Vrijwilligerswerk voor of door ouderen? Prof. Dr. Anja Declercq Studiedag Actief ouder worden? Vrijwilligen! 5 maart 2012 1

Ouderen en cijfers: de vergrijzing Beelden van ouderen Inhoud Ouderen en cijfers: de vergrijzing Beelden van ouderen Veranderende maatschappij Ouderen en vrijwilligerswerk En de toekomst?

1. Ouderen en cijfers “De veroudering van de bevolking is ongezien en uniek in de wereldgeschiedenis en in de 21ste eeuw zal de veroudering nog sneller zijn dan in de 20ste eeuw.” (www.un.org/esa/population/worldageing19502050)

Leeftijdspiramide 1881 Mannen Vrouwen                                                                                                                                                                                                                                                                                         

Leeftijdspiramide 1971 Mannen Vrouwen                                                                                                                                                                                                                                                                                         

Leeftijdspiramide 2010

Leeftijdspiramide Vlaanderen 2020

Vergrijzing binnen de vergrijzing

Vroeger vierde het hele dorp een 100-jarige

Naast vergrijzing ook ontgroening

http://www.un.org/esa/population/publications/worldageing19502050/pdf/8chapteri.pdf

Is de vergrijzing iets dat negatief is? http://www.youtube.com/watch?v=YX1DavTrLS8

Beelden van ouderen: tussen twee uitersten?

De vergrijzing Negatieve connotatie voor iets dat in de eerste plaats positief is Veroorzaakt door complex samenspel tussen vooruitgang geneeskunde, hygiëne en nieuwe familiale, sociale, politieke en economische organisatie

Hoe zien we dat? In sommige landen verdubbelde de levensverwachting tijdens de 20ste eeuw (bvb. Spanje, Oostenrijk, Griekenland) In andere landen neemt de levensverwachting voor mannen momenteel af, bvb. Rusland Tussen 1987 en 1994 daalde de levensverwachting voor mannen in Rusland met 7,3 jaar tot 57,6 jaar

Wie zijn die ouderen? 65 jaar is een arbitraire grens Binnen de groep 65plussers is er heel wat diversiteit (uiteraard!) Mensen geboren in 1925 hebben een heel ander leven gekend dan mensen geboren in 1945

Socio-culturele veranderingen Individualisering Betere materiële levensomstandigheden: lifteffect Meer levenstijd Minder arbeidstijd en meer vrije tijd Hoger arbeidsinkomen  Meer kansen tot ontplooiing Toename van cultureel kapitaal: rol van het onderwijs (nog) mondiger

Economische veranderingen Wankelende pijlers van de verzorgingsstaat: Veronderstelling van volledige tewerkstelling Traditionele taakverdeling man-vrouw Meer vrouwen werken Vaker flexibele arbeid: flexibele uren, flexibele contracten, …

Beeld leeft dat ‘alle’ ouderen zorg nodig hebben? Niet alleen de levensverwachting stijgt, ook de leeftijd van waarop we zorg nodig hebben verschuift Ouderen zijn gemiddeld actiever en gezonder dan vorige generaties

Heel wat ouderen geven – vrijwillig - zorg Aan kleinkinderen Aan volwassen kinderen Aan hun partner

Heel wat ouderen doen ook vrijwilligerswerk LOVO-onderzoek: 1 op 10 ouderen doet regelmatig vrijwilligerswerk Behoeftenonderzoek VUB (Prof. Verté): meer dan 16% van de 60-plussers doen vrijwilligerswerk Enquête over eenzaamheid en sociaal isolement bij 65plussers (KBS, nog te verschijnen): 45% is lid van een vereniging

En vaak is dat vrijwilligerswerk voor andere ouderen Die wel zorg kunnen gebruiken

Age UK Berekende hoeveel de overheid per jaar spendeert aan de zorg voor 65-plussers: 7,5 miljard pond in 2010 Uit een bevraging bleek: 8% van de 65-plussers geven minstens 20u zorg per week 75 jaar en ouder: 15% geeft minstens 20u zorg per week Als je dat zou omrekenen, tegen een prijs van 6,08 pond per uur, dan kom je tot 6,3 miljard pond vrijwillige, informele zorg (=84% van wat de overheid spendeert) http://ageukblog.org.uk/2012/02/24/social-care-expenditure-in-the-context-of-informal-caring/

Wat zal er misschien/wellicht veranderen? Hoe en waarom men aan vrijwilligerswerk zal doen Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen

(1) De redenen waarom men aan vrijwilligerswerk doet De redenen waarom ouderen aan vrijwilligerswerk doen en hun soort engagement (bijvoorbeeld religie) Van ‘vast’ vrijwilligerschap naar meer losse engagementen

(2) Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen Ouderen zullen zelf langer aan het werk zijn Anderzijds: kinderen wonen verder, ouderen zijn vaker alleen, dus misschien meer tijd?

(3) Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen Meer alleenstaande ouderen, met minder kinderen die verder weg wonen en meer aan het (flexibel) werk zijn Vermaatschappelijking van de zorg: buurtzorg?

Blijft vrijwilligerswerk bestaan? Hopelijk wel, maar waarschijnlijk in nieuwe vormen Sociale participatie is bijzonder belangrijk voor iedereen

Vragen?