Heeft de euro toekomst? Chris van Hooijdonk

Historie Verschil noord-zuid in EMU Oplossingen?

EMU Vooraf Theorie Optimum Currency Areas (Mundell 1961) Een gemeenschappelijke munt kan als - Asymmetrische schokken afwezig zijn Anders opgevangen door . Flexibele arbeidsmarkten (lonen of arbeidsmigratie) . Gediversifieerde economisch structuur . Gemeenschappelijk fonds (fiscal transfers) Het euro-gebied voldoet (en voldeed) niet aan deze criteria en dus is de euro een POLITIEK project

Waarom dan toch EMU? Momentum 20-25 jaar geleden goed Rol Duitse hereniging? Maastricht criteria: Duitsland en Frankrijk Aantal deelnemende landen (12 ipv 5/6) GSP: extra slot (in praktijk papieren tijger) Vergeefse poging (deel van) weeffouten te herstellen Ook toen al: intern verzet (Bundesbank, DNB)

Europa Productiviteitsverschillen tussen Noord (vooral Duitsland) en Zuid Veel geld naar Duitsland; overschot lopende rekening Men (Landesbanken e.d.) zoekt beleggingen en beleggen in staatsschuld Zuiden (Griekenland en Portugal) en onroerend goed (Spanje en Ierland) Sinds de invoering van de euro ongeveer dezelfde rente in heel eurogebied; indicatie van gebrek aan risico-inschatting

Overheidsfinanciën 2011 Eurostat

Paradox?

“Visie” op Europa (Bron: The Atlantic Monthly Group, 2012)

Gelijk van de Grieken? (Bron: The Atlantic Monthly Group, 2012)

Concurrentiepositie Binnen EU (WEF 2012) Noord en West versus Zuid en Oost Probleem binnen EMU grootst

Oplossingen Noord-Zuid probleem EMU European Financial Stability Facility (EFSF) tijdelijke faciliteit die leningen aan lidstaten verstrekt en in obligatiemarkten mag interveniëren. Het geld hiervoor wordt geleend van de kapitaalmarkt (garanties tot € 780 mld, leencapaciteit tot € 440 mld) Hulp koppelen aan hervormingen (arbeidsmarkt, jeugdwerkloosheid, belastingsysteem, etc.) Afschrijven/Kwijtschelden schulden Opkopen staatsobligaties ECB om rente te drukken Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) vervangt in 2013 het EFSF en wordt een permanent mechanisme Geen structurele oplossingen! Vraag: moet Europese commissie grotere rol krijgen?

Alternatieven Verdere integratie Splitsen van EMU - Neuro en Zeuro - Grexit - uittreden Zuid-Europese lidstaten 3. EMU opheffen (plan PVV)

Alternatief 1: verdere integratie Sluit aan bij Plan van Rompuy Permanent noodfonds en eurobonds Bankenunie Begrotingsunie Macro unbalance procedure Sluit aan bij OCA theory Voordelen: Prijstransparantie, lage transactiekosten, meer handel Meer specialisatie (betere conc.positie EMU) Mogelijkheid tot voeren van structureel Europees beleid Nadelen: Politiek onhaalbaar (Ned, Fin accepteren geen grotere invloed Brussel; renteverhoging onacceptabel) Langdurige fiscal transfers noodzakelijk, omdat verschillen deels structureel zijn Inboeten subsidiariteit

Uitwerking De Grauwe: Budgetary Union (Autralian Review, 2012, 45/3, pp. 255-68) In zuidelijke lidstaten: liquiditeitsprobleem →solvabiliteitsprobleem (bad equilibrium) Nodig: politieke unie ECB: lender of the last resort Mechanism of transfers Inflatie? Liquiditeit banken neemt toe; niet M3 Fiscal consequences? Zijn noodzakelijk om financiële stabiliteit te waarborgen Moral hazard? “Blue bonds” en “Red bonds”

Alternatief 2: Splitsing euro Neuro: Du, Ned, Fi, Oost, Bel, Lux, (Fr?) Zeuro: rest (Fr?) Voordelen Sneller herstel conc.kracht Zuid-Europa; divergentie N-Z minder waarschijnlijk (?) Kans op meer integratie binnen Noorden en binnen Zuiden Nadelen Korte termijn: Transitiekosten, bestaande contracten, kapitaalstromen, spaargelden, faillisementen Positie Frankrijk (?) Kans op blijvende divergentie N-Z(?) Noorden convergentie vrij groot. Zuiden onderling verschillend (ec. groei, werkloosheid, handelsrelaties....)

Alternatief 2a: Uittreden Griekenland (Grexit) Voordelen: Kans op fundamenteel herstel Gr. via conc.positie Vergroot kansen van EMU op duurzamere muntunie Signaalwerking naar andere landen Nadelen: Transitiekosten (wel lager dan bij Zeuro) Bankrun/Chaos Griekenland Kans op onrust fin. markten (besmetting?)

Alternatief 2b: Uittreden meerdere lidstaten

Alternatief 3: opheffen EMU (niet de EU) Voordelen: Monetaire autonomie → invloed conc. Positie Politieke antonomie Nadelen: Doet voordelen muntunie (D, Oost, Ned, Fin, B, Lux) teniet Leidt tot enorme transitiekosten Verzwakking positie Europa in wereldeconomie Terugkeer valuata speculaties

Welk alternatief? Meest wenselijk? Onzekerheid over kosten/baten Onzekerheid over overbruggen cultuurverschillen Keuze als econoom/kiezer/burger/Europeaan/Nederlander? Haalbaar? Uitersten (1 en 3) lijken politiek onhaalbaar Wachten op momentum? Blijvende steun aan Griekenland? ?????