Kenmerken van de aardse atmosfeer

Inleiding Wat is de atmosfeer ? Een dunne laag gassen rond onze planeet. Synoniem : dampkring Hoe komen die gassen rond onze aardbol ? vrijgekomen bij stollen van de aarde en vulkaanuitbarstingen Vastgehouden door de zwaartekracht

Inleiding Hebben alle andere planeten ook een atmosfeer ? Zie boek pg 44 bron 5 Bij de kleinere planeten is de aantrekkingskracht niet groot genoeg en ontsnappen de gassen in de ruimte. Vb.: Mercurius en Pluto

Opbouw van de atmosfeer Boek pg 63 bron 1: terugkeer naar de aarde Thermosfeer = ionosfeer Exosfeer Mesosfeer Stratosfeer Troposfeer

Boek pg 64 bron 2 :

Opbouw van de atmosfeer Waarop is indeling van dampkring gebaseerd ? Op basis van het temperatuursverloop met de hoogte. Indeling : Troposfeer : 8 km dik aan de polen, 17 km dik aan de evenaar Temperatuursafname met de hoogte van 6,5 °C per km Samenstelling droge lucht : N2 (78 %), O2 (21 %), CO2 (1%)

Boek pg 64 bron 2 :

Tropopauze : constante temperatuur Stratosfeer : Tot ongeveer 50 km hoogte Gelijkaardige samenstelling als troposfeer, maar veel meer ozon (O3) aanwezig Temperatuur loopt op Stratopauze : constante temperatuur Mesosfeer : Van ongeveer 50 tot 80 km hoogte Temperatuur daalt door de afnemende concentratie ozon

Mesopauze : constante temperatuur Thermosfeer of ionosfeer: Van 80 tot ongeveer 500 km hoogte Sterke invloed van de zonnewind Gassen ontbinden in ionen Gloed aan de hemel = poollicht of aurora  Sterke stijging van de temperatuur Exosfeer : Zwaartekracht is te klein zodat gassen gaan ontsnappen

Luchtdruk daalt met de hoogte Hoe hoger je gaat hoe kleiner de drukkende massa lucht wordt Weersverschijnselen in de troposfeer

De ozonlaag In welke lagen van de atmosfeer komt ozon het meest voor? Zie boek pg 65 bron 5. Troposfeer en stratosfeer Grootste concentratie in de stratosfeer (tss 20 en 25 km hoogte)

Ozon (O3) OZONLAAG troposfeer stratosfeer Ozon (O3)

De ozonlaag Gat in de ozonlaag Belang voor de mens ? Opvangen van schadelijke UV-stralen en die omzetten in warmte. UV-stralen kunnen oa. huidkanker veroorzaken. Probleem met de ozonlaag ? Gat in de ozonlaag

ozongat een kleinere concentratie ozon Satellietbeeld van het stratosferisch ozon in september

De ozonlaag Is dit werkelijk een “gat” in de stratosfeer ? Neen, het is een daling van de ozonconcentratie in de stratosfeer voornamelijk boven de zuidpool Oorzaak ? Vooral de schuld van de mens (naast natuurlijke oorzaak). Gebruik van CFK’s => chlooratoom zet veel O3 om in gewone O2 (zuurstof)

De ozonlaag CFK’s = Chloorfluorkoolwaterstoffen Werden vroeger oa gebruikt in spuitbussen, koelkasten, airco’s, isolatiemateriaal,…. CFK’s worden nu niet meer gebruikt wegens het schadelijke effect op de ozonlaag.

Stratosferische en troposferische ozon Stratosferische ozon : Absorbeert de schadelijke UV-stralen van de zon Troposferische ozon : Ontstaat door een combinatie van luchtvervuiling en zonlicht. Dit ‘ozonsmog’ is schadelijk voor de mens (astma-patiënten, mensen met hart- en vaatziekten,…)

beschermende ozon OZONLAAG stratosfeer troposfeer bedreigende ozon

N2 CO2 O3 Het belang van de atmosfeer stofdeeltjes belangrijkste gas noodzakelijk voor plantengroei verstrooien zonlicht condensatiekerntjes winderosie, vulkanisme, verbranding meteoroïden houdt de warmte vast broeikaseffect fotosynthese, verbranding fossiele brandstoffen absorbeert UV- straling van de zon vernietigd door CFK’s reageert met lucht- vervuiling

O2 Het belang van de atmosfeer water- damp wolkenvorming en neerslag soms opgeslagen als sneeuw en ijs zwavel- dioxide en methaan veroorzaken zure regen industrie, verkeer en elektriciteitscentrales tweede belangrijkste gas van de atmosfeer komt vrij door fotosynthese O2

Stralingsbalans verlies licht INSTRALING UITSTRALING = LICHT = WARMTE broeikasgassen houden warmte vast INSTRALING = LICHT UITSTRALING = WARMTE