Visie Dion en duurzaamheid Van energiemanagement naar duurzaam gebouw 4-4-2017 Visie Dion en duurzaamheid Van energiemanagement naar duurzaam gebouw Bijeenkomst Pioneering / IDF Wim Wind Peter van Gulik 4-4-2017

Energiebesparing in de Industrie 4-4-2017 Inhoud: Voorstellen Duurzaamheid van (bestaande) gebouwen in tijd van economische laagconjunctuur Dion aanpak energieconsumptie analyse Praktijkvoorbeelden Effecten op energie-inkoop 4-4-2017

Salarisadministratie Over Dion 4-4-2017 Sinds 1998 zelfstandig & Voortgekomen uit het Facilitair bedrijf van Wavin; Informele daadkrachtige organisatie met ongeveer 100 werknemers (30fte techniek) en vestigingen in Hardenberg en Deventer, omzet ong. 6mln. DION Groep EmplooJ Salarisadministratie Pensioenbureau Arbo & Milieu Locatiediensten Vastgoed Support 4-4-2017

Voorstellen 4-4-2017 4-4-2017

Ontwikkeling bestaand vastgoed 4-4-2017 Ontwikkel & bouw Exploitatie, beheer en onderhoud Revitaliseren kosten / kwaliteit tijd 4-4-2017

Op weg naar duurzaam vastgoed 4-4-2017 1 2 3 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Het doel van ECA is drieledig: het geeft inzicht in het elektriciteit- en gasverbruik en de verdeling over de verschillende aansluitingen (locaties) is tevens basis voor slimme energie-inkoop; het levert informatie op waarmee de selectie plaatsvindt van locaties/gebouwen die een besparingspotentieel hebben; het vormt de basis (referentie) voor de kwantificering van besparingsopties. 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Aanpak is sterk afhankelijk wat het bedrijf al gedaan heeft: Energie-monitoring aanwezig? MJA energiebesparing deelnemer? Energie efficiency plan (EEP) aanwezig? Status Milieu- en energiezorg? Meerjaren onderhoudsplanning aanwezig? Machinepark en installatie detailgegevens digitaal beschikbaar? Bedrijfstijden machines en installaties A.d.h.v. ECA “checklist” worden zaken opgenomen en vastgelegd. 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Opname van, o.a.: Elektriciteit, gas en waterfacturen (1 jr.) inname en lozing. Eventuele aanwezige (energie)zorgsystemen Machinepark, productieproces Gebouwen Verlichting Warmte opwekkingsystemen Koude opweksystemen Persluchtsystemen Vacuümsystemen Pompinstallaties Aandrijvingen Stoom Specifieke bedrijfsinstallaties Eventuele energiemetingen met een “Energy analyser” Per onderdeel brengen we in kaart of het “stand der Techniek” is, d.w.z. energetisch de beste oplossing. 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 De opgenomen zaken worden zoveel mogelijk getoetst aan een referentieverbruik: Voorbeelden: Totaal energieverbruik in relatie met gereed product Gasverbruik tbv verwarming in relatie met inhoud gebouw Enz. O.a. Agentschap NL (voorheen SenterNovem) heeft, door jaarlijkse MJA energiebesparing monitoring, veel kentallen beschikbaar. Energie E-G-W Gereed product (st., kg, ton etc) Grondstoffen 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Bedrijfs (productie) proces Voorraad Grondstoffen handeling Breken Malen Mengen Extruderen Spuitgieten Blazen Nabe- werking Opslag Expeditie Transport Facilities Verlichting Verwarming Koeling Perslucht Indien mogelijk zoveel mogelijk toetsen aan bekende kentallen 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Locatie 3 en 5 dieper onderzoek gewenst 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Rapportage, conform regelgeving (vastgelegd in Infomil E16 Energie handleiding energie besparingsonderzoeken) O.a. energiebalansen. 4-4-2017

Dion aanpak energie consumptie analyse 4-4-2017 Energiemanagement en meerjaren onderhoudsplanning Daarna: Besparingsopties met een korte TVT direct aanpakken Indien nodig vervolgonderzoeken (studies) opstarten. Een deel van het gevonden besparingspotentieel is vaak pas economisch haalbaar bij renovatie/groot onderhoud Onderdeel maken van het meerjaren onderhoud plan geeft synergievoordeel, terugverdientijden zijn berekend en bekend, budgetten op tijd beschikbaar. 4-4-2017

4-4-2017 De praktijk! 4-4-2017

Ervaring Dion 4-4-2017 Energiebesparing alleen interessant in combinatie met kostenbesparing! Veelal zijn er kosten te besparen zonder directe energiebesparing, o.a. Netwerk- en aansluitkosten Energiebelasting Goed beheren en eventueel verlagen van gecontracteerd vermogen Deze “verborgen” kosten kunnen we traceren d.m.v. een goede factuur analyse. Besparing inzetten als energiebesparende investering: bijv. Isoleren Energiezuinige verlichting Energiezuinige warmte koude opwekking etc. 4-4-2017

Praktijk voorbeelden “Best Practice” Aandrijvingen 4-4-2017 “Best Practice” Aandrijvingen Warmte Koudeopslag ipv CV en Airco Spanningsverlaging Verlichting Hergebruik restwarmte Perslucht 4-4-2017

Frequentieregelaars - Begrip Cos. Φ - 4-4-2017 Bij wisselstroomaandrijvingen moeten we rekening houden met opgewekte magnetische velden in spoelen. Die spoelen zitten onder andere in elektromotoren. Deze velden zorgen ervoor dat er een faseverschuiving optreedt tussen de spanning en stroom. De verhoudingsfactor hiertussen is de cosinus phi, (φ). Die factor verschilt per (soort) apparaat. Bij een elektromotor (afhankelijk van belasting, constructie etc.) bijvoorbeeld 0,85. Voor het zelfde vermogen loopt er bij een lage cosinus phi meer stroom door de kabels 4-4-2017

- Begrip Cos. Φ – voor Technici - 4-4-2017 4-4-2017

- Begrip Cos. Φ – voor de niet Technici - 4-4-2017 Wagon φ 4-4-2017

Frequentieregelaars - Aandrijvingen - 4-4-2017 Frequentieregelaars - Aandrijvingen - Cos φ aandrijfmotor circa 0,86 bij vollast. Aandrijfmotor niet in vollast resulteert in slechtere Cos φ. Gevolg, “blind” stromen, onnodige energieverliezen. Inzet van frequentieregelaars heft dit op, enerzijds wordt alleen dat vermogen verbruikt wat nodig is en anderzijds worden de “blind” stromen beperkt. Een flinke energiebesparing is veelal haalbaar. Voordelen: prima regelbaar, efficiënt energieverbruik Minder onderhoud(€) t.o.v. gelijkstroomaandrijvingen Nadeel: “Hoge” aanschafprijs 4-4-2017

Intelligente transformatoren - Aandrijvingen - 4-4-2017 Er zijn vanzelfsprekend ook aandrijvingen die “onderbelast” worden (slechte cos φ) en niet toerengeregeld mogen zijn, dan biedt het inzetten van intelligente transformatoren energie besparingskansen. Frequentie en daarmee het toerental blijft gelijk, door de aanvoerspanning te verlagen lijkt het of de elektromotor continu in vollast draait. 4-4-2017

Aandrijvingen 4-4-2017 Intelligente spanning trans-formatoren toepasbaar op o.a.: Draaibanken Pompen Roltrappen Aandrijving machines met veel wisselende belasting Frequentieregelaars toepasbaar op o.a.: Compressoren Pompen Aandrijving machines met veel wisselende belasting Ventilatoren Etc. 4-4-2017

Voorbeeld: KW verbruik vacuümpomp 4-4-2017 4-4-2017

Voorbeeld: Cos Phi vacuümpomp 4-4-2017 4-4-2017

Conclusies 4-4-2017 toepassing van duurzame technieken levert zowel milieuvoordelen als kostenbesparingen op 4-4-2017

Energie-inkoop en energiebesparing 4-4-2017 Energie-inkoop en energiebesparing 4-4-2017

Effecten op energie-inkoop 4-4-2017 Situatie elektriciteitsmarkt 2012 APX/Endex http://www.apxendex.com/ Alleen levering en bemetering zijn vrije markten! 4-4-2017

Effecten op energie-inkoop 4-4-2017 Energietarieven worden voor het grootste deel bepaald door: Olie, kolen, gas, CO2 marktontwikkelingen Economische en politieke ontwikkelingen. Verbruikspatroon afnemer! Tariefaandeel verbruikspatroon: Continu energie besparen verstoort het verbruikspatroon niet en is direct kosten besparen en reduceren CO2 uitstoot. Kortstondig niet te voorspellen energie besparen verstoort het verbruikspatroon en kan zelfs kostenverhogend werken. (niet te voorspellen verbruikspatroon is risico is extra kosten) Inzet eigen energieopwekking (WKK, windmolen) Afspraken maken met leverancier m.b.v. leveringspatroon werkt kostenverlagend. 4-4-2017

Effecten op energie-inkoop 4-4-2017 Peakload aandeel – Tarief o.a. bepaald door: Start/stop kosten centrales, bron is veelal WKK en gascentrales Baseload aandeel – Tarief o.a. bepaald door: Geen start/stop kosten centrales, bron is veelal kolen en kernenergie Piekreductie loont! 4-4-2017

4-4-2017 Tot Slot 4-4-2017

Energiebesparing (Neder)land 4-4-2017 4-4-2017

Wij denken graag verder, we kunnen meer voor 4-4-2017 Onze uitnodiging … Wij denken graag verder, we kunnen meer voor elkaar betekenen als we delen Hartelijk dank voor uw aandacht! 4-4-2017