Gezondheidseffecten van GSM en UMTS basisstations Jacobje Visser Medewerker medische milieukunde Tel: 072-5662770 Email: jvisser@ggdhollandsnoorden.nl

Inhoud Inleiding Wat zijn elektromagnetische velden? Gezondheidseffecten Grenswaarden Visies op gezondheidseffecten Conclusies

Wat zijn elektromagnetische velden? Elektromagnetisch spectrum energie inhoud frequentie 0 Hz 300 Hz 300 MHz 300 GHz 3 PHz extreem lage frequenties radiofrequenties microgolven optische straling ioniserende straling 1000 km 1 m 1 mm 100 nm golflengte EM-veld = energie die als golven van de bron af getransporteerd worden. Deze golven noemt men elektromagnetische straling. Veel apparaten maken EM-straling; magnetron, scheerapparaat, computer, etc. Straling met een heel hoge energie-inhoud wordt bijvoorbeeld gebruikt in het ziekenhuis voor het maken van rontgenfoto´s.

Zijn er gezondheidseffecten? Thermische effecten Opwarming van weefsel; blootstellingslimieten Storingen van apparatuur medische implantaten COFAM onderzoek TNO 2003 COFAM II: “Het Zwitserse onderzoek” Andere effecten? Niet-thermische effecten; aspecifieke klachten Kanker

Opwarming van weefsels en organen Wetenschappelijk vastgesteld Vinden plaats bij opwarming > 1 °C Effecten: Gedragsverandering Uitvoering fysieke en mentale taken bemoeilijkt Processen in het lichaam

Grenzen voor blootstelling SAR (Specific Absorption Rate)-waarde vastgesteld: opwarming > 1 ºC = SAR > 4 W/kg gedurende 30 min Basis voor maximale blootstelling: SAR=0,08 W/kg Omgerekend in veldsterkte Grenswaarde of blootstellingslimiet is afhankelijk van de frequentie

Blootstellingslimieten Blootstellingslimieten voor de algemene bevolking: Maximale elektrische veldsterkte in V/m

Veldsterkte rond zendmast

Metingen van de veldsterkte Metingen door TNO: Binnen 3m in de hoofdbundel:40-50 V/m Gemeten in woningen onder het dak waarop een GSM-antenne staat: 0,2-3 V/m Gemeten vlak bij magnetron: 0-40 V/m Woonomgeving maximaal 0,5-1 V/m

Niet-thermische effecten Geen biologisch mechanisme bekend Onderzoeksresultaten niet consistent Niet wetenschappelijk vastgesteld Aspecifieke klachten: Hoofdpijn, slapeloosheid, concentratieverlies Biologische effecten Bijv. op hersenfuncties Kanker?

COFAM onderzoek 2 groepen proefpersonen: 1 groep met klachten, 1 zonder Blootstelling aan GSM 900, 1800, UMTS of placebo Veldsterkte 1 V/m Blootstellingsduur 20-25 minuten

COFAM onderzoek Verbetering cognitieve functies Ervaren welbevinden verminderd bij UMTS-signaal in beide groepen Geen effecten op welbevinden bij blootstelling aan GSM-signalen

COFAM onderzoek Conclusies Gezondheidsraad Methodologisch goed opgezet Vragenlijst geschikt? Oorzakelijk verband tussen blootstelling aan elektromagnetische velden en vermindering van welbevinden of gezondheidsschade kan niet worden vastgesteld

Het Zwitserse onderzoek Electrogevoeligen en niet-electrogevoeligen Cognitieve functies en subjectief welbevinden UMTS straling 1 en 10 V/m en geen straling Meer proefpersonen (grotere steekproef ± 100 stuks)

Resultaten Zwitsers onderzoek Geen verandering in welbevinden Geen verandering in cognitieve functies Proefpersonen waren niet in staat UMTS velden waar te nemen Resultaten COFAM I niet bevestigd

Studies in buitenland Ambassade VS in Moskou Naila-studie: huisartsen vinden meer kanker < 400m van zendmast Netanya-studie: in kliniek < 350m van zendmast meer patiënten met kanker dan in andere kliniek Beide studies niet wetenschappelijk

Visies op gezondheidseffecten Elektrosmog Visie GGD Wisselwerking overheid – maatschappij - gezondheidsinstanties

Conclusies GSM: veel onderzoek, opwarming UMTS: inmiddels ook veel onderzoek Overheid: Kennisplatform electromagnetische velden en gezondheid (16,6 mln euro) Langetermijneffecten… Voor de Rijksoverheid geen reden om plaatsingsbeleid GSM- of UMTS-antennes vanuit gezondheidskundig oogpunt te wijzigen