Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam

GOUD deelnemers 50+ (1050 van de 2300 cliënten) Geslacht vrouwen Mannen 511 539 Leeftijd 50-59 60-69 70-79 80+ 550 342 137 21  Woonlokatie Centrale lokatie (vooral zorg) Groepshuis in de wijk (ondersteuning) Bij familie Onafhankelijk met ambulante ondersteuning 557 432 19 192 

GOUD thema’s: vanuit preventie Interventieprogramma meer bewegen op de dagbesteding 8 maanden Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Voeding & Voedingstoestand + slikken + risicofactoren hart- en vaatziekte Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven Meten in plaats van vragen / dossiers

Diagnostische metingen door eigen medewerkers Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Voeding & Voedingstoestand + risicofactoren hart- en vaatziekte Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven Stappenteller Actiwatch (slaap-waakritme) Fitheidstests (6) Bot-echo Voedingsdagboek Lichamelijk onderzoek Mini Nutritional Assessment Slikobservatie Lab onderzoek Screeningsvragenlijsten Diagnostisch interview Life events vragenlijst Kwaliteit van leven vragenlijst

GOUD thema’s in deze presentatie Interventieprogramma meer bewegen op de dagbesteding 8 maanden Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Voeding & Voedingstoestand + slikken + risicofactoren hart- en vaatziekte Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven

De feiten

Fitheid balans spierkracht spierkrachtuithoudingsvermogen flexibiliteit coördinatie reactievermogen wandelsnelheid aeroob uithoudingsvermogen 1 à 1,5 uur metingen in gymzaal door getrainde fysiotherapeuten

Spierkracht GOUD-deelnemers vergeleken met algemene populatie Mannen Vrouwen Mannen (N=370) Vrouwen (N=382) kg  The methods in our study to investigate reliability and feasibility in our older population were as follow: On day 1 etcetera Extra practice session on day 1 to assess learning effect, because for these tests a learning effect was found in the literature. 8 8

Gemeten op basis van beweging (Actiwatch) Slaapproblemen Gemeten op basis van beweging (Actiwatch) 72% tenminste één slaapprobleem (inslapen, 's nachts wakker worden, korte slaap, vroeg wakker worden) Aanzienlijk meer informatie dan alleen anamnese of observatie Deelnemers die veel zorg nodig hebben, liggen vaak erg lang in bed Circadiaan rust-activiteitsritme significant meer gefragmenteerd dan in controlegroep ouderen met een normaal verstand

Circadiaan rust-activiteitsritme Normaal patroon 10

Gekoppeld aan bekende factoren, maar ook aan hersenschade Gefragmenteerd patroon Gekoppeld aan bekende factoren, maar ook aan hersenschade 11

Voedingsdagboek (N = 287) 69% onvoldoende calorieën (snacks tussendoor?) 98% onvoldoende vezels 30% te weinig eiwitten 90% teveel verzadigd vet

Slikken Gemeten met Dysphagia Disorders Survey: gestandaardiseerde observatie door getrainde logopedisten 52% matige of ernstige slikproblemen Slechts bij 11% van degenen met slikproblemen was dit vermeld in het medisch dossier Ondergewicht met BMI 3% Mini Nutritional Assessment (MNA) niet valide voor deze populatie

Risicofactoren voor hart- en vaatziekte niet eerder gediagnostiseerd Obesitas (middelomtrek) 44%  vrouwen Obesitas (BMI) 26%  vrouwen Hoge bloeddruk 49% 50% Hoog cholesterol 22%  46% Diabetes 13% vrouwen 45% Metabool syndroom 36% 94% Perifere atherosklerose 21%  97%

Depressie Opsporing met gevalideerde screeningsvragenlijsten (zelfrapportage of observatie) Vervolgdiagnostiek met gestandaardiseerd psychiatrisch interview (PAS-ADD) door getrainde gedragsdeskundigen niet eerder gediagnostiseerd Depressie (major depression) 8% 62,5% 5x zo hoog als in de algemene 55+ populatie

Life events Gemeten met internationaal gebruikte vragenlijst, aangevuld met specifieke events (praktische ervaring) 72% tenminste 1 negatieve life event in afgelopen jaar Uit de top-10: Problemen in woongroep Veranderingen (begeleider, werk) Ziekte, mobiliteit Ziekte of overlijden in familie Hangt significant samen met depressie- en angstsymptomen → kwaliteit van leven

Conclusie: Welke pro-actieve diagnostiek komt dus in het routine pakket ?

Pro-actieve diagnostiek Lichamelijke activiteit Goede stappentellers Fitheid VB-Fitscan van Hilgenkamp & Oppewal Slaap-waakritme Actiwatch Risicofactoren voor hart- en vaatziekte NHG-standaard incl. enkel-arm index Slikken DDS Depressie ADESS en GAS in vertaling van Hermans PAS-ADD in gereviseerde versie Life events Checklist van Hermans

Waarom meer obesitas, diabetes en depressie? Metabole effecten van te weinig gebruik spieren Metabole effecten van antipsychotica (30%) Effecten van chronisch verstoord slaap-waakritme Gewichtstoename Hoog glucose Hoge bloedvetten Metabool syndroom Gewichtstoename Hoog glucose Hoge bloedvetten Metabool syndroom Gewichtstoename Hoog glucose Hoge bloedvetten Depressie Huisarts? + ongezonde voeding Onderzoek De Kuijper

GOUD-programma ‘Meer bewegen op de dagbesteding’ Succesvolle gedragsverandering vereist specifieke aanpak en specialistische ondersteuning Educatief deel en trainingsdeel Toenemende eisen aan fitheid Speels en afwisselend, beloningen GOUD-programma ‘Meer bewegen op de dagbesteding’ Effecten: Gemotiveerde deelname Verbetering objectieve fitheids- en gezondheids-maten

Noodzaak van samengestelde interventies met specialistisch karakter ↓ Aanvulling op multidisciplinaire zorg Taak voor AVG-poli’s?

Met dank aan alle meewerkende Woon- en activiteitenbegeleiders Managers Fysiotherapeuten Logopedisten Doktersassistenten en testassistenten Gedragsdeskundigen AVGs en huisartsen