Motoriekstoornissen van slokdarm en maag

Circa 50% van de patienten die MDL-arts bezoeken heeft geen structurele (organische) afwijking aan het maagdarmkanaal …. ….maar een functionele aandoening of een functiestoornis

upper esophageal sphincter (UES)

diafragma Lower esophageal sphincter (LOS) Z-lijn

Interstitiële cellen van Cajal Maagdarmmotoriek wordt aangestuurd door zenuwen in de wand van het maagdarmkanaal….. …… en cellen van Cajal Submucosale plexus (Meissner) Myenterische plexus (Auerbach) Interstitiële cellen van Cajal circulaire spierlaag longitudinale spierlaag

… gereguleerd door het autonome zenuwstelsel Sympathisch zenuwstelsel Parasympathisch zenuwstelsel

De nervus vagus

Onderzoekstechnieken: slokdarmmotoriek pharynx Onderzoekstechnieken: UES endoscopie dwars-gestreept spierweefsel manometrie Röntgen (barium) glad spierweefsel LES

25 mmHg seconden 50 slik pharynx UES peristaltiek relaxatie LES

beginstadium Achalasie gevorderd stadium

Normaal Achalasie ontbrekende peristaltiek niet-relaxerende LES UES LES 25 mmHg seconden 50 pharynx Normaal 50 mmHg seconds Achalasie ontbrekende peristaltiek niet-relaxerende LES

Achalasie Relatief zeldzaam Verworven Alle leeftijden Degeneratie van zenuwcellen in slokdarmwand en vagus Symptomen: Dysfagie (vast en vloeibaar) Regurgitatie (niet-zuur) Retrosternale pijn

Behandelingsmogelijkheden bij achalasie Gladde-spier-relaxantia calciumkanaalblokkers nitroglycerine Pneumodilatatie Chirurgische myotomie (Heller) Injectie met botuline-toxine (Botox), 4 x 25 IE

Slokdarm-spasmen

Slokdarm-spasmen simultane contracties, krachtig en lang van duur 50 mmHg Slokdarm-spasmen pharynx UOS 50 mmHg 100 mmHg 100 mmHg simultane contracties, krachtig en lang van duur 100 mmHg 25 LOS mmHg seconds

LOS Fundus Oes 150 mmHg 25 30 seconds 645 mmHg

Ambulante 24-uurs slokdarm-manometrie

Slokdarm-spasmen Symptomen: Retrosternale pijn Dysfagie

Slokdarm-spasmen Symptomen: Retrosternale pijn Dysfagie Therapie: Gladde spierrelaxantia Botox (10 x 10 IE) Lange myotomie

Ambulante 24-uurs slokdarm-manometrie

Notenkraker-slokdarm

pharynx UES esophagus esophagus esophagus esophagus LES 50 mmHg 100 50 mmHg pharynx UES 100 mmHg esophagus 100 mmHg esophagus 100 mmHg esophagus 100 mmHg esophagus 25 LES mmHg seconds

Notenkraker-slokdarm LOS Fundus Oes 100 mmHg 30 seconds

Notenkraker-slokdarm is NIET radiologisch of endoscopisch te herkennen

‘ een notenkraker ! ’

Notenkraker Kurkentrekker

Ineffectieve slokdarmmotoriek 50 mmHg Ineffectieve slokdarmmotoriek pharynx UES 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 25 mmHg LES seconden

pharynx UES LES 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 25 mmHg 50 mmHg pharynx UES 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 50 mmHg 25 LES mmHg seconden

Ineffectieve slokdarmmotoriek Oorzaken idiopathisch secundair sclerodermie refluxziekte diabetes Symptomen dysfagie Therapie dieet-aanpassing prokinetica (weinig effectief)

Conventionele Manometrie Hoge-resolutie manometrie geperfundeerd ‘solid-state’

36-kanalige HRM catheter

hoogtekaart

Pharynx-contractie UES UES-relaxatie ‘transition zone’ peristaltiek LES-relaxatie LES

Maagmotoriek proximale maag: langzame (tonische) relaxaties en contracties pacemakergebied distale maag: peristaltische contracties

Diagnostiek bij maagmotoriekstoornissen Gastroscopie Maagledigingsonderzoek - Scintigrafie - C13-ademtest

Maagledigingsonderzoek m.b.v. scintigrafie

Maagledigingsonderzoek m.b.v. scintigrafie vast vloeibaar

13C-octaanzuur-ademtest alveoli uitademingslucht 13C-octaanzuur  13CO2

Oorzaken vertraagde maaglediging (gastroparese) Geneesmiddelen Anticholinergica Morfinomimetica Diabetes mellitus Postoperatief Bij ernstige ziekte Na vagotomie Idiopathisch Vagotomie truncaal selectief

Functionele dyspepsie Gekenmerkt door: Dyspeptische klachten Vol, opgeblazen gevoel in bovenbuik Pijn in bovenbuik Misselijkheid, braken Chronisch, intermitterend Afwezigheid van organische pathologie

Functionele dyspepsie Mechanismen Gestoorde maagmotoriek ~ 35% Verminderde relaxatie proximale maag Vertraagde maaglediging Verhoogde visceroperceptie ~ 50% Helicobacter pylori ~ 5%

Oorzaken versnelde maaglediging (dumping) Vagotomie Distale maagresectie Billroth II end-to-side gastrojejunostomie Billroth I end-to-end gastroduodenostomie

Behandeling vertraagde maaglediging Dieet (frequente kleine maaltijden, vetbeperkt) Prokinetica domperidon, metoclopramide erythromycine Voeding via dunne darm (sonde, PEJ) Partiële / subtotale / totale maagresectie Behandeling versnelde maaglediging Dieet (anti-dumping-dieet)

Dank voor Uw aandacht …