving via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie Van Regenmortel 2002

in de praktijk Verminderen van draaglast door erkenning van last en lijden Verbeteren van draagkracht door probleemoplossende en stress verlagende vaardigheden Balans in draaglast en draagkracht versterkt de onderlinge steun

Vaardigheden bewustwording van keuzemogelijkheden daarmee greep krijgen op eigen situatie verwerven van controle stimuleert het kritisch bewustzijn en zet aan tot participatie

samenredzaamheid mindset

aandacht voor de omgeving, de totale context ecologisch aandacht voor de omgeving, de totale context ‘leunen en steunen’

hulpmiddel De triadekaart een beproefd instrument, als geheugensteun, hulpmiddel voor ordening, voorbereiden op het gesprek > helpt bij bewustwording van de situatie en het maken van keuzes

GEDEELDE ZORG Een instructievideo van Ypsilon over her gebruik van de triadekaart

analyse analyseer het triadisch gesprek: welk beroep doet het voeren van een triadisch gesprek op de verschillende partijen? welke specifieke vaardigheden vraagt dit van de hulpverlener? wat laat de hulpverlener zien aan houdingsaspecten?

Bewezen effect van triadisch werken Positieve invloed op kans van herstel Positieve invloed op kwaliteit van leven van cliënt, naaste en hulpverlener Invloed op sociaal functioneren en integratie Positieve invloed op duur en aantal opnamen en terugval Invloed op therapietrouw / medicijntrouw Invloed op crimineel gedrag Effect op kosten in de GGz

verwerkingsopdracht Formuleer 3 opdrachten aan jezelf ten aanzien van je methodisch agogische interventies en verantwoord je keuze voor deze 3 opdrachten die je jezelf stelt vanuit de theorie en ervaringsverhalen / beelden.

aanvullende informatie Werken met triadekaart ypsilon.org Betrokkenheid in kaart gebracht ypsilon/triadekaart Familie in langdurige GGz Nicole van Erp, Caroline Place, Harry Michon trimbos, Utrecht 2009

Naastenparticipatie in de GGz Bijeenkomst 4

8 BAKENS PRESTATIEVELDEN 4 MANTELZORG

zoeken naar mogelijkheden Daan Quakernaad

met elkaar veranderingsprocessen vanuit de wetenschap en onderzoek bestaat veel materiaal dat belang en waarde van ‘naastenparticipatie’ onderschrijft naastenparticipatie is formeel vastgelegd in beleid geeft volop ruimte voor sociale innovatie en profilering er is de modelregeling ‘betrokken omgeving’ interessant voor zorgverzekeraars politiek een issue en noodzaak in relatie tot ambulantisering en WMO

wat er al is LANDELIJK PLATFORM GGZ landelijke belangenbehartiging koepels van familie en cliëntorganisaties veel projecten waar meer leden in participeren www.platformggz.nl TRIMBOSINSTITUUT onderzoek en ondersteuning www.trimbos.nl

criteria familiebeleid pijler 1 pijler 2 bejegening van de familie familiebeleid in de structuur van de GGz > informatievoorziening > organisatie > bejegening > familieraad > betrekken > familievertrouwens- persoon > ondersteuning > aanvulling klacht- regeling > bereikbaarheid LPGGz 21.09.2012

www.LPGGzsterren.nl je kunt ze maar beter hebben!

http://www. lpggzsterren http://www.lpggzsterren.nl/ggzsterren/download/common/meetlat-familiebeleid-ggz-oost-brabant.pdf http://www.platformggz.nl/lpggz/download/podium/familie-de-ggz-factsheet1-3-def.pdf Een overzicht van de stand van zaken

Familie als bondgenoot Een initiatief van ggz in Brabant in samenwerking met de provincie en Fontys Hogescholen Sociale Studies, verzorgt trainingen voor naasten en professionals. De thema’s: ervaringen van families veranderende rollen, taken en verhoudingen binnen gezinnen het juridisch kader van samenwerking in de triade het opbouwen van samenwerking in de triade het onderhouden of herstellen van een samenwerking in de triade www.familiealsbondgenoot.nl

naar ont-moeten Het vraagt een mindset, een verandering van houding waarbij rekening gehouden wordt met de menselijke maat, wensen en verlangens waarbij rechten en plichten zorgvuldig worden gewogen waarbij flankerend beleid van de GGz nodig is die niet vrijblijvend is Hoopvol naar de toekomst!

LPGGz

Wat is goed voor mij om hier achter te laten? een overgansritueel Wat is goed voor mij om hier achter te laten? Wat neem ik mee in de toekomst? Beantwoord vraag 1 in een rood kader Beantwoord vraag 2 in een kleur kader naar keuze Wat valt je op als je deze 2 kaders overziet?

en nu is het aan jullie succes en hoopvol naar de toekomst!