Ruud Huirne, Wageningen UR (ruud.huirne@wur.nl) Prijsvolatiliteit en inkomensrisico in de landbouw Hoe kunnen landbouwers zich hiertegen wapenen? Ruud Huirne, Wageningen UR (ruud.huirne@wur.nl)

Risico’s nader bekeken Risico heeft betrekking op onzekere consequenties van beslissingen, met name negatieve consequenties zoals letsel en economisch verlies Meeste mensen zijn risico-avers Risico-management: hoe omgaan met risico’s Winst is de beloning voor het nemen van risico’s

De mens … risicoperceptie Mensen onderschatten risico’s met een kleine kans van optreden Mensen onderschatten natuurlijke risico’s Mensen zijn in het algemeen optimistisch en denken dat hun eigen risico kleiner is dan dat van anderen Mensen denken dat de overheid hun bij rampen (financieel) zal ondersteunen

Problemen….intransparantie Wanneer personen met belangrijke informatie een ander belang hebben dan de beslisser, dan is het mogelijk dat zij niet volledig en eerlijk zullen rapporteren Wanneer ‘kopers’ geen goed zicht hebben op de kwaliteit van de goederen/diensten, dan is het mogelijk dat ‘leveranciers’ kwalitatief slechtere goederen/diensten zullen aanbieden

Verdere complicaties Asymmetrische informatie (intransparantie) Moral hazard en adverse selection Eigenbelang voor alles (bedrijfsleven en overheid) Hoge kosten voor monitoring Geen goede marktwerking

Bronnen van risico Financiële risico’s Bedrijfsrisico’s productie prijs en markt wet- en regelgeving persoon aansprakelijkheid objecten/onroerende goederen

Management van risico’s op bedrijf zelf Verzamelen en gebruik van informatie Preventie uitstellen van een beslissing toepassen van strikte ‘safety standards’ stapsgewijze besluitvorming Diversificatie risicoreductie door een mix van activiteiten met negatieve correlatie let op mogelijkheden van ruimtelijke diversificatie Kosten en schaalvoordelen/nadelen Flexibiliteit activa (gebouwen, machines – lage vaste kosten) producten en markten

Risico’s delen met anderen Bedrijfsfinanciering zorg voor goede solvabiliteit (hefboom-principe) en liquiditeit Contracten & termijnmarkt prijsrisico’s voor grondstoffen of voor eindproducten prijspool (aan/verkoop organisaties) afzetcontracten termijnmarkten (standaard contracten, geen feitelijke levering) Verzekeren pooling van risico’s door groot aantal deelnemers (premiebetalers) vanuit landbouwer gezien: altijd negatieve verwachtingswaarde verzekeren: alleen interessant voor risico-averse mensen en voor grotere risico’s

Tot slot: speciale aandacht voor…. Risico-overdracht kost altijd geld! Preventie Verzekeren als laatste optie Voorwaarde: prestatie stimulansen (‘performance incentives’) product productieproces Voorwaarde: gedragsverandering alle betrokkenen