Onderdelen pensioenakkoord Flankerend arbeidsmarktbeleid AOW Aanvullende pensioenen In samenhang beoordelen !

Visie StvdA - arbeidsmarktbeleid Cultuuromslag + beeldvorming Employability en scholing Vitaliteit, gezondheid en arbo Arbeidskosten en productiviteit Preventiebeleid + werkhervattingskans Flankerend overheidsbeleid Monitoren

Employability Loopbaanbeleid Inzetbaarheid- en scholingsbudget Intersectorale scholing EVC voor oudere werknemers Opleiding tijdens werkloosheid Arrangementen sociale plannen NB: niet tornen aan ontslagvergoedingen kantonrechter !

Vitaliteit en gezondheid Loopbaan- en inzetbaarheidsscan Strengere naleving arbo Deeltijdpensioen verankeren in cao’s Vitaliteitsregeling (ook voor vroegpensioen!)

Kosten en productiviteit Generieke ontziemaatregelen die niet bijdragen aan productiviteit, ombouwen t.b.v. vitaliteit en leeftijdsbewust personeelsbeleid (arbeidsvoorwaarde !)

Werkhervattingskansen Sectoraal mogelijkheden uitwerken brengen; eigen personeelsamenstelling in beeld brengen Actieplannen uitwerken om oudere werknemers in dienst te nemen VWNW: sluitende afspraken decentraal Evenredige werving en selectie HRM Langdurige opleiding tijdens WW

Flankerend overheidsbeleid Versoepeling compensatieregeling Gedeeltelijke omvorming doorwerkbonus en hogere arbeidskorting in mobiliteitsbonus Gedeeltelijke omvorming premiekorting werkgevers in mobiliteitsbonus Voorzetting IOW Vroegpensioen in levensloopregeling

Monitoren Jaarlijks, met zo nodig intensivering StvdA jaarlijks bekijken Meldingen maandelijks op agenda StvdA Commissies op cao-niveau NB: avv-beleid kabinet

AOW StvdA: ▪Indexeren koppelen aan verdiende lonen ▪Vervroegen en verlaten tegen 6,5% per jaar ▪2020: 66 jaar (en elke vijf jaar opnieuw bekijken) Kabinet: ▪Indexeren contractlonen +0,5% tot 2030 ▪Vervroegen 6,7%, verlaten 5,3% ▪2020: 66 jaar (en elke vijf jaar opnieuw bekijken)

Internationale vergelijking

Pensioenen: drie grote problemen Verlies op beurzen Lage rentestand Stijging levensverwachting

Reële rendementen pensioenfondsen

Rentestand Waardering toekomstige beleggings- opbrengsten op (beweeglijke) marktrente. Lage rente zet dekkingsgraad pensioenfondsen onder druk.

Levensverwachting We leven steeds langer Langer dan verwacht Betekent langer pensioen uitkeren Is echter geen geld voor gereserveerd

Levenverwachting 65-jarige

Pensioenakkoord Akkoord sociale partners juni 2010 Twee hoofdproblemen: - stijgende levensverwachting - schokbestendigheid stelsel

Voorwaarden DNB dekkingsgraad > 130 (volledige indexatie) dekkingsgraad < 125 = reservetekort (herstelplan 15 jaar, gedeeltelijke indexatie) dekkingsgraad < 105 = dekkingstekort (herstelplan 5 jaar, geen indexatie) dekkingsgraad langere tijd < 105 (herstelplan wordt niet gehaald, afstempelen) NB: indexatie in beginsel geen geld voor gereserveerd, maar gefinancierd uit meevallers

Scherpere voorwaarden overheid Financieel toetsingskader onvoorwaardelijke toezeggingen (nominaal): ▪Hogere buffers aanhouden ▪Meer vastrentende waarden gevolg: dekkingssaldi moeten met 10-15% omhoog Witteveenkader: ▪Pensioenleeftijd omhoog ▪Opbouwpercentage naar beneden gevolg: neerwaartse druk op pensioenpremies

Nieuw pensioencontract (nog op te bouwen rechten)

Soepelere voorwaarden FTK2 100% reële dekkingsgraad toereikend vrijheid beleggingsmix gevolg: indexatie eerder mogelijk en minder hoge buffereisen Witteveenkader: ▪alleen pensioenleeftijd omhoog ▪opbouwpercentage blijft intact afspraak: premiestabilisatie ‘for worse and for better’

Er komt keuze: FTK1 met: ▪Lagere kans op indexatie door hogere buffers en strengere eisen beleggingsmix ▪Onvoorwaardelijke rechten nominaal, met ultimum remedium van afstempelen FTK2: ▪Indexatie eerder in beeld (geen indexatie heet formeel ‘korten’ op reële ambitie, dus waardevastheid) ▪Meer beleggingsvrijheid (dus ook puur vastrentende waarden mogelijk) ▪Voorwaardelijke rechten reëele ambitie

Opgebouwde rechten

Laatste stand van zaken Inzet StvdA nog steeds FTK2 Keuzemogelijkheid ‘invaren oude rechten’: ▪Wettelijk: problemen met eigendomsrecht EU ▪Fondsniveau: wetswijziging noodzakelijk ▪Individueel: mogelijk

wel akkoordgeen akkoord AOW---- verdiende lonen flexibilisering ---- contractlonen flexibilisering ? Witteveenkader handhaving opbouwpercentages verhoging leeftijd borging dat vrijval binnen pensioenen blijft verlaging opbouwpercentages verhoging leeftijd geen premiestabilisatie Witteveenkader gaat eerder knellen Pensioencontract-meer ruimte FTK: - discontovoet - zekerheid - beleggingsmix -aangescherpt FTK Pensioenfondsbestuur-continuering sociale partners in besturen -sociale partners uit besturen AVV-beleid-niet selectief-selectief Ouderenparticipatie-afspraken met werkgever -geen gebondenheid werkgevers aan beleidsagenda