Universitair Medisch Centrum Groningen Stamceltransplantatie met bloedvormende stamcellen (beenmergtransplantatie) Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl

Beenmergtransplantatie = stamceltransplantatie

Hematopoëse = bloedcelvorming stamcel B-cel T-cel basofiel eosinofiel neutrofiel rode bloedcel trombocyt monocyt witte bloedcellen plasmacel

Wat zijn bloedvormende stamcellen? Stamcellen staan aan de oorsprong van de bloedcelvorming Stamcellen leven normaal in het beenmerg en soms in het bloed Stamcellen kunnen delen en vervolgens uitrijpen tot rijpe bloedcellen Stamcellen houden zichzelf in stand Verzamelde en ingevroren stamcellen kunnen gebruikt worden als transplantaat

Wat doen stamcellen? Na schade of verlies van cellen zorgen stamcellen voor herstel Na bloeding extra aanmaak rode bloedcellen Bij een infectie extra aanmaak witte bloedcellen Na chemotherapie extra aanmaak van alle bloedcellen

Wat doet chemotherapie? Doodt kwaadaardige weefsels door fouten te veroorzaken in de kankercellen, bij voorkeur tijdens de celdeling Beschadigen ook gezonde weefsels tijdens celgroei, bv. bloedvormende cellen haarwortels, de huid slijmvlies in de mond, maag, darmen

Standaardbehandeling meeste (hematologische) ziekten Chemotherapie, meestal in de vorm van ‘kuren’ Elke kuur veroorzaakt een deel afbraak van de kwaadaardige cellen Als bijwerking is er tijdelijk ook invloed op de bloedcelaanmaak (beenmergonderdrukking) Tussen de kuren door kan de bloedvorming weer herstellen, waarna de volgende kuur gegeven kan worden, net zo lang tot de tumor weg is De hoeveelheid schade aan de bloedcelvorming bepaalt de zwaarte van de kuren

Chemotherapie wordt in kuren gegeven om tussentijds herstel mogelijk te maken De diepte van suppressie bepaalt de ernst van de bijwerkingen Normale cellen kankercellen

Met ‘standaard’ chemotherapie komt de ziekte bij veel patiënten terug Door stamceltransplantatie (‘beenmergtransplantatie’) kan veel meer chemotherapie of bestraling gegeven worden

Stamceltransplantatie bij hematologische maligniteiten Rationale Het liefst wordt veel meer chemotherapie gegeven, omdat de tumor dan beter zal reageren Maar: veel meer chemotherapie geven kan niet, want dat zou het beenmerg met de stamcellen blijvend beschadigen De andere weefsels in het lichaam (zoals hart, longen, zenuwweefsel) moeten zonder schade wel meer chemotherapie kunnen verdragen

Stamceltransplantatie Achtergrond Patiënt wordt behandeld met een super-intensief schema, dat zal resulteren in: zo veel mogelijk tumorcelafname blijvende beenmergbeschadiging Vervanging m.b.v. normale bloedvormende stamcellen is nodig

Stamceltransplantatie Wie is de donor? AUTOLOOG = patiënt zelf ALLOGEEN = gezonde donor