Uitleg Magnitude: Lichtjaar: NGC: M: Boogminuut: De lichtsterkte van het object, een klein of negatief getal betekend héél lichtsterk, de zon bij onbewolkte hemel heeft magnitude -26.2 of -26m,2. De volle maan -12m,5. Venus -3m.6. De schaal is logaritmisch. Eén punt verschil, is een factor 2,125 verschil. Lichtjaar: Het licht heeft een snelheid van 300.000 Km/s. De zon is ongeveer 8 lichtminuten van ons verwijderd. In één jaar legt het licht een afstand af van 1.347.840.000.000 Km NGC: New General Catalog Index M: Messier, maakte de eerste indeling in 1774. Boogminuut: De schijnbare diameter van de volle maan bedraagt ongeveer 30 boogminuten (= ½°).

Uitleg Declinatie: (afgekort tot dec.) is een term in de astronomie, gebruikt om de positie van een hemelobject ten opzichte van de hemelevenaar aan te duiden. Voor de positiebepaling van zowel de declinatie als de rechte klimming (RK) gebruikt men hemelcoördinaten. De declinatiecoördinaat geeft de positie van het object ten noorden (+) van de hemelevenaar aan of ten zuiden (-) daarvan. De grootte van de declinatie wordt aangegeven in booggraden, die worden ingedeeld in zestig boogminuten, die weer worden ingedeeld in zestig boogseconden. Een object op de hemelevenaar heeft een declinatie van 0 graden. Een object dat op de positie van een hemelpool staat is 90 Sterrenstelsels: De astronoom Edwin Hubble verzon een systeem om de verschillende vormen van sterrenstelsels in te delen. Het systeem kent 3 hoofdgroepen: E elliptische stelsels, variaties van E0 voor bolvormig tot E7 voor langgerekt; meestal weinig gas aanwezig. S spiraalstelsels, variaties van Sa voor strak gewonden spiraal tot Sc voor los gewonden spiraal, meer gas dan in ellitische stelsels. SB balkspiralen, variaties van SBa tot SBc (als bij spiraalstelsels).

Hertzsprung-Russell Diagram Het Hertzsprung-Russell Diagram (vaak kortweg HRD genoemd) is onafhankelijk van elkaar ontworpen door de Deense sterren kundige Ejnar Hertzsprung (1873-1967) en zijn Amerikaanse collega Henry N. Russell (1877-1957). Het HRD ontstaat wanneer men van een groot aantal sterren de lichtkracht (dus de absolute magnitude) uitzet tegen hun oppervlaktetemperatuur of het spectraaltype. De meeste sterren komen in dit diagram voor in een langgerekte strook die we de hoofdreeks noemen. Sterren op de hoofdreeks noemen we hoofdreekssterren. De sterren die even beneden de hoofdreeks voorkomen worden subdwergen genoemd. Boven de hoofdreeks vinden we de ge bieden van de reuzen en superreuzen. Tenslotte vinden we links de witte dwergen met een lichtkracht van 1/1000 tot 1/10.000ste van die van de zon. In het HRD van jonge sterrenhopen in ons Melkwegstelsel liggen de sterren vrij scherp langs één enkele lijn. Hieruit kan men afleiden dat de leden van een sterrenhoop slechts in massa van elkaar verschillen. Hun leeftijden en aanvankelijke chemische samenstelling moeten nagenoeg gelijk zijn. De ster ren boven in het diagram buigen naar rechts van de hoofd reeks af, doordat sterren met de grootste massa het snelst evolueren.

KRABNEVEL Type: supernovarest M1 Type: Supernovarest NGC-1952 6.300 Lichtjaar Stier Magnitude: 8.4 Ø: 6’ x 4’ KRABNEVEL Type: supernovarest

Type: bolvormige sterrenhoop Summary Slide M2 NGC-7089 37.500 Lichtjaar Waterman Magnitude: 6.5 Ø: 16’ ± 150.000 sterren Leeftijd ± 13.109 jaar Topic 1 Type: bolvormige sterrenhoop

Summary Slide M3 NGC-5272 33.900 Lichtjaar Jachthonden Magnitude: 6.2 ± 500.000 sterren Ø: 18’ Ø abs: 223 Lj Topic 1 Type: bolhoop

Type: bolvormige sterrenhoop Summary Slide M4 NGC-6121 7.200 Lichtjaar Schorpioen Magnitude: 5.6 Ø: 36’ Topic 1 Type: bolvormige sterrenhoop

Type: bolvormige sterrenhoop Summary Slide M5 NGC-5904 24.500 Lichtjaar Slang Magnitude: 5.6 Ø: 23’ Topic 1 Type: bolvormige sterrenhoop

Vlindercluster Type: Open sterrenhoop (II,3,m) Summary Slide M6 NGC-6405 1.600 Lichtjaar Schorpioen Magnitude: 4.2 Ø: 25’ Topic 1 Vlindercluster Type: Open sterrenhoop (II,3,m)

Ptolemaeuscluster Type: Open sterrenhoop (I,3,m) Summary Slide M7 NGC-6475 900 Lichtjaar Schorpioen Magnitude: 3.3 ø 80’ Topic 1 Ptolemaeuscluster Type: Open sterrenhoop (I,3,m)

Lagunenevel Type: Diffuse nevel Summary Slide M8 NGC-6523 5.200 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.0 Ø : 90’ x 40’ Topic 1 Lagunenevel Type: Diffuse nevel

Type: Bolvormige sterrenhoop (VIII) Summary Slide M9 NGC-6333 25.800 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 7.7 Ø : 12’ Topic 1 Type: Bolvormige sterrenhoop (VIII)

Type: Bolvormige sterrenhoop (VII) Summary Slide M10 NGC-6254 14.300 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 6.6 Ø : 20’ Topic 1 Type: Bolvormige sterrenhoop (VII)

Wilde eendcluster Type: Open sterrenhoop (II,2,r) Summary Slide M11 NGC-6705 6.000 Lichtjaar Schild Magnitude: 6.3 Ø : 14’ Topic 1 Wilde eendcluster Type: Open sterrenhoop (II,2,r)

Type: Bolvormige sterrenhoop (IX) Summary Slide M12 NGC-6218 14.000 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 6.7 Ø : 16’ Topic 1 Type: Bolvormige sterrenhoop (IX)

Hercules Bolhoop Type: Bolvormige sterrenhoop (V) Summary Slide M13 NGC-6205 25.100 Lichtjaar Hercules Magnitude: 5.8 Ø : 20’ Leeftijd: 14.109 jaar Hercules Bolhoop Type: Bolvormige sterrenhoop (V)

Hercules Bolhoop Type: Bolvormige sterrenhoop (V) Summary Slide M14 NGC-6402 30.300 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 7.6 Ø : 11’ Hercules Bolhoop Type: Bolvormige sterrenhoop (V)

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) Summary Slide M15 NGC-7078 33.600 Lichtjaar Pegasus Magnitude: 6.2 Ø : 18’ Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Adelaarsnevel Type: Open sterrenhoop (II,3,m,n) M16 / NGC-6611 Adelaarsnevel IC-4703 7.000 Lichtjaar Slang Magnitude: 6.4 Ø : 7’ Adelaarsnevel Type: Open sterrenhoop (II,3,m,n)

Omeganevel Type: Open sterrenhoop en gasnevel M17 NGC-6618 60.000.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.0 Ø : 11’ Omeganevel Type: Open sterrenhoop en gasnevel

Type: Open sterrenhoop (II,3,p,n) M18 NGC-6613 4.900 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 7.5 Ø : 9’ Type: Open sterrenhoop (II,3,p,n)

Type: Bolvormige sterrenhoop (VIII) M19 NGC-6273 28.000 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 6.8 Ø : 17’ Type: Bolvormige sterrenhoop (VIII)

Trifidnevel Type: Diffuse nevel M20 NGC-6514 6.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 9.0 Ø : 28’ Trifidnevel Type: Diffuse nevel

Type: Open sterrenhoop (I,3,m) M21 NGC-6531 4.250 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.5 Ø : 13’ Type: Open sterrenhoop (I,3,m)

Type: Bolvormige sterrenhoop (VII) M22 NGC-6656 10.400 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 5.1 Ø : 32’ Type: Bolvormige sterrenhoop (VII)

Type: Open sterrenhoop M23 NGC-6494 2.150 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.9 Ø : 27’ Type: Open sterrenhoop

Sagittariusnevel Type: Deel van de melkweg M24 NGC-6494 10.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 4.6 Ø : 90’ Sagittariusnevel Type: Deel van de melkweg

Type: Open sterrenhoop (IV,3,r) M25 NGC-IC-4725 2.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 4.6 Ø : 32’ Type: Open sterrenhoop (IV,3,r)

Type: Open sterrenhoop (II,2,r) M26 NGC-6694 5.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 8.0 Ø : 15’ Ø abs: 22 Lj Type: Open sterrenhoop (II,2,r)

Halternevel Type: Planetaire nevel M27 NGC-6853 1.250 Lichtjaar Vosje Magnitude: 7.40 8’ x 6’ Centrale ster 13.5 Halternevel Type: Planetaire nevel

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) M28 NGC-6626 19.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.8 Ø : 11.2’ Ø abs: 60 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Type: Open sterrenhoop M29 NGC-6913 7.200 Lichtjaar Zwaan Magnitude: 9.0 Type: Open sterrenhoop

Type: Bolvormige sterrenhoop M30 NGC-7099 25.000 Lichtjaar Steenbok Magnitude: 8.5 Type: Bolvormige sterrenhoop

Andromedanevel Type: Melkwegstelsel (Sb) M31 NGC-204 + NGC-206 2.900.000 Lichtjaar Andromeda Magnitude: 3.4 168’ x 73’ 350.109 sterren M110 M32 Andromedanevel Type: Melkwegstelsel (Sb)

Type: Melkwegstelsel (E2) M32 NGC-221 2.900.000 Lichtjaar Andromeda Magnitude: 8.1 8’ x 6’ 3.109 x zon massa Ø : 8.000 Lj Type: Melkwegstelsel (E2)

Driehoeknevel Type: Melkwegstelsel (Sc) NGC 604 M33 NGC-598 3.000.000 Lichtjaar Driehoek Magnitude: 5.7 73’ x 45’ 30.109 x zon massa Ø : 50.000 Lj Driehoeknevel Type: Melkwegstelsel (Sc)

Type: Open sterrenhoop (I,3,m) M34 NGC-1039 1.400 Lichtjaar Perseus Magnitude: 5.5 Ø: 35’ Ø abs: 14 Lj Type: Open sterrenhoop (I,3,m)

Type: Open sterrenhoop M35 NGC-2168 2.800 Lichtjaar Tweelingen Magnitude: 5.5 Type: Open sterrenhoop

Type: Open sterrenhoop M36 NGC-1960 4.100 Lichtjaar Voerman Magnitude: 6.5 Type: Open sterrenhoop

Type: Open sterrenhoop (I,2,r) M37 NGC-2099 4.400 Lichtjaar Voerman Magnitude: 6.2 Ø: 24’ ca. 550 sterren Type: Open sterrenhoop (I,2,r)

Type: Open sterrenhoop (II,2,r) M38 NGC-1912 4.200 Lichtjaar Voerman Magnitude: 7.4 Ø: 21’ Ø abs: 25 Lj Age: 220.000.000 jr Type: Open sterrenhoop (II,2,r)

Type: Open sterrenhoop M39 NGC-7092 300 Lichtjaar Zwaan Magnitude: 5.5 Type: Open sterrenhoop

Winnecke 4 Type: Dubbelster M40 510 Lichtjaar Grote Beer Magnitude: 9.0 en 9.3 Spectraalklasse: K0-III en G0-V Winnecke 4 Type: Dubbelster

Type: Open sterrenhoop (e) M41 NGC-2287 2.300 Lichtjaar Grote Hond Magnitude: 4.5 Ø: 38’ Type: Open sterrenhoop (e)

Orionnevel Type: Diffuse nevel M42 NGC-1976 1.600 Lichtjaar Orion Magnitude: 4.0 Ø: 85’ x 60’ M43 Orionnevel Type: Diffuse nevel

Mairan’s nevel Type: Diffuse nevel M43 NGC-1982 1.600 Lichtjaar Orion Magnitude: 9.0 Ø: 20’ x 15’ Mairan’s nevel Type: Diffuse nevel

Praesepe Type: Open sterrenhoop (II) M44 NGC-2632 577 Lichtjaar Kreeft Magnitude: 3.7 Ø: 95’ Praesepe Type: Open sterrenhoop (II)

Plejaden Type: Open sterrenhoop M45 440 Lichtjaar Stier Magnitude: 1.6 Ø: 110’ Ø abs: 12 Lj 500 sterren Plejaden Type: Open sterrenhoop

Type: Open sterrenhoop (II,2,r) M46 NGC-2437 5.400 Lichtjaar Achtersteven Magnitude: 6.0 Ø: 27’ Ø abs: 30 Lj 500 sterren NGC-2438 Type: Open sterrenhoop (II,2,r)

Type: Open sterrenhoop (II,3,m) M47 NGC-2422 1.600 Lichtjaar Achtersteven Magnitude: 5.2 Ø: 30’ Ø abs: 12 Lj 50 sterren Type: Open sterrenhoop (II,3,m)

Type: Open sterrenhoop M48 NGC-2548 1.500 Lichtjaar Waterslang Magnitude: 5.5 Type: Open sterrenhoop

Type: Melkwegstelsel (E4) M49 NGC-4472 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 8.5 Ø: 9’ x 8’ Ø abs: 160.000 Lj Type: Melkwegstelsel (E4)

Type: Open sterrenhoop (II,3,m) M50 NGC-2323 3.200 Lichtjaar Eenhoorn Magnitude: 5.9 Ø: 16’ Ø abs: 20 Lj Age: 78.000.000 jr Type: Open sterrenhoop (II,3,m)

Draaikolknevel Type: Melkwegstelsel (Sc) NGC-5195 M51 NGC-5194&-5195 31.000.000 Lichtjaar Jachthonden Magnitude: 8.4 Ø: 11’ x 7’ Draaikolknevel Type: Melkwegstelsel (Sc)

Type: Open sterrenhoop (e) M52 NGC-7654 5.000 Lichtjaar Cassiopeia Magnitude: 5.0 Ø: 13’ Age: 35.000.000 jr Type: Open sterrenhoop (e)

Type: Bolvormige sterrenhoop M53 NGC-5024 58.000 Lichtjaar Hoofdhaar Magnitude: 8.3 Ø: 13’ Ø abs: 220 Lj BlueShift: 115 Km/s Type: Bolvormige sterrenhoop

Type: Bolvormige sterrenhoop (III) M54 NGC-6715 87.000 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 7.6 Mag. Abs.: -10.0 Ø: 12’ Type: Bolvormige sterrenhoop (III)

Type: Bolvormige sterrenhoop (XI) M55 NGC-6809 17.300 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 6.3 Ø: 19’ Ø abs: 100 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (XI)

Type: Bolvormige sterrenhoop (X) M56 NGC-6779 32.900 Lichtjaar Lier Magnitude: 8.3 Ø: 9’ Type: Bolvormige sterrenhoop (X)

Ringnevel Type: Planetaire nevel (3+4) M57 NGC-6720 2.300 Lichtjaar Lier Magnitude: 8.8 Ø: 1’ x 4’ Ø abs: 0.9 Lj Ringnevel Type: Planetaire nevel (3+4)

Type: Melkwegstelsel (SBc) M58 NGC-4579 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.7 Ø: 5.5’ x 4.5’ Type: Melkwegstelsel (SBc)

Type: Melkwegstelsel (E5) M59 NGC-4621 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.6 Ø: 5’ x 3.5’ Ø abs: 90.000 Lj Type: Melkwegstelsel (E5)

Type: Melkwegstelsel (E2) M60 daarachter M61 NGC-4649 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 8.8 Ø: 7’ x 6’ Ø abs: 120.000 Lj Type: Melkwegstelsel (E2)

Type: Melkwegstelsel (SABbc) M61 NGC-4303 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.7 Ø: 6’ x 5.5’ Ø abs: 100.000 Lj Type: Melkwegstelsel (SABbc)

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) M62 NGC-6266 22.500 Lichtjaar Slangendrager Magnitude: 6.5 Ø: 15’ Ø abs: 100 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Zonnebloemstelsel Type: Melkwegstelsel (Sa) M63 NGC-5055 37.000 Lichtjaar Jachthonden Magnitude: 8.5 Zonnebloemstelsel Type: Melkwegstelsel (Sa)

Zwarte Oogstelsel Type: Melkwegstelsel (Sa) M64 NGC-4826 12.000 Lichtjaar Hoofdhaar Magnitude: 9.0 Let op de in de diepte liggende kern ! Zwarte Oogstelsel Type: Melkwegstelsel (Sa)

M65 NGC-3623 35.000 Lichtjaar Leeuw Magnitude: 10.5 Type: Melkwegstelsel

M66 NGC-3627 35.000 Lichtjaar Leeuw Magnitude: 10.0 Type: Melkwegstelsel

Type: Open sterrenhoop M67 NGC-2682 2.250 Lichtjaar Kreeft Magnitude: 7.5 Type: Open sterrenhoop

M68 NGC-4590 32.000 Lichtjaar Waterslang Magnitude: 9.0 Type: Bolhoop

Type: Bolvormige sterrenhoop (V) M69 NGC-6637 29.700 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 7.6 Ø: 9.8’ Ø abs: 85 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (V)

Type: Bolvormige sterrenhoop (V) M70 NGC-6681 29.300 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 7.9 Ø: 8’ Ø abs: 85 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (V)

Type: Bolvormige sterrenhoop (XI) M71 NGC-6838 13.000 Lichtjaar Pijl Magnitude: 8.2 Ø: 7.2’ Ø abs: 27 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (XI)

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) M72 NGC-6981 53.000 Lichtjaar Waterman Magnitude: 10.0 Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) M73 NGC-69941 53.000 Lichtjaar Waterman Magnitude: 10.0 Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Type: Melkwegstelsel (Sc) M74 NGC-628 35.000.000 Lichtjaar Vissen Magnitude: 9.4 Ø: 10.2’ x 9.5’ Ø abs: 95.000 Lj Type: Melkwegstelsel (Sc)

Type: Bolvotmige sterrenhoop (I) M75 NGC-6864 67.500 Lichtjaar Boogschutter Magnitude: 8.5 Ø: 6.8’ Ø abs: 130 Lj Type: Bolvotmige sterrenhoop (I)

Kleine Halternevel Type: Planetaire nevel (3+6) M76 NGC-650 + 651 8.500 Lichtjaar Perseus Magnitude: 10.1 Ø: 2.7’ x 1.8’ Kleine Halternevel Type: Planetaire nevel (3+6)

M77 NGC-1068 60.000.000 Lichtjaar Walvis Magnitude: 10.5 Type: Melkwegstelsel

Reflectienevel Type: nevel M78 NGC-2068 1.600 Lichtjaar Orion Magnitude: 8.3 Reflectienevel Type: nevel

M79 NGC-1904 40.000 Lichtjaar Haas Magnitude: 8.5 Type: Bolhoop

Type: Bolvormige sterrenhoop (II) M80 NGC-6093 32.600 Lichtjaar Schorpioen Magnitude: 7.3 Ø: 10’ Ø abs: 95 Lj Type: Bolvormige sterrenhoop (II)

Bode stelsel Type: Melkwegstelsel (Sb) M81 NGC-3031 12.000.000 Lichtjaar Grote Beer Magnitude: 6.9 Ø: 21’ x 10’ Bode stelsel Type: Melkwegstelsel (Sb)

Bode stelsel Type: Melkwegstelsel (Sb) M82 + starburst NGC-3034 12.000.000 Lichtjaar Grote Beer Magnitude: 8.4 Ø: 9’ x 4’ Bode stelsel Type: Melkwegstelsel (Sb)

Type: Melkwegstelsel (SABc) M83 NGC-5236 15.000.000 Lichtjaar Waterslang Magnitude: 7.6 Ø: 11’ x 10’ Type: Melkwegstelsel (SABc)

Type: Melkwegstelsel (S0) M84 NGC-4374 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.1 Ø: 5’ x 4.4’ Type: Melkwegstelsel (S0)

M85 NGC-4382 60.000.000 Lichtjaar Hoofdhaar Magnitude: 10.5 Type: Melkwegstelsel

Type: Melkwegstelsel (E2) M86 NGC-4406 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.8 Ø: 7.5’ x 5.5’ Naderingssnelheid 419 Km/s Type: Melkwegstelsel (E2)

Type: Melkwegstelsel (E1) M87 NGC-4486 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 8.6 Ø: 7’ Jet van 8.000 lichtjaar Type: Melkwegstelsel (E1)

Type: Melkwegstelsel (Sc) M88 NGC-4501 60.000.000 Lichtjaar Hoofdhaar Magnitude: 9.3 Ø: 7’ x 4’ Verwijderingssnelheid 2.000 Km/s Type: Melkwegstelsel (Sc)

Type: Melkwegstelsel (E0) M89 NGC-4552 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.8 Ø: 4’ x 4’ Type: Melkwegstelsel (E0)

Type: Melkwegstelsel (Sb) M90 NGC-4569 60.000.000 Lichtjaar Maagd Magnitude: 9.5 Ø: 9.5’ x 4.5’ Type: Melkwegstelsel (Sb)

M91 NGC-4548 60.000.000 Lichtjaar Hoofdhaar Magnitude: 11.5 Type: Melkwegstelsel

Type: Bolvormige sterrenhoop (IV) M92 NGC-6341 26.700 Lichtjaar Hercules Magnitude: 6.4 Ø: 14’ Type: Bolvormige sterrenhoop (IV)

Type: Open sterrenhoop (I,3,r) M93 NGC-2447 3.600 Lichtjaar Achtersteven Magnitude: 6.0 Ø: 22’ Type: Open sterrenhoop (I,3,r)

NGC-7027 3.000 Lichtjaar Cignus Magnitude: 5.0