Psychiatrische verpleegkunde: Een vak apart! Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Ede, 14 april 2008

Stelling Psychiatrische verpleegkunde is een zelfstandige professie met een eigen beroeps- en kennisdomein en een eigen beroepsverantwoordelijkheid.

Psychiatrie of GGZ Wat zijn we nu eigenlijk precies: psychiatrisch verpleegkundigen of GGZ-verpleegkundigen?

Beroepenstructuur in de GGZ GGZ-verpleegkundige wordt als professional erkend te midden van o.a. de GGZ-agoog, de psycholoog en de psychiater

Een professie heeft historie! The godmothers en godfathers van de psychiatrische verpleegkunde: Hildegard Peplau: Interpersonal Relations in Nursing (1952) Working in Partnership (1961) Annie Altschul Philip Barker De ontwikkeling van evidence-based nursing (in navolging van evidence based medicine)

Een professie is universitair! Onze professie is gegeven haar aard zo complex dat wetenschappelijke methoden en technieken nodig is om deze complexiteit te doorgronden. Angelsacksische landen: Opkomst van (psychiatrische) verplegingswetenschap na WO II In Nederland vanaf 1980 (Maastricht / Utrecht / Groningen) Nu wordt psychiatrisch verplegingswetenschappelijk onderzoek bedreven aan verschillende universiteiten en hogescholen

Een professie kent functiedifferentiatie! Onze professie is gegeven haar aard zo complex dat functiedifferentiatie noodzaak is om de professionele kennis goed ‘weg te zetten’ Horizontaal: psychiatrisch verpleegkundige specialismen. Verticaal: basisverpleegkundige (MBO/HBO), verpleegkundig specialist, verplegingswetenschapper

Een professie heeft haar eigen kennisdomein De psychiatrisch verpleegkundige richt zich op de gevolgen van (psychiatrische) ziekte voor de gezondheid, het welzijn en het bestaan van de patiënt. (De psychiater richt zich op de diagnostiek en behandeling van de psychiatrische ziekte zelf).

Psychiatrische ziekten In het tijdperk van de (biologische) psychiatrie: schouder-aan-schouder met de psychiater: Observatie van psychiatrische symptomen Werking en bijwerking van (medicamenteuze) therapie Begeleiding bij intensieve psychiatrische behandeling Tijdig signaleren van terugval + vroege interventie Adequate somatische zorg voor de patiënt

Ziekte .. stoornis De patiënt is ziek, dus de psychiatrische verpleegkunde mag deels ziekte-georiënteerd zijn …………… Net als de oncologie-verpleegkundige, de diabetes- verpleegkundige en de reuma-verpleegkundige Daar is niets mis mee ………….. Integendeel!!

Maar ……….. De psychiatrisch verpleegkundige is geen diagnosticus en geen behandelaar. Dus: De psychiater diagnosticeert (en de verpleegkundige reikt relevante gegevens aan) De psychiater schrijft medicatie voor (en de verpleegkundige draagt bij aan medicatietrouw en rapporteert over de effecten) De psycholoog past psychotherapie toe (en de verpleegkundige draagt bij aan generalisatie naar de dagelijkse levenssituatie van de patiënt)

DUS …… De specifieke oriëntatie op ziekte en somatiek bepaalt voor een deel het eigene van de psychiatrische verpleegkunde en is onderscheidend ten opzichte van bijvoorbeeld de GGZ-agoog

Maar …….. De patiënt is vanzelfsprekend meer dan zijn ziekte En heeft naast gezondheids- ook bestaansproblemen En wil zijn problemen soms graag overstijgen en meer zijn krachten zichtbaar maken En wil graag zo normaal mogelijk functioneren

Daar …….. Kunnen de psychiatrisch verpleegkundige en de GGZ-agoog elkaar ontmoeten en versterken. En kan de psychiatrisch verpleegkundige wellicht veel leren van de agoog!! Het normale bestaan Autonomie en empowerment Belevingsgerichte zorg

Conclusie De psychiatrisch verpleegkunde is een vak apart Met een holistische benadering (lichaam / geest / omgeving) Met specifieke aandacht voor ziekte en de gevolgen ervan (secundaire en tertiaire preventie)

De uitdaging We hebben een vak, dus ……. Laten we het inhoudelijk verder invullen Laten we het onderzoeken Laten we ons bij onze leest houden Laten we het vak professioneel en zelfbewust uitoefenen Laten we het wetenschappelijk onderbouwd uitoefenen Laten we het niet verwateren door het gelijk te schakelen met ZORG