Verduurzaming gemeentelijk scholen 's-Hertogenbosch Leo de Koster, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 26 september 2013

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal INHOUD ENERGIE- EN KLIMAATBELEID GEMEENTELIJK VASTGOED AANPAK, RESULTATEN EN ERVARINGEN SCHOLEN 26 september 2013 s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

ENERGIE- EN KLIMAATPROGRAMMA 2008-2015 Doelstelling: Stad klimaatneutraal in 2050 Gemeentelijke organisatie in 2020 “voorbeeldfunctie” Klimaatneutraal: De hoeveelheid benodigde energie wordt lokaal met duurzame bronnen opgewekt. |26 september 2013 s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

GEMEENTELIJK VASTGOED 410 gebouwen 500.000 m2 BVO WOZ-waarde: € 300 miljoen Energieverbruik: 15.000.000 kWh elektra + 3.500.000 m3 gas | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal NAAR LABEL B: AANPAK 2009-2011 Financiering energiemaatregelen Energiebesparingsfonds 10 miljoen euro Onderhoudsbudgetten Besparing op energiekosten Investering budget | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal RESULTATEN tot HEDEN 12 scholen : | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal EERSTE RESULTATEN 12 scholen naar energielabel A en B én frisse school Label Label na maatregelen BS De Opstap F A BS De Opstap, Hengmeng (Aventurijn) F B OBS Gandalf G A OBS Merlijn D B De Rietlanden, J. Oliegslagerst G A De Rietlanden dependance E A CBS De Bron D A Nutsschool Madelief E B Nutsschool Aquamarijn E B BS De Borch D B OBS De Overlaet C B De Vlek E A | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal EERSTE RESULTATEN De aanpak 12 scholen: Screening energie/binnenklimaat: 12 slechtste scholen: verbeterplan Opdrachtgeverschap bepalen Financiering: rijkssubsidie, bijdrage scholen en gemeente Uitvoering maatregelen, pilot, kwaliteitscontrole Oplevering, beproeving en nazorg Belangrijk: in alle fasen de samenwerking met adviseurs, schoolbesturen en schooldirecties! | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

WELKE SCHOLEN EN WAAROM Hoe kon je meedoen: Keuze gemaakt door gemeente welke scholen in aanmerking kwamen voor het binnenklimaat en energie maatregelen Programma van eisen en technische omschrijving maatregelen per school Financieel overzicht gemaakt en bijdrage van de school bepaald. Voorgelegd aan de school School bestuur keuze laten maken doen we mee of niet. Wel mee doen dus aanvaarden financiële eigen inbreng door de school Niet meedoen gaan we naar de buurman met hetzelfde voorstel. | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal WAAROM MEEDOEN Waarom wilde de Bron meedoen; Marco (directeur) vindt het een verbetering van de leer omstandigheden. Energie kosten gaan omlaag. Onderhoudskosten worden duurder Marketing tool. Leerlingen voelen zich prettiger in de school Promotie filmpje http://www.youtube.com/watch?v=hKFl2VOsejc | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal EERSTE RESULTATEN Resultaat 12 scholen: 6 scholen label A, 6 scholen label B, alle een frisse school Totale kosten: € 2.400.000 Maatregelen: Isolatie daken Isolatie glas Energiezuinige CV-ketels Energiezuinige verlichting Ventilatiesysteem met WTW Energiebesparing : Electra 5% Gas 30% | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

EERSTE RESULTATEN: BBS Nieuw Zuid Frisse- en energiezuinige school Samen met BrabantWonen Passief bouwen-concept: 75% energiebesparing | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal CONCLUSIE Complex proces: gewoon beginnen! Aandachtspunten: Eén centrale vastgoedafdeling Duidelijke projectorganisatie met mandaat Heldere communicatie Ervaringen van pilots en best-practice voorbeelden delen Reële kostenbegrotingen - regel financiering Maatwerk per gebouw Breng energieverbruiken in beeld Voldoende capaciteit en expertise op gebied van duurzaamheid | 26 september 2013 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal

26 mei 2013|