Powerpoint presentaties NCvB Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Teus Brand bedrijfsarts Reproductie en Arbeid Teus Brand bedrijfsarts

Programma Inleiding Negatieve zwangerschapsuitkomsten en verminderde fertiliteit Effecten van werkgebonden factoren (fysieke belasting, stress, ploegendienst en congenitale infecties) op de zwangerschapsuitkomsten en fertiliteit Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Inleiding Veel vrouwen krijgen op steeds latere leeftijd kinderen dan vroeger Ze blijven ook steeds langer in de zwangerschap doorwerken In Nederland is de zuigelingensterfte gestegen Zeker 10% van de stellen met kinderwens ondervindt problemen Er is evidence dat werk een negatief effect kan hebben op de zwangerschapsuitkomsten en soms op de fertiliteit Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Definitie aandachtsgebied reproductie en arbeid Factoren in het werk die een negatief effect hebben op de vruchtbaarheid, zwangerschap, borstvoeding en/of de ontwikkeling van het kind Ook de invloed van zwangerschap op het verrichten van arbeid valt onder dit aandachtsgebied Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Negatieve zwangerschapsuitkomsten Spontane abortus, miskraam Vroeggeboorte Intra-uteriene groeivertraging Laag geboortegewicht Hypertensie en pre-eclampsie Aangeboren afwijkingen Doodgeboorte Ontwikkelingsstoornissen Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Parameters van verminderde fertiliteit bij man en vrouw Verminderd aantal zaadcellen (< 20 x 10 miljoen/ml) Verminderde beweeglijkheid Vormafwijkingen Menstruatiestoornissen Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Fysiek belastend werk Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Fysieke belasting Meta-analyse van E.L. Mozurkewich et al., 2000 Er werden 58 studies geselecteerd die aan hoge kwaliteitseisen moesten voldoen Er vielen er 29 af en bleven er 29 over die systematisch zijn onderzocht en geanalyseerd Het betrof meer dan 100.000 zwangere werkneemsters Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Effecten van fysiek zwaar werk tijdens de zwangerschap (uit meta-analyse Mozurkewich et al., 2000) Negatieve zwangerschaps-uitkomst Odds ratio 95% CI Vroeggeboorte 1,22 1,16-1,29 Laag geboortegewicht 1,37 1,30-1,44 Hypertensie & pre-eclampsie 1,60 1,30-1,96 Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Vroeggeboorte is verder geassocieerd met Langdurig staan (OR = 1,26, 95% CI 1,13-1,40) Hoge vermoeidheidsscore door het werk (OR = 1,63, 95% CI 1,33-1,98) Ploegendienst (OR = 1,24, 95% CI 1,06-1,46) Geen effect tussen lange werkdagen en vroeggeboorte (OR = 1,03, 95% CI 0,92-1,16) (Uit meta-analyse Mozurkewich et al., 2000) Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Saurel et al., 2004 Europop case control onderzoek In diverse landen in Europa Elke te vroeg geboren baby werd geïncludeerd en 1 op elke 10 à terme geboren baby’s van de deelnemende centra De analyse bevatte 5145 te vroeg geboren en 7911 à terme geboren baby’s, waarvan bij 2369 te vroeg geboren en 4098 à terme geboren baby’s de moeder gedurende de zwangerschap werkte Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Uitkomsten Europop onderzoek In het algemeen hebben werkende vrouwen geen verhoogd risico op vroeggeboorte Er is wel een verhoogd risico bij bepaalde werkzaamheden, namelijk bij: Meer dan 42 werkuren per week (OR = 1,33, 95%CI 1,1-1,6) Meer dan 6 uur per werkdag staan (OR = 1,26, 95% CI 1,1-1,5) Ontevredenheid met hun werk (OR = 1,27, 95% CI 1,1-1,5) Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Stress en burnout Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Bij werkstress meer risico op de volgende zwangerschapsuitkomsten Spontane abortus (OR = 2,27, 95% CI 0,97-5,27; Fenster et al., 1995) Vroeggeboorte (OR meest rond 1,5-2; Hedegaard et al., 1993 en 1996) Lager geboortegewicht (Bij stress in 1e trimester 190 g lichter (44-333 g); Oths et al., 2001) Hypertensie en pre-eclampsie (OR = 2,1, 95% CI 1,1-4,1; Marcoux et al., 1999) Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Werkstress en fertiliteit vrouw Geen effect op de duur van de menstruele cyclus (Fenster et al., 1995) Bij prospectieve studie bij hoge eisen van werk en weinig controle: korte cyclus van <25 d (OR 2,24, 95% CI 1,09-4,59; Fenster et al., 1999) Bij gestresste vrouwen juist lange menstruele cycli >35 dagen (OR 0,1, 95% CI 0.01-0,4; Hjollund et al., 1999) Toch geen effect op tijd nodig om zwanger te worden (OR 0,9, 95% CI 0,5-1,5; Hjollund et al., 1998) Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Werkstress en fertiliteit man Geen effect van stress op het werk of door gebruikelijke life events op zaadkwaliteit Wel effect op zaadkwaliteit na recent overlijden van naast familielid. Dit geeft een significante reductie in snelheid en motiliteit van zaadcel (Fenster et al., 1997) Geen effect van werkbelasting en regelmogelijkheden op zaadkwaliteit en vruchtbaarheid (Hjollund et al., 2004) Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Ploegendienst Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Ploegendienst en negatieve zwangerschapsuitkomsten I Odd’s ratio 95% CI Auteur Spontane abortus 1,25 MacDonald et al., 1988 Late fetal loss 1,85 1,00-3,42 Zhu et al., 2004a Vroeg-geboorte 1,24 1,06-1,46 Mozurkewich et al., 2000 2,0 1,1-3,4 Xu et al., 1994 Postterm Birth 1,35 1,01-1,79 Zhu et al., 2004b Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Ploegendienst en negatieve zwangerschapsuitkomsten II Odd’s ratio 95% CI Auteur Laag geboorte-gewicht 2,1 1,1-4,1 Xu et al., 1994 1,80 1,10-2,94 Zhu et al., 2004b Small for gestational age 1,09 1,00-1,18 Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Ploegendienst en fertiliteit vrouw Verminderde fertiliteit bij vroedvrouwen die werken in 2- of 3-ploegendienst-schema (Ahlborg et al., 1996) Langere tijd nodig om zwanger te worden (OR = 2,0 95% CI 1,4-2,8; Bisanti et al., 1996) Diverse auteurs melden menstruatiestoornissen, hoewel deze artikelen wat ouder zijn: R. Iglesias et al., 1980; Miyauvchi et al., 1992 Werkingmechanisme mogelijk via slaap deprivatie, verstoring dag-nachtritme en eventueel stress Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Infectieziekten Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Biologische agentia en negatieve zwangerschapsuitkomsten I Virus Effect Wie lopen risico Cytomegalie virus Aangeboren afwijkingen, laag geboortegewicht Werkers in gezondheidszorg en op scholen en crêches Hepatitis B virus Laag geboortegewicht Werkers in gezondheidszorg Human immuno-deficiency virus (HIV) Laag geboortegewicht en jeugdkanker Humaan parvovirus B19 Miskraam Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Biologische agentia en negatieve zwangerschapsuitkomsten II Biologisch agens Effect Wie lopen risico Rubella virus Aangeboren afwijkingen, laag geboortegewicht Werkers in gezondheidszorg en op scholen, crêches Toxoplasmose Miskraam, aangeboren afwijkingen, ontwikkelings-stoornissen Mensen die beroepsmatig in aanraking komen met dieren Varicella-zoster virus Aangeboren afwijkingen Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Overzicht van significante Odds ratio’s en negatieve zwangerschaps-uitkomsten per risicofactor Fysieke belasting Stress en burn out Ploegendienst Miskraam 2,27 1,25 Vroeggeboorte 1,22 1,5 1,24 Postterm birth 1,35 Groeivertraging 1,09 Late fetal loss 1,85 Laag geb gew 1,37 + 1,80 Pre-eclampsie 1,60 2,1 Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Overzicht van significante Odds ratio’s en negatieve effecten op de fertiliteit bij man en vrouw per risicofactor Vrouw Fysieke belasting Stress en burn out Ploegendienst Verkorte cyclus 2,24 Langere cyclus 0,1 Time to pregnancy 2,0 Man Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Amsterdam Born Children and their Development Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

Vragen aan bedrijfsarts Zijn de virussen, waarmee ik in aanraking kom in het kinderdagverblijf, schadelijk voor mijn baby? Of mag ik daar niet werken als ik zwanger ben? Bij een aantal collega’s is de baby veel te vroeg geboren. Heb ik ook een verhoogd risico, als ik daar blijf werken? Duurt het langer voor ik zwanger word, als ik onregelmatige diensten draai? NCvB kan bij de beantwoording ondersteunen! Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017

t.brand@amc.uva.nl Heijermanslezing 10-12-2004 4-4-2017